Nghệ sĩ opera Việt mang tri thức quốc tế về giáo dục thanh nhạc trong cuốn sách mới

VHO - Cuốn sách “Khoa học và nghệ thuật ca hát: Một cách tiếp cận chuyên sâu về thanh nhạc cổ điển” của nghệ sĩ opera Nguyễn Bích Thủy vừa được ra mắt, mang đến cho độc giả một công trình học thuật hiếm hoi trong lĩnh vực thanh nhạc Việt Nam.

Tác phẩm giới thiệu các kỹ thuật thanh nhạc cốt lõi được sử dụng trong nhiều phong cách, đồng thời phân tích cơ chế vật lý của thanh quản, hệ hô hấp và vai trò của phát âm trong việc hình thành kỹ thuật biểu diễn mang tính nghệ thuật.

Sự xuất hiện của cuốn sách đánh dấu nỗ lực của một nghệ sĩ trong việc đặt lại vấn đề về sư phạm thanh nhạc trong bối cảnh khoa học, thực nghiệm và tinh thần học tập suốt đời ngày càng được đề cao.

Trải qua nhiều thập kỷ, thanh nhạc đã là một trong những lĩnh vực quan trọng của âm nhạc chuyên nghiệp Việt Nam, góp phần đào tạo nhiều thế hệ nghệ sĩ.

Tuy nhiên, trước yêu cầu hội nhập quốc tế mạnh mẽ, việc hệ thống hóa tri thức thanh nhạc theo hướng chuyên sâu, đặc biệt trong opera và sư phạm thanh nhạc quốc tế vẫn còn là khoảng trống mà chưa nhiều công trình trong nước có thể lấp đầy.

Trong bối cảnh đó, cuốn sách của nghệ sĩ Nguyễn Bích Thủy trở thành một đóng góp thiết thực, bổ sung nguồn tài liệu chuyên môn đáng tin cậy cho người học và giảng viên thanh nhạc.

Nguyễn Bích Thủy là nghệ sĩ opera từng gặt hái nhiều thành công quốc tế và hiện sống tại Cộng hòa Áo – cái nôi của nghệ thuật hàn lâm châu Âu.

Môi trường biểu diễn và nghiên cứu chuyên nghiệp với truyền thống hàng trăm năm đã giúp chị tích lũy trải nghiệm quý giá, nuôi dưỡng tư duy tiếp cận thanh nhạc trong chiều sâu khoa học.

Chính những trải nghiệm ấy góp phần tạo nên nền tảng cho tác phẩm, nơi tác giả không chỉ chia sẻ kiến thức kỹ thuật mà còn đưa ra những suy tư về giáo dục thanh nhạc hiện đại, nhấn mạnh trách nhiệm nghề nghiệp và nhận thức đúng đắn về giọng hát.

Ngay từ đầu sách, tác giả trích dẫn quan điểm của Richard Miller – nhà sư phạm thanh nhạc hàng đầu thế giới: nhiệm vụ của người dạy hát là “phân tích vấn đề của giọng hát và thiết kế giải pháp phù hợp”.

Từ đó, Nguyễn Bích Thủy khẳng định: dạy hát không phải là truyền khẩu hay sao chép khuôn mẫu, mà là quá trình quan sát, phân tích, lý giải và điều chỉnh dựa trên nền tảng khoa học.

Nếu trước đây người học chủ yếu dựa vào trực giác, thì sự phát triển của giải phẫu học, cơ học thanh âm, âm học và tâm lý biểu diễn đã cho phép chúng ta hiểu giọng hát bằng những cơ sở khoa học chính xác – giúp nghệ thuật ca hát trở về với bản chất tự nhiên của con người.

Cuốn sách gồm 14 chương, tập trung trình bày những kỹ thuật thanh nhạc nền tảng được sử dụng trong nhiều phong cách. Nội dung bao gồm: cơ chế hoạt động của thanh quản và hệ hô hấp; tầm quan trọng của phát âm trong việc tạo ra kỹ thuật nghệ thuật như Chiaroscuro, Appoggio, Portamento, messa di voce, agility, vibrato…

Một chương đặc biệt dành cho hệ thống phân loại giọng hát Fach của Đức, trong đó tác giả phân tích falsetto, giọng óc (nữ) và giọng đầu (nam).

Sách cũng giải đáp các câu hỏi thường gặp trong đào tạo thanh nhạc, như việc nên thở bằng mũi hay miệng, hay giải thích vì sao các ca sĩ opera lại sử dụng rung nhiều đến như vậy.

Bên cạnh đó, cuốn sách cũng giới thiệu một vài trường phái thanh nhạc quốc tế tiêu biểu và một chương viết về các nhà sư phạm thanh nhạc của trường phái thanh nhạc Ý cổ - nơi đã tìm ra nhiều kỹ thuật ảnh hưởng đến tất cả các trường phái thanh nhạc cổ điển trên khắp thế giới.

Đồng thời, cuốn sách cũng sẽ giới thiệu một số nhà nghiên cứu, nhà sư phạm thanh nhạc đương đại đại diện trong lĩnh vực đào tạo thanh nhạc thế kỷ XX, XXI.

Nhiều chuyên gia cho rằng cuốn sách có thể trở thành cầu nối giữa thanh nhạc cổ điển Việt Nam và tiêu chuẩn quốc tế.

Tiến sĩ, NSND Đỗ Quốc Hưng, Giám đốc Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam chia sẻ: "Cuốn sách của nghệ sĩ Nguyễn Bích Thủy là kết quả của một quá trình tìm tòi, đối chiếu, chiêm nghiệm bền bỉ, nghiêm túc và chân thành.

Trong đó, có bổ sung những kỹ thuật chuyên sâu rất hữu ích cho công tác đào tạo thanh nhạc nói chung, nghệ thuật opera nói riêng tại Việt Nam hiện nay".

NSND Đỗ Quốc Hưng cho rằng, nghệ sĩ Nguyễn Bích Thủy còn đưa người đọc đi vào những tầng sâu văn hóa, lịch sử, tư tưởng và triết lý nghệ thuật của bộ môn ca hát, đặc biệt là nghệ thuật hát cổ điển phương Tây.

Tác giả cho thấy sự am hiểu đối với những trường phái lớn của nghệ thuật thanh nhạc thế giới, từ phong cách Bel Canto của Italia đến kỹ thuật hát hiện đại của Đức và các xu hướng đổi mới sư phạm ở châu Âu đương đại.

Ở cuốn sách này, người đọc sẽ tìm thấy một cách tiếp cận vừa khoa học vừa đầy cảm xúc. Điểm nổi bật của tác phẩm bên cạnh nội dung được tổ chức hệ thống, chặt chẽ, còn ở khả năng diễn đạt tư duy âm nhạc bằng một ngôn ngữ mạch lạc, dung dị, không cầu kỳ về hình thức nhưng giàu cảm xúc nghệ thuật và nội lực chuyên môn.

Nguyễn Bích Thủy viết với tư cách một người từng biểu diễn thành công trên sân khấu opera trong và ngoài nước, cũng là một người thầy có trải nghiệm giảng dạy ở nhiều môi trường đào tạo uy tín.

Những trải nghiệm đó là cơ sở để các luận điểm trong sách trở nên đáng tin cậy, có chiều sâu, mang tinh thần mở, đối thoại và hội nhập.