Trước bia Di tích lịch sử Nha Thông tin, tự hào chặng đường 80 năm ngành Văn hóa

VHO - Sáng mùa thu Tuyên Quang lặng lẽ và trang nghiêm, chúng tôi dừng chân trước bia Di tích lịch sử Nha Thông tin, một công trình khiêm nhường nằm giữa không gian lịch sử thiêng liêng của Tân Trào. Cây cối rì rào, chim hót ríu ran, gió nhẹ lướt qua vai áo, mọi thanh âm như nhường chỗ cho tiếng vọng của quá khứ.

 Dấu ấn ngành Văn hóa - Thông tin

Không gian phủ màu rêu cổ, lá rụng đầy lối đi, cây si buông những chùm rễ dài thanh mảnh, nhưng Bia di tích hiện ra rõ ràng với những dòng khắc trang trọng. Ngắm nhìn Bia di tích, nhớ bao thế hệ tiền bối đã đặt nền móng cho ngành Văn hóa - Thông tin giữa những ngày đất nước vừa bước ra từ bóng tối áp bức, còn đầy rẫy khó khăn.

Ngày 28 tháng 8 năm 1945, Chính phủ Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra Tuyên cáo thành lập nội các quốc gia với 12 Bộ, trong đó có Bộ Thông tin, Tuyên truyền, là cột mốc mở đầu cho một hành trình vẻ vang. Để phù hợp với nhiệm vụ cách mạng trong từng thời kỳ, tổ chức, bộ máy của Bộ nhiều lần được sắp xếp lại thành: Bộ Văn hóa và Thông tin; Bộ Văn hóa; Bộ Văn hóa, Thông tin, Thể thao và Du lịch; Bộ Văn hóa, Thông tin và Thể thao; Bộ Văn hóa - Thông tin, và từ ngày 31.7.2007 đến nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Từ vị trí là một trong ba mặt trận trọng tâm (kinh tế, chính trị, văn hóa) tại “Đề cương về Văn hóa Việt Nam” năm 1943, đến lời khẳng định của Bác Hồ kính yêu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất năm 1946: “Văn hóa phải hướng dẫn quốc dân thực hiện độc lập, tự cường và tự chủ”, “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”, tới các Nghị quyết chuyên đề của Đảng về văn hóa, Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc, đặc biệt là tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc tổ chức ngày 24.11.2021 nhân kỷ niệm 75 năm Bác Hồ tổ chức Hội nghị toàn quốc lần thứ nhất, đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với sự nghiệp phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc gắn với xây dựng con người Việt Nam.

Di tích lịch sử Nha Thông tin nằm trên đồi Cao sau đình Thanh La tại xóm Mới, xã Minh Thanh, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang. Văn bia là công trình chào mừng kỷ niệm 60 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2.9 (1945-2005), do TS Phạm Quang Nghị, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin khi đó biên soạn. Đây là nơi khẳng định vai trò của công tác văn hóa, thông tin trong thời kỳ kháng chiến như một mạch nguồn dẫn dắt quần chúng, phục vụ cách mạng, “kêu gọi đồng bào hăng hái tiến lên”.

Giữa năm 1951, Nha Thông tin chuyển về thôn Mới, xã Minh Thanh, cơ quan có khoảng 40 người, do đồng chí Trần Văn Giầu làm Tổng Giám đốc. Nha Thông tin khi đó có các bộ phận: Văn phòng Nha, nghiên cứu, sưu tầm - tư liệu, liên lạc, ban biên tập, điện vụ… Trong thời gian ở, làm việc tại xã Minh Thanh, cán bộ, nhân viên Nha Thông tin đã vượt lên mọi khó khăn gian khổ, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chuyên môn, nâng cao kiến thức. Đồng thời xây dựng mối quan hệ mật thiết với nhân dân địa phương nơi cơ quan công tác, cùng bà con chia ngọt sẻ bùi, giúp đỡ nhân dân khi đau ốm, hoạn nạn… Tuyên truyền vận động bà con ăn ở vệ sinh, học chữ quốc ngữ, bỏ các tập tục lạc hậu…

Những năm tháng sống và làm việc tại thôn Mới, cán bộ, nhân viên Nha Thông tin bằng những chiến công thầm lặng của mình đã góp phần không nhỏ cùng quân dân cả nước vào thắng lợi vẻ vang trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, giành độc lập tự do cho dân tộc.

Từ Nha Thông tin, những bản tin, bài thơ, bài hát cách mạng... đã được đăng tải trên đài phát thanh, phản ánh trung thực đời sống tinh thần, tình hình chiến sự của đất nước và tuyên truyền đường lối kháng chiến của Đảng, Chính phủ đến nhân dân; góp phần không nhỏ trong việc khích lệ nhân dân đồng sức, đồng lòng, nâng cao ý chí và niềm tin vào cách mạng. Khi kháng chiến kết thúc, Nha Thông tin được chuyển lại về Hà Nội. Năm 2001, di tích Nha Thông tin, thôn Mới, xã Minh Thanh, huyện Sơn Dương đã được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Từ năm 1999, Bảo tàng Tân Trào - ATK (nay là Ban Quản lý khu du lịch lịch sử văn hóa và sinh thái Tân Trào) đã kiểm kê và đưa di tích vào danh mục quản lý của đơn vị. Ngoài ra còn kết hợp với các cấp chính quyền địa phương tuyên truyền, bảo vệ khu vực di tích, tránh mọi hiện tượng xâm hại. Đáng tiếc, các hiện vật liên quan đến Di tích lịch sử Cách mạng Nha Thông tin, trong kháng chiến chống Pháp tại thôn Mới, xã Minh Thanh, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang đều đã mất hoặc thất lạc. Ban Quản lý Khu du lịch lịch sử văn hóa và sinh thái Tân Trào đang tiến hành sưu tầm. Hiện nay, đơn vị được giao trực tiếp quản lý và phát huy giá trị của Di tích lịch sử Nha Thông tin.

Ngay phía dưới khu vực Bia di tích, có Nhà Văn hóa thôn Mới. Lối vào di tích được lát gạch, trong khuôn viên khu vực Bia di tích có một cây si rất đẹp. Bia được khởi công ngày 8.5.2005, hoàn thành ngày 28.8.2005.

Tuy không phải làmột thắng cảnh thiên nhiên với vẻ đẹp ấn tượng, hấp dẫn, nhưng giá trị văn hóa, lịch sử của Nha Thông tin là yếu tố đặc biệt tạo nên sức hút cho di tích này, là điểm đến không thể thiếu khi du khách về thăm Thủ đô Khu giải phóng.

Dấu chân Bác Hồ và tầm vóc Tân Trào

Tân Trào - Thủ đô Khu giải phóng, trung tâm Thủ đô kháng chiến là một chứng tích lịch sử quan trọng của dân tộc Việt Nam trong Cách mạng Tháng Tám và 9 năm trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Nơi đây in đậm dấu ấn những hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng, Chính phủ, Quốc hội, Mặt trận, các Bộ, Ban, ngành Trung ương trong kháng chiến.

Từ ngày 13 đến 15.8.1945, Hội nghị Cán bộ toàn quốc của Đảng họp tại khu rừng Nà Nưa, Tân Trào, quyết định thành lập Ủy ban khởi nghĩa do đồng chí Tổng Bí thư Trường Chinh phụ trách. Ủy ban khởi nghĩa ra bản Quân lệnh số 1, hạ lệnh tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước. Chiều ngày 16.8.1945, dưới bóng đa Tân Trào, đồng chí Võ Nguyên Giáp đọc bản Quân lệnh số 1 của Ủy ban khởi nghĩa, chỉ huy đơn vị giải phóng quân tiến sang Thái Nguyên và tiến về giải phóng thủ đô Hà Nội.

Trong hai ngày 16 và 17.8.1945, Quốc dân Đại hội được tổ chức tại đình Tân Trào, Đại hội đã thông qua Nghị quyết giành chính quyền trong cả nước; 10 chính sách lớn của Mặt trận Việt Minh; bầu Ủy ban dân tộc giải phóng (tức Chính phủ lâm thời) do đồng chí Hồ Chí Minh làm Chủ tịch, quy định quốc kỳ, quốc ca.

Cách mạng Tháng Tám thành công, nhân dân vui mừng hưởng nền độc lập mới. Tuy nhiên, hòa bình chưa được bao lâu, thực dân Pháp quay lại xâm chiếm nước ta một lần nữa, nền độc lập bị đe dọa, cả nước lại bước vào một cuộc kháng chiến mới đầy cam go.

Tân Trào, chiếc nôi của cách mạng, “Thủ đô lâm thời Khu giải phóng” khi xưa, lại được chọn làm “Trung tâm Thủ đô kháng chiến”, nơi đặt trụ sở làm việc của Trung ương Đảng, Chính phủ, Quốc hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhiều Bộ, Ban, ngành Trung ương: Văn phòng Trung ương Đảng, Văn phòng Chủ tịch phủ - Thủ Tướng phủ, Bộ Nội vụ, Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính, Bộ Kinh tế, Bộ Canh nông, Bộ Tư pháp, Quốc gia Ngân hàng, Nha Công an, Nha Thông tin, Mặt trận Liên Việt, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, Tổng liên đoàn lao động, Ban Tổ chức Trung ương, Ban Tuyên huấn Trung ương, Ban Sử - Địa - Văn, Nhà xuất bản Sự Thật.

Tân Trào có những di tích lịch sử nổi tiếng như: Lán Nà Nưa, cây đa Tân Trào, đình Tân Trào, đình Hồng Thái, lán Hang Bòng, Đồng Man - Lũng Tẩu, Khấu Lấu, Vực Hồ, Thác Rẫng Lập Binh, ATK Kim Quan. Nơi Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Mặt trận..., Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã ở, làm việc trong suốt hai thời kỳ cách mạng và kháng chiến, đấu tranh giành lại độc lập, tự do, hòa bình cho dân tộc Việt Nam. Khu di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào đã đi vào lịch sử, là niềm vinh dự, tự hào của nhân dân các dân tộc tỉnh Tuyên Quang nói riêng và nhân dân cả nước nói chung.

Trong những dịp này, đặc biệt năm nay kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh, rất nhiều đơn vị tổ chức về nguồn, nhớ về những năm tháng hào hùng của dân tộc.

Trong dòng người ấy, hôm nay chúng tôi đến đây, cùng hướng về nguồn cội. Chúng tôi cảm thấy mình vô cùng may mắn và tự hào được công tác tại Báo Văn Hóa, cơ quan ngôn luận của Bộ VHTTDL, mỗi bài viết đăng trên báo ngành đều mang trong đó sứ mệnh cao cả: Khơi dậy văn hóa, lan tỏa cái đẹp và giữ gìn bản sắc Việt Nam. Hôm nay, được đứng đây, nơi điểm khởi đầu của ngành, chúng tôi như thấy lại mình thời trẻ và thấy hình bóng của bao đồng nghiệp đang ngày đêm lặng thầm vun bồi đời sống tinh thần cho đất nước.

Cán bộ ngành Văn hóa phải là những người thắp lửa, tiên phong dẫn dắt tư tưởng, lan tỏa giá trị tốt đẹp để góp phần vào sứ mệnh văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Trong hành trình đó, lời của Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng nhân ngày truyền thống của ngành đã chạm đến trái tim chúng tôi: Tôi mong muốn và tin tưởng rằng, tập thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động sẽ tiếp tục phát huy hơn nữa truyền thống vẻ vang của ngành, thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm “mỗi cán bộ văn hóa tiêu biểu cho lối sống về văn hóa”, xứng đáng là lực lượng nòng cốt thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ “Chấn hưng và phát triển văn hóa, xây dựng con người Việt Nam”.

Lời nhắn như một lời hứa, không chỉ với ngành, với nghề mà là lời hứa với những người đi trước đã đổ bao xương máu để chúng ta có được ngày hôm nay.

Trong lần thăm Di tích lịch sử Nha Thông tin (ngày 15.9.2022), Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cũng mong những hoạt động ý nghĩa về nguồn, phát huy truyền thống lịch sử cách mạng tại Khu di tích sẽ tiếp tục được triển khai hiệu quả trong thời gian tới.

Khát vọng mới cho Di tích lịch sử Nha Thông tin

Bia di tích nằm khiêm nhường trên khuôn viên rộng 1 ha và chỉ ít người biết và đến. Chúng tôi chợt nghĩ, vì sao một nơi giàu ý nghĩa đến thế chưa thành điểm đến thường xuyên của các lớp cán bộ trẻ trong ngành? Vì sao nơi đây chưa được “kể lại” như một câu chuyện hào hùng để khơi gợi niềm tự hào, truyền lửa nghề cho thế hệ kế cận?

Mong rằng, trong những năm tới, Di tích lịch sử Nha Thông tin sẽ được đầu tư xứng tầm, để không chỉ một điểm dừng chân của quá khứ mà sẽ trở thành điểm đến sống động, nơi kể chuyện lịch sử ngành bằng công nghệ, nơi tổ chức các hoạt động truyền nghề, nơi các thế hệ cán bộ ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch trở về để tiếp nối lý tưởng. Bởi vì, muốn văn hóa có vị thế, phải biến những giá trị lịch sử, di tích thành sản phẩm hấp dẫn, sống động. Để di tích không chỉ là nơi tưởng nhớ, mà phải là nơi khơi dậy khát vọng và thúc đẩy sáng tạo, phát triển.

Trở về từ Tuyên Quang, chúng tôi vẫn còn nguyên dư âm của buổi sáng hôm ấy, ngọn lửa nhen lên trong lòng từ một tấm bia đá. Làm nghề văn hóa là làm công việc gieo mầm, là giữ lửa, là dọn đường cho tương lai bằng ánh sáng tri thức, bằng bản sắc, bằng những giá trị đẹp đẽ và nhân văn. Chúng tôi tự hào vì mình là một phần rất nhỏ trong dòng chảy ấy.

Bởi bất cứ ai công tác trong ngành, khi đứng trước Bia Di tích lịch sử Nha Thông tin, chắc hẳn đều tự nhắn nhủ mình: Hãy sống xứng đáng, cống hiến đúng với tinh thần của những người “chiến sĩ trên mặt trận văn hóa” như cha ông đã làm suốt 80 năm qua.