Khẳng định vị thế phát thanh trong giai đoạn hiện nay

VHO - Sáng 20.6, tại Trung tâm Hữu nghị Quốc gia (Hà Nội), phiên thảo luận “Cơ chế nào để phát thanh phát triển trong giai đoạn hiện nay” đã diễn ra, thu hút sự quan tâm của nhiều nhà quản lý, nhà báo cùng các chuyên gia trong lĩnh vực phát thanh.

Đây là một hoạt động chuyên đề thuộc Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2025, nằm trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc 2025.

Thực tế, những năm gần đây, phát thanh không chỉ tồn tại mà còn đang dần khoác lên mình diện mạo mới: linh hoạt hơn, gần gũi hơn và vẫn giữ được chiều sâu trong việc truyền tải thông tin.

Giám đốc, Tổng Biên tập Đài Phát thanh và Truyền hình Phú Thọ, nhà báo Nguyễn Thị Tuyết Chinh nhận định, trong dòng chảy báo chí, phát thanh luôn giữ một vị trí riêng biệt. Dù từng trải qua giai đoạn bị đánh giá chưa tương xứng, nhất là khi truyền hình chiếm ưu thế, nhưng hiện nay, trong bối cảnh mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, phát thanh đang dần lấy lại vị thế nhờ khả năng cung cấp thông tin chính thống, kịp thời và đáng tin cậy.

Dù công nghệ và thị hiếu công chúng không ngừng thay đổi, phát thanh vẫn bền bỉ tồn tại, bởi mỗi loại hình báo chí đều có nhóm công chúng riêng. 

Vấn đề đặt ra là: phát thanh sẽ thích ứng như thế nào để không chỉ đồng hành cùng người nghe mà còn khẳng định vai trò của mình trong đời sống hiện đại?

Phó Tổng Biên tập Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa, nhà báo Nguyễn Huy Long cho rằng, phát thanh hiện nay vẫn là một phần không thể thiếu trong đời sống báo chí, đặc biệt tại các đài địa phương. 

Theo nhà báo Nguyễn Huy Long, tại địa phương, phát thanh và truyền hình gần như không có ranh giới rõ rệt về độ phủ sóng, nhưng hiệu quả mà phát thanh mang lại vẫn rất rõ nét, nhất là ở các chương trình liên quan đến chính sách, nông – lâm nghiệp hay đời sống dân sinh. 

Không ít thư phản hồi của người dân gửi về đài đều bắt nguồn từ nội dung được phát sóng trên làn sóng phát thanh. Phóng viên khi tác nghiệp tại miền núi, vùng sâu vùng xa, có thể thấy rõ phát thanh vẫn là kênh thông tin gần gũi, dễ tiếp cận và được người dân tin cậy, học hỏi mỗi ngày.

“Phát thanh vẫn có chỗ đứng, vấn đề là chúng ta có dám làm, và làm đúng theo thế mạnh vốn có của nó hay không”, nhà báo Nguyễn Huy Long nhấn mạnh.

Phát thanh hiện đang đứng trước cả cơ hội lẫn thách thức trong bối cảnh chuyển đổi số. Internet và công nghệ số không chỉ giúp rút ngắn thời gian truyền tải mà còn mở ra nhiều hướng tiếp cận mới với công chúng.

Trưởng Ban Thư ký - Biên tập, Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV), nhà báo Đồng Mạnh Hùng chia sẻ: “Hiện nay, Đài Tiếng nói Việt Nam lưu trữ tới hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn giờ phát sóng. Đây là nguồn dữ liệu khổng lồ, một dạng "big data" có thể chuyển đổi thành dữ liệu phục vụ trí tuệ nhân tạo, góp phần xây dựng nền phát thanh hiện đại. Nếu không có chuyển đổi số, chúng tôi không thể làm được điều này.”

Không chỉ đổi mới trong lưu trữ và sản xuất nội dung, hình thức phát sóng cũng trở nên phong phú hơn. Phát thanh hiện có thể tiếp cận công chúng qua nhiều nền tảng, không còn phụ thuộc vào ăng-ten như trước. Từ đó, giúp mở rộng đối tượng tiếp cận và tăng tính tương tác.

Tuy vậy, theo nhà báo Đồng Mạnh Hùng, thách thức lớn nhất hiện nay lại đến từ chính công chúng. Nếu như trước đây, người nghe sẵn sàng dành hàng giờ để ngồi trước radio và đắm mình trong các chương trình, thì nay, họ chỉ nghe những nội dung mình thực sự yêu thích, vào những thời điểm ngẫu nhiên. 

“Công chúng đã thay đổi. Họ không còn nghe theo cách cũ, và phát thanh buộc phải thay đổi để bắt nhịp với xu hướng đó”, nhà báo Đồng Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Trong dòng chảy chuyển đổi số, phát thanh không chỉ cần đổi mới về công nghệ mà quan trọng hơn là phải thay đổi tư duy làm báo. Trưởng ban VOH online, Đài Tiếng nói Nhân dân TP. Hồ Chí Minh, nhà báo Nguyễn Công Vinh khẳng định, đầu tư hạ tầng số khó một, nhưng thay đổi tư duy chuyển đổi số còn khó gấp mười.

Nếu trước đây, làm phát thanh chỉ đơn thuần là phát sóng, thì nay phải tư duy tích hợp: từ sản xuất đến phân phối, từ đo lường nội dung đến phân tích hành vi người nghe. 

Nhà báo Nguyễn Công Vinh nhấn mạnh, người làm phát thanh hôm nay không chỉ là nhà báo mà phải là những nhà sản xuất nội dung thực thụ. 

“Làm một chương trình hay đã khó, nhưng làm một chương trình “sống”, tạo được sự kết nối thực sự với công chúng còn khó hơn. Phát thanh bây giờ phải nói trúng – trúng ý, trúng nhu cầu và trúng mong đợi của người nghe”, nhà báo Nguyễn Công Vinh cho biết thêm.

Sau hơn hai giờ thảo luận, các ý kiến cho thấy, phát thanh tuy không còn giữ vị thế “độc tôn” như trước, nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng trong tuyên truyền chính sách, lan tỏa văn hóa, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Để phát thanh phát triển bền vững, cần sự đồng hành giữa cơ quan quản lý và các đài phát thanh trong đổi mới nội dung, ứng dụng công nghệ và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.