Khát vọng về những tác phẩm xứng với tầm vóc thời đại

VHO - Hôm qua 30.11, tại Hà Nội, Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VHTTDL) long trọng tổ chức công bố bình chọn “50 tác phẩm văn học, nghệ thuật biểu diễn Việt Nam tiêu biểu, xuất sắc sau ngày đất nước thống nhất (1975-2025)”, đồng thời Phát động sáng tác các tác phẩm văn học nghệ thuật “Sống mãi với thời gian” giai đoạn 2026-2030.

 Đây là sự kiện đặc biệt được tổ chức hướng tới 100 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (1930-2030) và 85 năm Ngày Quốc khánh nước CHXHCN Việt Nam (1945-2030). Tham dự buổi lễ có Phó Thủ tướng Mai Văn Chính; Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Trần Thanh Lâm; Thứ trưởng Bộ VHTTDL Trịnh Thị Thủy, cùng lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành, các Hiệp hội, các Hội chuyên ngành VHNT Trung ương cùng đông đảo các văn nghệ sĩ.

Vinh danh 50 tác phẩm xuất sắc sau nửa thế kỷ

Thực hiện Kế hoạch số 690/KH-BVHTTDL của Bộ VHTTDL về việc tổ chức các hoạt động Tổng kết 50 năm nền văn học, nghệ thuật Việt Nam sau ngày đất nước thống nhất (30.4.1975 - 30.4.2025); Nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (1975-2025), Bộ VHTTDL đã phát động bình chọn những tác phẩm văn học và nghệ thuật biểu diễn tiêu biểu, xuất sắc trong suốt nửa thế kỷ qua.

Với gần 200 tác phẩm thuộc các lĩnh vực văn học, sân khấu, âm nhạc và múa trải qua các Hội đồng bình chọn của Hội văn học nghệ thuật Trung ương, Hội đồng sơ khảo, chung khảo với những tiêu chí lựa chọn cụ thể, làm việc khách quan, khoa học, với tinh thần trách nhiệm cao đã bình chọn được 50 tác phẩm tiêu biểu, xuất sắc, phản ánh sinh động những đổi thay của đất nước, những khát vọng hòa bình, hòa hợp dân tộc, những thành tựu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.

Tại buổi lễ, BTC đã vinh danh 50 tác phẩm tiêu biểu, gồm 14 tác phẩm văn học, 18 tác phẩm sân khấu, 12 tác phẩm âm nhạc, 6 tác phẩm múa. Trong đó, về văn học, những tác phẩm được vinh danh gồm: Nỗi buồn chiến tranh (Bảo Ninh); Mình và họ (Nguyễn Bình Phương); Mẫu Thượng Ngàn (Nguyễn Xuân Khánh); Mảnh đất lắm người nhiều ma (Nguyễn Khắc Trường); Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng); Cỏ lau (Nguyễn Minh Châu); Con gái thủy thần (Nguyễn Huy Thiệp); Cánh đồng bất tận (Nguyễn Ngọc Tư); Thời xa vắng (Lê Lựu); Bến không chồng (Dương Hướng); Đảo chìm (Trần Đăng Khoa); Những người đi tới biển (Thanh Thảo); Đường tới thành phố (Hữu Thỉnh); Tiếng hát tháng Giêng (Y Phương).

Nhà thơ Trần Đăng Khoa chia sẻ ông vô cùng xúc động khi được nhận giải thưởng cao quý này. Theo ông, phần thưởng không chỉ dành cho riêng mình mà còn dành cho những người chiến sĩ đang ngày đêm trấn giữ quần đảo Trường Sa. Ông nhắc đến những hòn đảo chìm, chỉ là những dải đất ngầm giữa biển, nơi các chiến sĩ phải dựng chòi để canh giữ biển trời thiêng liêng của Tổ quốc, gian khổ hơn nhiều so với những gì người đất liền có thể hình dung.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa cho biết, ông chỉ viết lại sự thật, về những con người thật. Bên cạnh những cột mốc bằng sắt thép, xi măng khẳng định chủ quyền, còn có những “cột mốc” đặc biệt khác, đó là các tác phẩm nghệ thuật, những bài ca, vở kịch, bộ phim… Những giá trị tinh thần ấy, theo ông, là những cột mốc không thời gian hay sóng gió nào có thể xóa nhòa.

Tạo ra những tác phẩm thật sự sống mãi với thời gian

Tiếp nối những dòng chảy trường tồn của văn học nghệ thuật Việt Nam, tại sự kiện, Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy thay mặt Bộ VHTTDL chính thức phát động chương trình sáng tác các tác phẩm văn học nghệ thuật Sống mãi với thời gian giai đoạn 2026-2030. Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy cho biết, cuộc phát động không chỉ là một đợt sáng tác quy mô lớn, mà còn là một hành trình khơi gợi nguồn cảm hứng sáng tạo, cổ vũ đội ngũ văn nghệ sĩ cả nước tiếp tục đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.

Theo Thứ trưởng, giai đoạn 2026-2030, thời điểm hướng tới nhiều sự kiện trọng đại của đất nước: 100 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam và 85 năm Quốc khánh nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, Bộ VHTTDL tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan phát động cuộc vận động sáng tác mới. Đây không chỉ là hoạt động nghề nghiệp, mà còn là lời mời gọi tâm huyết gửi tới đội ngũ văn nghệ sĩ cả nước, những người mang trong mình trái tim giàu cảm xúc, trí tuệ sáng tạo và tinh thần trách nhiệm đối với Tổ quốc. Hành trình sáng tạo mới đang mở ra đòi hỏi những tác phẩm có giá trị về tư tưởng, giàu bản sắc, thấm đẫm tính nhân văn, tương xứng với tầm vóc thời đại. Những tác phẩm đó, không chỉ phản ánh cuộc sống, mà còn góp phần làm cuộc sống tốt đẹp hơn; không chỉ ghi dấu văn hóa Việt Nam trong thời đại hội nhập, mà còn góp phần khẳng định vị thế của văn hóa Việt Nam trên bản đồ thế giới.

“Chúng ta kỳ vọng sẽ có thêm nhiều tác phẩm văn học, âm nhạc, mỹ thuật, sân khấu, điện ảnh… khắc họa chân dung con người Việt Nam thời đại mới, trí tuệ, nhân ái, bản lĩnh, đổi mới và đầy khát vọng; đồng thời tôn vinh những giá trị trường tồn của dân tộc và những thành tựu to lớn của cách mạng Việt Nam”, Thứ trưởng khẳng định.

Cũng theo Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy, Bộ VHTTDL nhận thức sâu sắc rằng, chủ thể trung tâm của hành trình sáng tạo này chính là đội ngũ văn nghệ sĩ Việt Nam. Những tác phẩm của các nhà văn, nghệ sĩ hôm nay sẽ trở thành di sản tinh thần cho các thế hệ mai sau.

“Bộ VHTTDL sẽ tiếp tục đồng hành, phối hợp cùng các Bộ, ngành, địa phương và Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam nhằm xây dựng môi trường sáng tạo minh bạch, nhân văn; đồng thời hoàn thiện các cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích tài năng, tôn vinh cống hiến và bảo đảm các điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động sáng tác”, Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy nhấn mạnh.

Phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính nhấn mạnh: Lễ công bố bình chọn “50 tác phẩm văn học, nghệ thuật biểu diễn Việt Nam tiêu biểu, xuất sắc sau ngày đất nước thống nhất (1975-2025)” và Phát động sáng tác các tác phẩm văn học nghệ thuật “Sống mãi với thời gian” giai đoạn 2026-2030 là sự kiện quan trọng của văn hóa, văn học nghệ thuật Việt Nam, hướng tới kỷ niệm 100 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam và 80 năm Ngày thành lập nước CHXHCN Việt Nam. Đây cũng là hoạt động thiết thực triển khai các Nghị quyết của Đảng về văn hóa, Chiến lược phát triển văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045, cùng Kết luận của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021.

Chúc mừng các tác giả và cố tác giả có tác phẩm được bình chọn, Phó Thủ tướng bày tỏ sự tri ân đối với đội ngũ văn nghệ sĩ, trí thức đã và đang miệt mài cống hiến cho sự nghiệp văn hóa, văn học nghệ thuật nước nhà. Khẳng định văn hóa là hồn cốt dân tộc, là nền tảng tinh thần và sức mạnh nội sinh cho phát triển đất nước, Phó Thủ tướng cho rằng, trải qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã bồi đắp nên nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc, kết hợp hài hòa giữa giá trị truyền thống và tinh hoa nhân loại. Trong đó, văn học nghệ thuật là bộ phận đặc biệt tinh tế, góp phần tạo nên bản sắc văn hóa Việt Nam.

Phó Thủ tướng nhắc lại lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy” và khẳng định đây là kim chỉ nam cho mọi hoạt động của văn nghệ sĩ. Ông cũng dẫn lại phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị gặp mặt văn nghệ sĩ (12.2024), nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng của văn học nghệ thuật trong bối cảnh đất nước đứng trước “cánh cửa lịch sử” để bước vào kỷ nguyên phát triển mới.

Đảng, Nhà nước và nhân dân đặt niềm tin vào sự vươn lên mạnh mẽ của đội ngũ văn nghệ sĩ trong giai đoạn cách mạng mới. Theo Phó Thủ tướng, buổi lễ không chỉ vinh danh mà còn là sự tri ân sâu sắc đối với các thế hệ văn nghệ sĩ, những người dồn tài năng, trí tuệ và cả cuộc đời để kết tinh hồn thiêng sông núi vào từng trang viết, nốt nhạc, vở diễn; đồng thời là sự tri ân tới hàng triệu độc giả, khán giả đã gìn giữ và truyền lại những giá trị ấy, biến chúng thành di sản sống của dân tộc.

Cuộc Phát động sáng tác “Sống mãi với thời gian” (2026- 2030) thể hiện khát vọng lớn lao mà Đảng, Nhà nước và nhân dân gửi gắm vào đội ngũ văn nghệ sĩ, trí thức. Phó Thủ tướng mong muốn các văn nghệ sĩ tiếp tục tìm kiếm và tôn vinh cái đẹp đích thực; mỗi tác phẩm phải kết tinh tình yêu quê hương, sự thấu hiểu về con người và đời sống Việt Nam đương đại; dấn thân vào thực tiễn, khám phá những hình mẫu mới đang cống hiến cho sự phát triển đất nước; đồng thời sáng tạo những tác phẩm đạt tầm vóc tư tưởng, nghệ thuật mới, giàu tính nhân văn, có khả năng giáo dục, định hướng thẩm mỹ và phản ánh công cuộc đổi mới, CNH-HĐH, hội nhập quốc tế.

Phó Thủ tướng kêu gọi đội ngũ văn nghệ sĩ mạnh dạn đổi mới phương pháp sáng tác, tìm tòi hình thức hiện đại nhưng vẫn giữ bản sắc dân tộc; phát huy trách nhiệm của “chiến sĩ văn hóa”, đóng góp vào xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam, để văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần và động lực phát triển. Văn nghệ sĩ cần tiếp tục cổ vũ các giá trị chân, thiện, mỹ, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái bằng sức mạnh văn hóa.

Phó Thủ tướng đề nghị Bộ VHTTDL tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước về văn hóa, VHNT; phối hợp chặt chẽ với Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, các hội chuyên ngành Trung ương và địa phương để triển khai hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa (2025-2035) và Kết luận số 84 (21.6.2024) của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 23 (2008) về xây dựng, phát triển VHNT trong thời kỳ mới. Đồng thời, sớm hoàn thiện, trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết về Phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Phó Thủ tướng tin tưởng đội ngũ văn nghệ sĩ sẽ đạt thêm nhiều thành tựu mới, chinh phục những đỉnh cao nghệ thuật, tiếp tục sáng tạo và bồi đắp nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, trở thành nguồn lực, động lực quan trọng cho phát triển đất nước và nâng cao vị thế quốc gia. Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ sẽ tạo điều kiện thuận lợi nhất về cơ chế, chính sách và nguồn lực để khích lệ sự sáng tạo của văn nghệ sĩ, nhằm có thêm nhiều tác phẩm lớn phản ánh tầm vóc của một dân tộc đang vươn lên mạnh mẽ.

“Với nhiệt huyết, tài năng và trách nhiệm, chúng ta tin tưởng đội ngũ văn nghệ sĩ, trí thức sẽ tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang, tạo ra những tác phẩm thật sự sống mãi với thời gian, làm rạng rỡ nền văn hóa Việt Nam”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.