Thúc đẩy thực thi quyền sao chép tại Việt Nam – Nền tảng phát triển kinh tế sáng tạo

VHO - Hội thảo quốc tế tại TP.HCM bàn giải pháp thúc đẩy thực thi quyền sao chép, bảo vệ bản quyền, phát triển tri thức và kinh tế sáng tạo Việt Nam.

Ngày 22.10, tại TP.HCM, Hiệp hội Quyền sao chép Việt Nam (VIETRRO) phối hợp Liên đoàn Quốc tế các tổ chức Quyền sao chép (IFRRO) tổ chức Hội thảo quốc tế “Xây dựng nền kinh tế sáng tạo: Thúc đẩy thực thi quyền sao chép tại Việt Nam”, diễn ra trong hai ngày 22 – 23.10.

Sự kiện quy tụ đông đảo đại diện các bộ, ngành, cơ quan quản lý, hiệp hội nghề nghiệp, các nhà xuất bản, chuyên gia trong nước và quốc tế... nhằm thúc đẩy nhận thức và thực hành quyền sao chép – một yếu tố cốt lõi trong hệ thống bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan, góp phần hình thành nền kinh tế sáng tạo và tri thức bền vững tại Việt Nam.

Quyền sao chép – công cụ pháp lý của nền kinh tế tri thức

Phát biểu chào mừng tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Ngọc Hà, Phó Trưởng phòng Quản lý và Hợp tác quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan (Cục Bản quyền tác giả – Bộ VHTTDL) nhấn mạnh: “Trong kỷ nguyên số, tri thức và nội dung sáng tạo là tài sản quý, là nguồn lực sản xuất quan trọng.

Quyền sao chép – một quyền cơ bản trong quyền tác giả là công cụ pháp lý để thực thi, bảo vệ, quản lý và khai thác thương mại tài sản trí tuệ. Hội thảo hôm nay là dịp thiết thực để chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, ký kết các thỏa thuận hợp tác, đồng thời nâng cao nhận thức xã hội về quyền sao chép, một yếu tố không thể thiếu trong phát triển kinh tế sáng tạo”.

Theo bà Hà, Việt Nam hiện là thành viên của 8 điều ước quốc tế đa phương về quyền tác giả, quyền liên quan; đã ký kết hai hiệp định song phương với Hoa Kỳ và Thụy Sĩ về bản quyền và sở hữu trí tuệ, cùng 15 hiệp định thương mại tự do có nội dung bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan…

Bà Hà cho biết thêm: “Cục Bản quyền tác giả sẽ tiếp tục đồng hành và định hướng hoạt động cho các tổ chức đại diện tập thể quyền, trọng tâm là hoàn thiện cơ sở pháp lý, xây dựng biểu mức chuyển quyền, hỗ trợ pháp lý, đào tạo nhân lực và đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật.

Chúng tôi mong Hiệp hội Quyền sao chép Việt Nam tiếp tục mở rộng mạng lưới hội viên, hoàn thiện cơ chế phân chia tiền bản quyền, phát triển hệ thống thông tin điện tử công khai, hướng đến một môi trường sáng tạo và khai thác minh bạch, bền vững”.

Phát biểu tại hội thảo, bà Anita Huss-Ekerhult, Giám đốc điều hành kiêm Tổng Thư ký Liên đoàn Quốc tế các tổ chức Quyền sao chép (IFRRO), đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam trong việc hội nhập quốc tế về bản quyền.

Bà nói rằng, hội thảo hôm nay không chỉ là cuộc gặp gỡ của những bộ óc sáng tạo mà còn là dịp tôn vinh hợp tác, tái khẳng định các giá trị chung. Bản quyền không chỉ là vấn đề pháp lý – đó là nền tảng để các nhà sáng tạo được tự do thể hiện, các nhà giáo dục được giảng dạy, và xã hội được phát triển lành mạnh.

Bà Anita Huss-Ekerhult chia sẻ ba trọng tâm trong sứ mệnh của IFRRO. Một là thúc đẩy cấp phép bản quyền tập thể – một cơ chế công bằng, hiệu quả giúp người dùng tiếp cận hợp pháp nhiều nguồn tri thức, đồng thời đảm bảo quyền lợi cho người sáng tạo.

Hai là trả công xứng đáng cho chủ sở hữu quyền – ghi nhận giá trị lao động trí tuệ và khuyến khích sáng tạo bền vững. Và ba là tạo động lực phát triển tri thức quốc gia, thúc đẩy kinh tế sáng tạo và làm giàu văn hóa dân tộc.

“Chúng tôi tin rằng Việt Nam xứng đáng với một hệ thống bản quyền vững mạnh, trao quyền cho người sáng tạo, hỗ trợ người học và góp phần định hình nền kinh tế sáng tạo toàn cầu”, bà Anita Huss-Ekerhult khẳng định.

Phát biểu khai mạc, ông Hoàng Trọng Giang, Chủ tịch Hiệp hội Quyền sao chép Việt Nam, Trưởng Ban tổ chức Hội thảo, nhìn lại chặng đường 15 năm hình thành và phát triển của Hiệp hội.

“Từ khi thành lập năm 2010 đến nay, Hiệp hội đã trải qua nhiều khó khăn về cơ chế, chính sách, về nhận thức xã hội đối với lĩnh vực quyền sao chép. Tuy nhiên, chính từ ‘nút thắt’ đó, chúng tôi đã chọn nâng cao nhận thức là trọng tâm hoạt động.

Nếu trước đây khái niệm ‘quyền sao chép’ còn xa lạ, thì nay đã dần xuất hiện trong văn bản nhà nước, trong các hội thảo khoa học và trong ý thức cộng đồng”, ông Giang chia sẻ.

Ông Hoàng Trọng Giang cho biết, Hội thảo lần này hướng tới mục tiêu căn bản là khẳng định rằng quyền sao chép là quyền chính đáng, đồng thời là nghĩa vụ của công dân trong một xã hội tôn trọng tri thức. Thúc đẩy nhận thức và thực thi quyền sao chép cũng là góp phần xây dựng nền kinh tế sáng tạo, văn hóa học tập và xã hội tri thức tại Việt Nam”.

Các đại biểu tham dự hội thảo thống nhất nhận định, bảo vệ quyền sao chép và quyền tác giả không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là động lực khuyến khích sáng tạo, thúc đẩy đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Việc hoàn thiện cơ chế cấp phép, xây dựng hệ thống phân phối tiền bản quyền minh bạch, tạo điều kiện cho cộng đồng tiếp cận tri thức hợp pháp là những bước đi thiết yếu trong tiến trình xây dựng nền kinh tế sáng tạo tại Việt Nam.

Hội thảo cũng là diễn đàn kết nối giữa nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp, cơ sở giáo dục và giới sáng tạo – cùng chia sẻ tầm nhìn về một hệ sinh thái tri thức bền vững, nơi người sáng tạo được bảo vệ, người học được tiếp cận, và xã hội được thụ hưởng.

Tri thức Việt Nam trên hành trình hội nhập toàn cầu

Trong khuôn khổ hội thảo, Viện Khoa học Giáo dục và Môi trường cùng Công ty Cổ phần Văn hóa Đọc và Học Việt Nam đã giới thiệu ấn phẩm song ngữ Con đường tương lai (The Path to the Future) của nhà văn, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn – một công trình mang tầm chiến lược về phát triển bền vững quốc gia trong kỷ nguyên số.

Con đường tương lai được xem là một trong những điểm nhấn học thuật của hội thảo, thể hiện tinh thần tri thức hóa và quốc tế hóa của Việt Nam. Tác phẩm trình bày học thuyết “Bốn bàn tay” – một mô hình cân bằng giữa kinh tế, chính trị, văn hóa và đạo đức trong phát triển xã hội.

Hai bàn tay vô hình là thị trường và lương tri con người tượng trưng cho tự do và nhân tính; hai bàn tay hữu hình là Nhà nước và cộng đồng xã hội đại diện cho trật tự và lòng nhân. Khi bốn “bàn tay” này vận hành hài hòa, nền văn minh sẽ phát triển bền vững – vừa tự do, vừa có kỷ cương; vừa sáng tạo, vừa nhân văn.

Từ triết lý đó, tác giả Nguyễn Xuân Tuấn mở rộng tầm nhìn về một nền văn minh số nhân bản, nơi công nghệ phục vụ con người chứ không thay thế con người; nơi tiến bộ kỹ thuật đi đôi với tiến bộ đạo đức; nơi quốc gia nhỏ vẫn có thể vươn tầm nếu biết cân bằng giữa thị trường, Nhà nước, cộng đồng và lương tri.

Sự chuyển mình của Việt Nam sau công cuộc Đổi mới 1986 được ông xem là minh chứng cho mô hình cân bằng ấy – khi tăng trưởng kinh tế đi cùng đổi mới tư duy, khi tinh thần cộng đồng và đạo đức xã hội được khơi dậy như nguồn lực phát triển.

Tại hội thảo, Viện Khoa học Giáo dục và Môi trường cùng Công ty Văn hóa Đọc và Học Việt Nam cũng ra mắt phiên bản tiếng Anh của cuốn sách, mở ra cơ hội để bạn đọc, học giả quốc tế tiếp cận các mô hình phát triển và dự báo chính sách do Việt Nam đề xuất.

Dự án “Con đường tương lai” cùng tác giả Nguyễn Xuân Tuấn đã gửi tặng bản sách đến nhân dân Cuba và Ngài Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Cuba tại Việt Nam, kèm kế hoạch hợp tác phát triển văn hóa đọc.

Ngài Đại sứ Cuba bày tỏ xúc động, đánh giá cao tinh thần hữu nghị và cho biết Cuba sẽ xuất bản cuốn sách này bằng tiếng Tây Ban Nha – mở ra hướng hợp tác mới giữa hai nước trong lĩnh vực tri thức và văn hóa.

Theo tác giả Nguyễn Xuân Tuấn, Con đường tương lai sẽ tiếp tục được xuất bản ở nhiều quốc gia khác nhằm lan tỏa tri thức Việt Nam ra thế giới, đóng góp vào nỗ lực chung xây dựng nền kinh tế sáng tạo và xã hội học tập toàn cầu.