Vì sao nhiều đứa trẻ lớn lên lại không biết thương cha mẹ? 3 sai lầm của người lớn vô tình nuôi ra những đứa con vô cảm

VHO - Đằng sau sự phát triển lệch hướng của con cái đôi khi có sự góp tay của chính cha mẹ.

Trong quá trình nuôi dạy con, không ít cha mẹ chỉ chăm chăm nghĩ làm sao để con học giỏi, thành công, mà lại quên mất một điều quan trọng không kém, đó là dạy con biết hiếu thảo và biết ơn. Với nhiều bậc làm cha làm mẹ, nỗi buồn lớn nhất của đời người không phải bệnh tật hay nghèo khó, mà là dốc hết tâm sức nuôi con khôn lớn, để rồi nhận lại sự thờ ơ, vô cảm khi con trưởng thành.

Vì sao trẻ không biết biết ơn, không biết thương cha mẹ?

Rất có thể, căn nguyên nằm ngay trong cách giáo dục sai lầm của người lớn.

Không ít phụ huynh vẫn thường nói với con những câu như: "Con cứ ăn đi, đồ ngon trong nhà đều là của con", "Con chỉ cần lo học cho tốt, mọi việc khác để mẹ làm"... Những câu nói tưởng chừng đầy yêu thương ấy, thực chất lại đang âm thầm khiến trẻ trở nên ích kỷ, quen hưởng thụ, không biết trân trọng công sức của cha mẹ.

Một đứa trẻ sau này có hiếu hay không, thực ra sớm đã có dấu hiệu. Muốn con lớn lên biết thương cha mẹ, trước 6 tuổi, cha mẹ nhất định phải dạy con 3 điều dưới đây:

1. Việc của mình, tự mình làm

Không có cha mẹ nào không yêu con. Nhưng khi tình yêu vượt quá giới hạn, nó sẽ trở thành nuông chiều. Quan tâm, chăm sóc con là điều đúng đắn, nhưng nếu cha mẹ làm thay con tất cả những việc con có thể tự làm, thì không chỉ khiến bản thân mệt mỏi, mà còn tước đi cơ hội rèn luyện tính tự lập của con.

Trường hợp "thần đồng" Ngụy Vĩnh Khang từng gây xôn xao Trung Quốc là một ví dụ điển hình. Ngụy Vĩnh Khang thông minh, từ nhỏ chỉ cần học, mọi sinh hoạt đều do cha mẹ lo liệu. Hai tuổi cậu đã biết hàng nghìn chữ, 13 tuổi vào đại học trọng điểm, 17 tuổi học thẳng tiến sĩ - thạc sĩ. Thế nhưng đến năm 20 tuổi, cậu lại bị nhà trường cho thôi học vì không có khả năng tự chăm sóc bản thân, vẫn phải phụ thuộc hoàn toàn vào mẹ.

Gốc rễ của bi kịch ấy chính là việc người lớn ôm đồm mọi thứ thay con từ khi còn nhỏ.

Nhà giáo dục Montessori từng nói: "Nghe thì sẽ quên, nhìn thì sẽ nhớ, chỉ khi tự làm mới thực sự hiểu".

Những việc trẻ có thể làm được như mặc quần áo, tự ăn, rửa mặt, dọn bàn, thu dọn bát đũa…, cha mẹ hãy cố gắng kiềm chế bản thân, để con tự tay thực hiện. Đó là nhu cầu tự nhiên của trẻ.

Nghiên cứu của Đại học Harvard chỉ ra rằng, giai đoạn từ 3-6 tuổi là "thời kỳ xi măng ướt" của nhân cách. Phần lớn tính cách, thói quen, cách hành xử của trẻ được hình thành trong giai đoạn này. Cha mẹ cần giúp con hiểu để con tự lập không phải là cha mẹ thờ ơ, mà là đó nền tảng của trách nhiệm và lòng biết ơn.

2. Biết chăm sóc bản thân và môi trường xung quanh

Muốn con sau này biết hiếu thảo, cần bồi dưỡng cho con ý thức trách nhiệm ngay từ nhỏ. Trách nhiệm không tự nhiên mà có, nó được hình thành từ những việc rất nhỏ trong đời sống hằng ngày.

Một ví dụ quen thuộc ở nhiều gia đình: trong cùng một nhà, có đứa trẻ sớm biết đỡ đần, có đứa lại quen được chiều chuộng, lười biếng và ỷ lại. Không phải do đứa nào sinh trước hay sinh sau, mà là do cách người lớn đối xử và giáo dục khác nhau.

Nghiên cứu tâm lý học tại Mỹ cũng cho thấy thứ tự sinh gần như không ảnh hưởng đến trí tuệ hay tính cách. Điều thực sự tạo nên sự khác biệt chính là cách nuôi dạy của cha mẹ. Trong các gia đình có nhiều con, trẻ thường phải đối diện với sự so sánh, cạnh tranh tình cảm. Trẻ không cần cha mẹ "chia đều như nhau", mà cần được nhìn nhận là mỗi đứa đều quan trọng.

Từ việc biết tự xỏ giày, lau bàn, quét nhà, dọn đồ chơi, trẻ dần hình thành cảm giác: mình có trách nhiệm với bản thân và với không gian chung. Chính từ đó, lòng tự trọng, sự tự tin và tinh thần trách nhiệm được nuôi dưỡng.

3. Làm việc gì cũng phải có đầu có cuối

Một đặc điểm rất phổ biến của nhiều gia đình châu Á là nuông chiều con mà không hề nhận ra. Trẻ học nhảy múa thấy mệt thì bỏ, học vẽ thấy khó thì thôi. Lâu dần, trẻ quen với việc bỏ dở giữa chừng, thiếu kiên trì, khó đạt được thành tựu lâu dài.

Ở giai đoạn trước 3 tuổi, trẻ có tính tò mò rất cao nhưng khả năng tập trung còn ngắn. Việc trẻ làm gì cũng "chưa xong đã bỏ" là điều bình thường. Tuy nhiên, thói quen hoàn thành công việc không phải bẩm sinh, mà cần được rèn luyện.

Cha mẹ có thể giúp con bằng cách:

- Khuyến khích con mỗi lần chỉ làm một việc.

- Không tùy tiện ngắt quãng khi con đang tập trung.

- Tạo môi trường yên tĩnh, gọn gàng để con hoàn thành việc mình làm.

Nhiều trẻ không thể kiên trì không phải vì lười, mà vì đã quen bị người lớn liên tục làm gián đoạn dưới danh nghĩa "quan tâm".

Giáo sư Lý Mai Cẩn (Trung Quốc) từng nói: "Trước 6 tuổi là giai đoạn then chốt hình thành nhân cách. Nếu bỏ lỡ, về sau cha mẹ rất khó uốn nắn".

Nuôi dạy con cũng vậy. Trẻ ngoan không phải tự nhiên mà có, trẻ khó bảo thường là do bị chiều quá mức. Khi cha mẹ làm hết sức trong khả năng của mình, giúp con hiểu được sự vất vả và tấm lòng của người lớn, đứa trẻ lớn lên mới biết thương, biết hiếu thuận từ tận đáy lòng.