Trái Đất đang quay nhanh hơn

VHO - Trái Đất quay nhanh hơn vào mùa hè - khiến ngày ngắn hơn một chút - thu hút chú ý của các nhà khoa học trong thời gian gần đây.

 Theo dữ liệu từ Dịch vụ Hệ thống Tham chiếu và Quay Trái đất Quốc tế (IERS) và Đài quan sát Hải quân Mỹ, ngày 10.7.2025 - với thống kê ít hơn 24 giờ - là ngày ngắn nhất trong năm cho đến nay.

Dự báo những ngày ngắn bất thường hơn nữa sẽ diễn ra vào ngày 22.7 và ngày 5.8 sắp tới, hiện được dự đoán thời gian trong ngày sẽ ít hơn 24 giờ.

Độ dài của một ngày là thời gian hành tinh hoàn thành một vòng quay trọn vẹn trên trục trung bình là 24 giờ hoặc 86.400 giây.

Trên thực tế, mỗi vòng quay bất thường ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, chẳng hạn như lực hấp dẫn của Mặt Trăng, sự thay đổi theo mùa của khí quyển và ảnh hưởng của lõi ngoài của Trái Đất. 

Kết quả là, một vòng quay hoàn chỉnh thường mất ít hơn hoặc nhiều hơn 86.400 giây một chút - một sự chênh lệch chỉ vài mili giây và không ảnh hưởng rõ ràng đến cuộc sống hàng ngày của chúng ta.

Tuy nhiên, về lâu dài, những chênh lệch này có thể ảnh hưởng đến máy tính, vệ tinh và viễn thông.

Đó là lý do tại sao ngay cả những độ lệch thời gian nhỏ nhất cũng được theo dõi bằng đồng hồ nguyên tử, được giới thiệu vào năm 1955. Một số chuyên gia tin rằng hiện tượng này về lâu dài có thể dẫn đến một kịch bản tương tự như sự cố Y2K - một "thảm họa" liên quan đến hệ thống máy tính toàn cầu.

Đồng hồ nguyên tử đếm dao động của các nguyên tử được giữ trong buồng chân không bên trong đồng hồ để tính toán 24 giờ với độ chính xác cao nhất.

Thời gian kết quả thường được gọi là UTC, hay Giờ Phối hợp Quốc tế, dựa trên khoảng 450 đồng hồ nguyên tử và là tiêu chuẩn toàn cầu về đo thời gian, cũng như thời gian mà tất cả điện thoại và máy tính được thiết lập.

Điều gì khiến Trái Đất quay nhanh hơn?

Các nhà thiên văn học theo dõi sự tự quay của Trái Đất bằng việc sử dụng vệ tinh để xác định vị trí của hành tinh so với các sao cố định. Từ đó, họ có thể phát hiện ra những chênh lệch nhỏ giữa thời gian của đồng hồ nguyên tử và thời gian thực tế Trái Đất hoàn thành một vòng quay trọn vẹn. 

Năm ngoái, vào ngày 5.7.2024, Trái Đất đã trải qua ngày ngắn nhất ít hơn 24 giờ được ghi nhận bởi đồng hồ nguyên tử.

“Thế giới sẽ cảm nhận ngày trôi qua nhanh hơn một chút kể từ năm 1972. Nhưng vẫn có những biến động. Giống như việc theo dõi thị trường chứng khoán vậy. Có những xu hướng dài hạn, rồi cũng có những đỉnh và đáy”, Duncan Agnew, Giáo sư danh dự ngành địa vật lý tại Viện Hải dương học Scripps và là nhà nghiên cứu địa vật lý tại Đại học California, San Diego, cho biết. 

Vào năm 1972, sau nhiều thập kỷ quay tương đối chậm, vòng quay của Trái Đất đã tích tụ độ trễ so với thời gian nguyên tử.

Dịch vụ Hệ thống Tham chiếu và Quay Trái Đất Quốc tế đã yêu cầu bổ sung “giây nhuận” vào giờ UTC. Điều này tương tự như năm nhuận, cứ bốn năm lại thêm một ngày vào tháng Hai để bù đắp cho sự chênh lệch giữa lịch Gregory và thời gian Trái Đất hoàn thành một vòng quỹ đạo quanh Mặt Trời.

Kể từ năm 1972, tổng cộng 27 giây nhuận đã được thêm vào giờ UTC, nhưng tốc độ bổ sung ngày càng chậm lại, do Trái Đất quay nhanh hơn. Chín giây nhuận đã được thêm vào trong suốt những năm 1970, trong khi không có giây nhuận nào được thêm vào kể từ năm 2016.

Năm 2022, Hội nghị toàn thể về Cân đo (CGPM) đã bỏ phiếu thông qua việc loại bỏ giây nhuận vào năm 2035, nghĩa là chúng ta có thể sẽ không bao giờ thấy thêm một giây nhuận nào nữa vào đồng hồ. 

Tuy nhiên, theo Giáo sư Agnew, nếu Trái Đất tiếp tục quay nhanh hơn trong vài năm nữa, cuối cùng một giây nhuận có thể cần phải được loại bỏ khỏi UTC.

"Chưa bao giờ có giây nhuận âm nhưng khả năng sẽ có một giây nhuận âm từ nay đến năm 2035 là khoảng 40%", ông nói.

Giáo sư Agnew cho biết những thay đổi ngắn hạn nhất trong vòng quay của Trái Đất đến từ Mặt Trăng và thủy triều, khiến Trái Đất quay chậm hơn khi vệ tinh ở trên đường xích đạo và nhanh hơn khi ở độ cao lớn hơn hoặc thấp hơn. 

Hiệu ứng này kết hợp với thực tế là vào mùa hè, Trái Đất tự nhiên quay nhanh hơn - kết quả của việc khí quyển chậm lại do những thay đổi theo mùa.

Bằng cách xem xét sự kết hợp của những hiệu ứng này, các nhà khoa học có thể dự đoán liệu một ngày sắp tới có thể đặc biệt ngắn hay không. 

“Những biến động này có mối tương quan chu kỳ ngắn, nghĩa là nếu Trái Đất tăng tốc vào một ngày, cũng có xu hướng tăng tốc vào ngày hôm sau”, Judah Levine, nhà vật lý và là thành viên của Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Hoa Kỳ, chuyên ngành thời gian và tần số, cho biết.