Người Tày ở Chợ Đồn gìn giữ, phát huy di sản hát Then, đàn Tính

VHO - Trung tâm Văn hóa và xúc tiến Du lịch tỉnh Bắc Kạn vừa tổ chức xây dựng và ra mắt CLB hát Then, đàn Tính xã Nam Cường, huyện Chợ Đồn nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa, truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch.

Huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn có 7 dân tộc, trong đó dân tộc Tày chiếm đa số dân toàn huyện. Mặc dù đời sống ngày càng phát triển, nhưng người Tày ở nơi đây vẫn lưu giữ và phát huy nhiều bản sắc văn hóa của dân tộc, điển hình là di sản hát Then, đàn Tính.

Theo quan niệm dân gian, Then có nghĩa là Thiên (trời) là điệu hát của thần tiên truyền lại. Then vừa là một loại hình văn nghệ dân gian, vừa là một biểu hiện của tín ngưỡng dân gian. Thực hành Then là nghi lễ không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Thái ở các tỉnh miền núi phía Bắc. 

Điểm đặc sắc của Then là ngôn ngữ ẩn chứa chiều sâu văn hóa. Nghệ thuật diễn xướng Then tích hợp nhiều loại hình nghệ thuật toát lên tư tưởng nhân văn sâu sắc, chứa đựng tình yêu thiên nhiên, tình yêu đôi lứa, nghĩa vợ chồng, răn dạy đạo lý làm người, ca ngợi làng bản, quê hương...

Hát Then là sự tổng hòa của nhiều hoạt động nghệ thuật như múa, đàn, hát… Đàn Tính là một loại nhạc cụ dân gian độc đáo của người Tày, mang lại âm thanh mượt mà, ngọt ngào và ấm áp. Đàn được làm bằng vỏ quả bầu, mặt đàn làm bằng gỗ vông, cán làm bằng gỗ cây khảo quang hoặc cây dâu tằm. Tiếng hát Then và đàn Tính hòa quyện, phản ánh tâm tư tình cảm của người chơi và người nghe, tạo nên cảm giác bâng khuâng lưu luyến.

Có thể nói, giai điệu Then sâu lắng, có sức truyền cảm, lay động lòng người, âm thanh đàn Tính mượt mà, rạo rực, tạo nên hồn dân ca, dân vũ đặc sắc góp phần hun đúc tâm hồn, tình cảm và ý chí, khát vọng vươn lên, xây đắp cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Với ý nghĩa đó, năm 2019 “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” đã chính thức được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Nhằm thiết thực triển khai hiệu quả Dự án 6, mới đây Trung tâm Văn hóa và xúc tiến Du lịch tỉnh Bắc Kạn vừa tổ chức xây dụng và ra mắt CLB hát Then, đàn Tính xã Nam Cường, huyện Chợ Đồn nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa, truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch.

CLB hát Then, đàn Tính xã Nam Cường, huyện Chợ Đồn được thành lập với 15 thành viên là các nghệ nhân dân gian, hạt nhân văn nghệ, người có năng khiếu, đam mê yêu thích nghệ thuật hát Then, đàn Tính, hát dân ca đang sinh sống tại các thôn Cọn Poỏng, Cốc Lùng, Nà Mèo, Bản Quá, Bản Mới và Nà Liền.

Các hoạt động của CLB nhằm mục đích tập hợp, đoàn kết hội viên cùng hỗ trợ giúp đỡ lẫn nhau trong duy trì, phát huy các làn điệu dân ca, dân vũ của dân tộc góp phần phát triển du lịch địa phương cũng như nâng cao chất lượng đời sống văn hóa của nhân dân ở địa phương.

Trong quá trình xây dựng và ra mắt CLB, Trung tâm Văn hóa và xúc tiến Du lịch tỉnh Bắc Kạn  đã phối hợp với các nghệ nhân, nghệ sĩ tổ chức truyền dạy các loại hình văn hóa dân gian dân tộc Tày. Các học viên CLB nắm được kiến thức, kỹ năng cơ bản và thực hành trình diễn tốt các điệu múa Then, đàn Tính, dân ca, dân vũ của dân tộc Tày. 

Việc thành lập CLB hát Then, đàn Tính xã Nam Cường có ý nghĩa thiết thực nhằm tạo không gian sinh hoạt vui tươi, lành mạnh, đưa hát Then, đàn Tính vào hoạt động nề nếp, hiệu quả, có chiều sâu và tiếp tục được nhân rộng, qua đó bảo tồn, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc trên địa bàn huyện Chợ Đồn nói riêng, tỉnh Bắc Kạn nói chung.