“Kích hoạt” mạnh mẽ Công viên địa chất toàn cầu Đắk Nông

VHO - UNESCO tiếp tục công nhận Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông lần thứ hai đã mở ra một chương mới đầy hứa hẹn cho địa phương trong việc bảo tồn gắn với phát triển. Nắm bắt cơ hội này, phát triển du lịch cộng đồng gắn liền với bảo tồn di sản địa chất và văn hóa đang trở thành một trong những nhiệm vụ cấp thiết của Đắk Nông.

Danh hiệu cao quý này không chỉ tạo lợi thế quảng bá hình ảnh của địa phương nói riêng, của Việt Nam nói chung ra thế giới, giúp lưu giữ những giá trị địa chất, đa dạng sinh học và nền văn hóa đa dạng, mà còn tạo đòn bẩy lớn cho ngành Du lịch tỉnh.

Từ tiềm năng to lớn…

Trải dài trên diện tích 4.760 km2, bao gồm các huyện Krông Nô, Cư Jút, Đắk Mil, Đắk Song, Đắk G’long và TP Gia Nghĩa, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông (Công viên) có khoảng 65 điểm di sản địa chất, địa mạo, bao gồm hệ thống gần 50 hang động với tổng chiều dài hơn 10.000m với các miệng núi lửa, thác nước…

Nơi đây từ lâu đã nổi tiếng là một vùng đất đỏ trù phú với hệ sinh thái rừng nhiệt đới, nơi lưu giữ các giá trị đặc trưng về đa dạng sinh học. Vùng đất này cũng lưu giữ nhiều nét độc đáo về văn hóa, địa chất, tự nhiên cũng như dấu tích hoạt động của người tiền sử. Là một phần của cao nguyên M’Nông nên thơ, hùng vĩ, Công viên là nơi hội tụ các giá trị tiêu biểu về địa chất địa mạo, khảo cổ học, văn hóa và đa dạng sinh học đặc trưng của khu vực. Điểm đặc biệt nhất trong khu vực Công viên là hệ thống hang động trong đá bazan, phân bố ở khu vực Đray Sáp - Chư R’Luh, được phát hiện từ năm 2007. Hệ thống hang động núi lửa này đã được Hiệp hội Hang động núi lửa Nhật Bản xác lập kỷ lục Đông Nam Á về cả quy mô, độ dài và tính độc đáo. Trong các hang động còn ẩn chứa nhiều điều bí mật về cơ chế thành tạo, các tổ hợp khoáng vật, đa dạng sinh học và di chỉ khảo cổ…

Trong khu vực Công viên Địa chất còn có các di sản kiểu cổ sinh như các hóa thạch Cúc đá, Sò, Hai mảnh vỏ… để chứng minh thời kỳ này nơi đây còn là một phần của đại dương rộng lớn. Ngoài ra, còn có các hồ nước tự nhiên đầy thơ mộng như hồ Ea Snô, hồ Tây… được tạo thành từ các sụt võng kiến tạo, các miệng núi lửa độc đáo và đặc trưng như Nâm Blang, Nâm Kar, Băng Mo… và hệ thống các thác nước đẹp, hùng vĩ như thác Gia Long, thác Trinh Nữ, Dray Sáp… Các phát hiện về di chỉ khảo cổ người tiền sử sinh sống trong khu vực hang động núi lửa của Công viên đã thu hút sự chú ý của rất nhiều nhà nghiên cứu, du khách trong và ngoài nước. Kết quả nghiên cứu bước đầu cùng với việc thu thập các di vật khảo cổ có mật độ khá dày đặc, ghi nhận đây là dấu tích văn hóa của cư dân hậu kỳ Đá mới và sơ kỳ Kim khí có niên đại (3.500 - 3.000 năm) cách ngày nay. Các di vật khảo cổ được phát hiện bao gồm đồ đá, đá nguyên liệu và các công cụ đá hình đĩa, rìu ngắn, công cụ mảnh tước, phiến tước, hòn ghè, hòn kê, hòn mài…

Ngoài những nét đặc trưng nêu trên, Công viên còn là khu vực có bề dày văn hóa, lịch sử, với những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể như Không gian Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên; di tích quốc gia đặc biệt Đường mòn Hồ Chí Minh và năm di tích cấp quốc gia khác như Ngục Đắk Mil, Căn cứ kháng chiến B4 - Liên tỉnh IV, Di tích lịch sử lưu niệm N’Trang Gưh, Địa điểm Chiến thắng Đồi 722 - Đắk Sắk, Địa điểm bắt liên lạc khai thông đường Hồ Chí Minh đoạn Nam Tây Nguyên đến Đông Nam Bộ.

… đến tìm giải pháp đột phá phát triển du lịch

Việc phát triển du lịch cộng đồng gắn với công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản địa chất và văn hóa tại Công viên là vấn đề đã, đang đặt ra và cần thực hiện hiệu quả trong thời gian tới.

Mô hình du lịch cộng đồng không chỉ là một công cụ để nâng cao đời sống người dân mà còn là một cách để bảo vệ những giá trị độc đáo của Đắk Nông. Bằng cách mời du khách tham gia vào đời sống thường ngày của cộng đồng, du lịch cộng đồng không chỉ mang lại thu nhập mà còn góp phần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo tồn môi trường và văn hóa địa phương. Thời gian qua, Đắk Nông đã xây dựng các chính sách ưu đãi đầu tư nhằm thu hút các tổ chức, doanh nghiệp tham gia phát triển các loại hình dịch vụ gắn với du lịch, từng bước hoàn thiện cơ sở hạ tầng trong vùng Công viên địa chất. Tập trung khai thác tiềm năng, lợi thế trên cơ sở bảo tồn cảnh quan thiên nhiên, giá trị di sản địa chất, di sản văn hóa, đa dạng sinh học. Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng về du lịch gắn với Công viên địa chất. Đồng thời, xúc tiến, quảng bá và xây dựng các chương trình hợp tác phát triển du lịch trong và ngoài khu vực.

Để phát triển du lịch cộng đồng gắn với các giá trị đặc trưng của Công viên địa chất theo hướng chuyên nghiệp và hiệu quả thì trong thời gian tới, các huyện, thành phố trong vùng Công viên cần tích cực, chủ động hơn nữa trong việc lồng ghép các nguồn vốn hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng với các chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án phát triển kinh tế, xã hội của địa phương, từng bước hoàn thiện hạ tầng thiết yếu phục vụ du lịch. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức và khuyến khích cộng đồng địa phương phát triển du lịch gắn với công viên địa chất. Đồng hành và hướng dẫn người dân tiếp cận các chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng, nhằm tạo ra sinh kế từ hoạt động du lịch, đặc biệt là đối với cộng đồng các dân tộc sinh sống trong khu vực các điểm đến đã được quy hoạch trên 3 tuyến của công viên địa chất.

Nhận định về những xu hướng du lịch sau đại dịch Covid-19, nhiều chuyên gia cho rằng nhu cầu và hành vi của du khách sẽ có sự thay đổi lớn như tránh xa những nơi đông đúc, tìm về nơi ít người, tìm đến các khu vực thiên nhiên với sự yên tĩnh, không khí trong lành để đáp ứng nhu cầu nghỉ ngơi, rèn luyện sức khỏe, chữa bệnh. Đồng thời, cũng mong muốn trải nghiệm văn hóa một cách sâu sắc hơn. Chính vì thế, du lịch dựa vào cộng đồng sẽ có bước phát triển vượt bậc trong thời gian tới, vì loại hình du lịch này hướng đến sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên, tạo ra sự gắn kết giữa người dân và du khách.