Phát triển kinh tế từ bản sắc văn hóa dân tộc

VHO - Những năm qua, Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo ở các địa phương miền núi, vùng sâu vùng xa, vùng đồng bào DTTS. Nhiều chủ trương, chính sách được triển khai sâu rộng, hiệu quả, thúc đẩy kinh tế đi lên gắn liền với gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, tạo sinh kế đa dạng, nâng cao thu nhập cho người dân…

Biến văn hóa thành giá trị kinh tế

Mỗi dân tộc có nét đẹp riêng làm nên bức tranh đa sắc màu của đồng bào DTTS miền núi xứ Thanh, đó chính là tiềm năng, thế mạnh sẵn có khi nắm giữ sự đa dạng về bản sắc văn hóa. Những năm qua, trong hành trình tìm kiếm hướng đi nhằm phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo ở khu vực miền núi, chính quyền các cấp đã xác định, việc phát triển hiệu quả kinh tế phải song hành với bảo tồn, phát huy các giá trị truyền thống văn hóa bản địa.

Trang phục truyền thống là sản phẩm mang đặc trưng văn hóa, chứa đựng “hồn cốt” của đồng bào DTTS, có thể trở thành sản phẩm mang giá trị về kinh tế ở các địa phương miền núi. Điển hình như ở làng Nhỏi, xã Cao Ngọc, huyện Ngọc Lặc, ai cũng biết đến bà Phạm Thị Bảo, người có công xây dựng cơ sở sản xuất thêu dệt thổ cẩm dân tộc Mường Bảo Hằng. Từ khi còn là thiếu nữ, bà Bảo đã được mẹ dạy nghề trồng dâu, dệt vải, thêu thùa. Đã có biết bao tấm khăn, tấm váy thổ cẩm được dệt, thêu nên bởi bàn tay khéo léo của người phụ nữ Mường này.

Nhiều năm trôi qua, trước sự đổi thay của thời đại, bà Bảo trăn trở khi chứng kiến nghề dệt thổ cẩm đang dần có nguy cơ mai một, những người biết dệt đều đã ở độ trung niên và cao tuổi. Với tâm huyết phục dựng, gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của dân tộc, bà đã từng bước gây dựng cơ sở sản xuất sản phẩm thổ cẩm, tạo công ăn việc làm thường xuyên cho nhiều phụ nữ trong làng, với thu nhập ổn định từ 3.500.000 - 4.500.000 đồng/ người/tháng. Sản phẩm thổ cẩm của bà Bảo đã len lỏi đến từng ngõ ngách của xứ Mường. Mỗi dịp lễ tết quan trọng, những tấm khăn, tấm váy rực rỡ sắc màu lại được các cô, các bà, các mẹ hãnh diện khoác lên mình, tôn vẻ đẹp của người phụ nữ Mường.

“Văn hóa thể hiện đậm nét ở những sản phẩm thổ cẩm này, nó là linh hồn, là dấu ấn, đặc trưng văn hóa của dân tộc Mường, chúng ta phải gìn giữ và truyền lại cho thế hệ sau. Ngày nay, ngày càng ít người biết thêu thùa, dệt vải, tại sao lại không biến những giá trị văn hóa này thành sản phẩm kinh tế, vừa giải quyết việc làm, tăng thu nhập, lại bảo tồn được bản sắc…”, bà Bảo chia sẻ.

Một trường hợp tương tự khác ở xã Lũng Niêm (huyện Bá Thước), là câu chuyện về bà Hà Thị Dung ở phố Đoàn (phố Đòn), một trong những người tâm huyết gìn giữ sắc màu thổ cẩm của đồng bào dân tộc Thái. Yêu văn hóa cổ truyền, mong muốn được góp phần gìn giữ những nét độc đáo trong trang phục dân tộc, bà Hà Thị Dung đã không ngại bắt tay vào việc xây dựng cơ sở sản xuất váy áo. Bà mua thêm khung cửi để truyền dạy nghề dệt cho chị em trong xã, đặc biệt là thế hệ trẻ, tạo công ăn việc làm, tăng thêm thu nhập cho bà con. Được sự ủng hộ của những người nặng lòng với văn hóa Thái, cơ sở của bà Dung ăn nên làm ra, trở thành địa chỉ tin cậy không những của cộng đồng người Thái, mà còn là nơi để du khách mỗi lần đến Pù Luông ghé qua thăm quan, mua sắm đồ lưu niệm…

Tăng cường công tác quản lý và định hướng

Trong thời gian qua, công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống của trang phục dân tộc đã được các cấp, các ngành, địa phương và đồng bào các DTTS xứ Thanh quan tâm và đạt được những kết quả quan trọng. Ngoài việc tăng cường, chú trọng mở các lớp dạy nghề truyền thống về dệt thổ cẩm, may thêu váy áo cho đồng bào, ngành Văn hóa còn định kỳ tổ chức các cuộc liên hoan, hội diễn, lễ hội đầu xuân, trong đó có nội dung thi biểu diễn trang phục dân tộc; tôn vinh các nghệ nhân là những người gìn giữ và “truyền lửa” cho thế hệ mai sau; tổ chức hội thảo khoa học về bảo tồn tiếng nói, chữ viết, trang phục, nghề truyền thống của đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh...

Nhằm giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Quyết định số 4795/QĐ-UBND ngày 21.12.2022 phê duyệt Đề án “Bảo tồn, phát huy và phát triển tiếng nói, chữ viết, trang phục, nghề truyền thống của đồng bào DTTS tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030” và Kế hoạch số 64/KH-UBND ngày 20.3.2023 về triển khai Đề án “Bảo tồn, phát huy và phát triển tiếng nói, chữ viết, trang phục, nghề truyền thống của đồng bào DTTS tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn 2023-2025”, với những mục tiêu cụ thể là: 100% các huyện miền núi tổ chức tuyên truyền để người dân tự làm, sản xuất và mặc trang phục trong các ngày lễ tết, trong hoạt động học tập.

Tổ chức liên hoan, hội thi, hội diễn; trưng bày triển lãm về trang phục truyền thống trong ngày hội văn hóa các dân tộc. Tổ chức các chương trình quảng bá, giới thiệu nét đẹp trong trang phục, nghề truyền thống của đồng bào DTTS phục vụ phát triển du lịch. Hình thành một số sản phẩm du lịch từ trang phục và nghề truyền thống để giới thiệu, bày bán phục vụ khách tại một số khu, điểm du lịch trên địa bàn tỉnh... Qua đó, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, bản sắc văn hóa tộc người, thúc đẩy sinh kế đa dạng, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng văn hóa, con người Thanh Hóa đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.