Đẩy mạnh truyền thông về phòng, chống bạo lực gia đình và xây dựng gia đình hạnh phúc

VHO - TP.HCM đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi trong phòng, chống bạo lực gia đình, đồng thời thúc đẩy xây dựng gia đình hạnh phúc trên cơ sở khoa học, thực tiễn và phù hợp đặc thù đô thị.

Bộ tiêu chí xây dựng gia đình hạnh phúc đã và đang trở thành công cụ quan trọng trong đo lường sự hài lòng của người dân, làm nền tảng xây dựng cộng đồng gắn kết, xã hội phát triển bền vững.

Cả hệ thống chính trị cùng chung tay triển khai Bộ tiêu chí xây dựng gia đình hạnh phúc

UBND TP.HCM vừa có báo cáo về kết quả 5 năm triển khai thực hiện Bộ tiêu chí xây dựng gia đình hạnh phúc của Đề án “Nghiên cứu xây dựng tiêu chí đánh giá gia đình hạnh phúc ở TP.HCM giai đoạn 2021-2030” trên địa bàn Thành phố và tại địa bàn thí điểm.

Qua kết quả triển khai cho thấy, cả hệ thống chính trị thành phố cùng chung tay triển khai Bộ tiêu chí xây dựng gia đình hạnh phúc.

Đây là lần đầu tiên một Nghị quyết Đảng bộ Thành phố (Đại hội XI, nhiệm kỳ 2020–2025) xác định rõ việc xây dựng gia đình hạnh phúc bằng tiêu chí cụ thể, hài hòa giữa vật chất – tinh thần, giữa các mối quan hệ trong gia đình – cộng đồng – xã hội.

Theo UBND TP.HCM, Bộ tiêu chí xây dựng gia đình hạnh phúc của Thành phố trên cơ sở tham khảo nội dung Bộ tiêu chí đánh giá gia đình hạnh phúc (có 33 tiêu chí) và Bộ tiêu chí “ứng xử trong gia đình” của Bộ VHTTDL (có 4 mối quan hệ trong gia đình) và những yêu cầu từ thực tiễn tại TP.HCM.

Nội dung bao gồm 5 tiêu chí: Tiêu chí về ứng xử trong gia đình; Tiêu chí về điều kiện vật chất;Tiêu chí về điều kiện tinh thần; Tiêu chí về giáo dục; Tiêu chí về y tế và chăm sóc sức khỏe.

Theo ông Trần Thanh Vương, Trưởng phòng Phòng Xây dựng nếp sống văn hóa và gia đình, Sở VHTT TP.HCM - Cơ quan thường trực Ban chỉ đạo công tác gia đình TP.HCM, từ năm 2021, Sở VHTT TP.HCM đã triển khai nhiều hoạt động trực tuyến và trực tiếp để xây dựng nội dung Bộ tiêu chí xây dựng gia đình hạnh phúc.

Thông qua hội thảo khoa học, Sở đã lấy ý kiến các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà quản lý từ các trường đại học, viện nghiên cứu… để bổ sung, hoàn thiện nội dung Bộ tiêu chí, bảo đảm tính khoa học, khách quan và sát thực tiễn.

TP.HCM chọn xã Hòa Phú (huyện Củ Chi) và phường Bình Chiểu (TP.Thủ Đức) làm điểm thí điểm triển khai Bộ tiêu chí. Hai địa bàn này (1 phường và 1 xã) đại diện cho nhiều đặc điểm cư dân, tôn giáo, dân tộc, học vấn, độ tuổi, loại hình gia đình… làm cơ sở đánh giá mức độ hài lòng của người dân.

Sở VHTT đã thiết kế bộ công cụ truyền thông bằng nhiều hình thức: pano, băng rôn, bản tin, mạng xã hội… kết hợp mã QR và đa ngôn ngữ (Việt, Hoa, Khmer, Chăm, Anh) nhằm truyền tải nội dung Bộ tiêu chí đến cộng đồng.

UBND TP.HCM ban hành kế hoạch thực hiện hằng năm; các sở, ngành, đoàn thể, UBND quận huyện, TP Thủ Đức căn cứ triển khai theo đặc thù địa phương.

Các tiêu chí còn được lồng ghép trong nhiều phong trào như “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Vì người nghèo”, “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”…

TP.HCM cũng duy trì việc tuyên dương trên 200 gia đình tiêu biểu mỗi năm nhân Ngày Gia đình Việt Nam (28.6), phát huy hệ thống thiết chế văn hóa – thể thao từ cơ sở, triển khai đề án phát triển văn hóa đọc, thúc đẩy xã hội học tập, lối sống văn minh.

Văn hóa – nghệ thuật phát triển phong phú; thể thao cộng đồng mở rộng với hệ thống sân chơi, bãi tập miễn phí phục vụ đông đảo người dân.

Tuy nhiên, giai đoạn đầu triển khai vẫn còn tồn tại: một số địa phương chưa cụ thể hóa được tiêu chí; truyền thông chưa bao phủ đến từng hộ; còn chồng chéo giữa các danh hiệu gia đình (văn hóa, thể thao, khuyến học, hiếu học…).

UBND TP.HCM đề xuất tiếp tục hoàn thiện Bộ tiêu chí theo hướng ngắn gọn, dễ hiểu, đảm bảo cân bằng giữa vật chất – tinh thần, hài hòa các mối quan hệ trong và ngoài gia đình.

Xác định rõ trách nhiệm của từng ngành trong tổ chức thực hiện; đẩy mạnh truyền thông số, ứng dụng công nghệ, mở rộng đánh giá sự hài lòng của người dân bằng các công cụ khoa học.

Song song đó, cần tăng cường giáo dục giá trị gia đình, nhân rộng mô hình hay, tổ chức truyền thông chuyên đề gắn với Tháng hành động phòng, chống bạo lực gia đình, Ngày Gia đình Việt Nam…

Thành phố cũng tiếp tục thực hiện các chính sách an sinh: hỗ trợ hộ nghèo, đào tạo nghề, bảo hiểm, tín dụng ưu đãi… Khuyến khích sáng tác nghệ thuật, đầu tư nghiên cứu khoa học, khảo sát toàn diện đời sống gia đình phục vụ xây dựng chính sách lâu dài.

Đồng thời, cần hoàn thiện pháp luật và chương trình hỗ trợ xây dựng gia đình hạnh phúc theo hướng lấy gia đình làm trung tâm, thúc đẩy bình đẳng giới và gắn kết xã hội.

Phòng, chống bạo lực gia đình: Đổi mới truyền thông, tăng hiệu quả can thiệp

Công tác triển khai Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022 được TP.HCM thực hiện nghiêm túc, đồng bộ từ cấp Thành phố đến cơ sở, theo đúng chỉ đạo của Trung ương.

Trên cơ sở các văn bản của Chính phủ, Bộ VHTTDL, Thành phố đã ban hành kế hoạch tuyên truyền pháp luật về gia đình, phòng chống bạo lực gia đình, gắn với triển khai Bộ tiêu chí gia đình hạnh phúc.

Từ năm 2024–2025, các địa phương chú trọng đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền, ứng dụng công nghệ số, tăng nhận thức, chuyển đổi hành vi trong cộng đồng.

Giai đoạn 2025–2030, Thành phố sẽ tổng kết, điều chỉnh kế hoạch, tập trung truyền thông chuyên sâu và hiệu quả hơn.

Về tình hình bạo lực gia đình, sau 2 năm thi hành Luật phòng, chống bạo lực gia đình, TP.HCM ghi nhận một số kết quả. Theo đó, năm 2023–2024, TP.HCM ghi nhận 57 vụ bạo lực gia đình. Trong đó: 53 vụ bạo lực thân thể (chiếm 92,98%), 3 vụ tinh thần, 2 vụ tình dục; không ghi nhận bạo lực kinh tế.

Tình trạng bạo lực gia đình không chỉ xảy ra với nạn nhân là nữ giới, mà còn xảy ra ở cả nam giới, dưới những hình thức bạo lực khác nhau. Tuy nhiên có thể thấy, nữ giới vẫn là nạn nhân chính trong các vụ bạo lực gia đình.

Tổng cộng có 61 nạn nhân (38 nữ, 23 nam) bị bao lực, trong đó người gây bạo lực chủ yếu là nam giới (52/62 người, chiếm 83,8%). Mọi vụ việc đều được xử lý theo quy định: 4 vụ tư vấn, hòa giải; 1 vụ áp dụng biện pháp cấm tiếp xúc; 39 vụ xử phạt hành chính; 13 vụ xử lý hình sự.

Phân tích những con số nói trên, Phòng Xây dựng nếp sống văn hóa và gia đình, Sở VHTT TP.HCM, cho biết có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, nhưng nguyên nhân sâu xa nhất là do tình trạng bất bình đẳng giới trong xã hội.

Điển hình là định kiến giới về vai trò, vị trí của nam giới và nữ giới trong lao động, việc làm, gia đình. Nguyên nhân tiếp theo gây nên tình trạng bạo lực gia đình chính là sự cam chịu từ phía nạn nhân.

“Họ sợ bị kỳ thị nên không đi báo cáo, vì cho rằng đó là chuyện bình thường, thậm chí cảm thấy xấu hổ. Phần lớn các vụ việc bạo lực gia đình chỉ được báo cáo hoặc nạn nhân tìm đến sự hỗ trợ của cơ quan chức năng khi vụ việc nghiêm trọng, hành vi bạo lực xảy ra trong thời gian dài hoặc có thể dẫn đến chấm dứt hôn nhân.

Điều này gây khó khăn cho việc thống kê số liệu chính xác, đồng thời ít nhiều ảnh hưởng đến việc triển khai các giải pháp can thiệp và ứng phó kịp thời. Do đó, số nạn nhân và vụ việc bạo lực gia đình trên thực tế có thể còn nhiều hơn số liệu được thống kê”, cơ quan này cho biết.

Hiện Thành phố duy trì hơn 1.700 tổ tư vấn, gần 3.000 nhóm phòng chống bạo lực gia đình, hơn 2.600 câu lạc bộ gia đình hạnh phúc, hơn 1.600 địa chỉ tin cậy tại cộng đồng.

Cùng với đó là đường dây nóng 1900 54 55 59 hoạt động 24/7, các mô hình hỗ trợ nạn nhân tại bệnh viện, trung tâm pháp lý, phòng khám chuyên biệt. Các dịch vụ bao gồm y tế, lưu trú an toàn, tư vấn tâm lý, pháp lý và kết nối hỗ trợ xã hội.

Có thể nói, dù đạt nhiều kết quả tích cực, công tác phòng, chống bạo lực gia đình vẫn còn rào cản: tâm lý coi đây là chuyện nội bộ; khó tiếp cận nhóm gia đình đơn thân, có yếu tố nước ngoài; thiếu cán bộ chuyên trách, nguồn lực hạn chế; kỹ năng tư vấn, pháp lý tại cơ sở chưa đồng đều.

Thành phố xác định tiếp tục nâng cao hiệu quả truyền thông, phát huy vai trò của hệ thống chính trị – xã hội – cộng đồng – cơ sở pháp lý trong bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân, thúc đẩy xây dựng gia đình hạnh phúc, văn minh, bình đẳng và bền vững.

(Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện)