Quảng Nam:
Bảo tồn lễ hội mừng lúa mới gắn với phát triển du lịch
VHO - Thực hiện Dự án 6 về “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch”, thời gian qua, Sở VHTTDL Quảng Nam đã tổ chức khôi phục, bảo tồn một số lễ hội truyền thống tiêu biểu của đồng bào dân tộc, ưu tiên hỗ trợ khôi phục bảo tồn các lễ hội truyền thống có nguy cơ mai một và các lễ hội tiêu biểu nhằm khai thác, xây dựng sản phẩm phục vụ phát triển du lịch tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Bảo tồn nghi thức cúng thần lúa
Hằng năm, khi mọi việc nương rẫy kết thúc, mùa màng đã thu hoạch, đồng bào ở vùng cao Quảng Nam lại tổ chức lễ cúng cơm mới tạ ơn thần lúa đã ban tặng dân làng những hạt thóc dẻo thơm. Tạ ơn trời đất đã phù hộ cho bản làng, gia đình một năm mưa thuận, gió hòa, đem đến vụ mùa bội thu, bản làng no đủ. Đây cũng là dịp dân làng cùng tụ họp, hưởng thụ thành quả vụ mùa năm qua, kết nối tình cảm trong các gia đình, dòng họ và cộng đồng.
Đồng bào Tà Riềng (nhóm địa phương thuộc nhóm dân tộc Giẻ triêng) sinh sống lâu đời tại các xã biên giới huyện Nam Giang có nhiều lễ hội độc đáo, tạo dựng nét văn hóa riêng. Lễ hội mừng lúa mới (Tơl Ba Riang) là một lễ hội độc đáo, mang ý nghĩa tâm linh, gửi gắm ước nguyện của cộng đồng đến với thần lúa. Từ sự hỗ trợ của Dự án 6, huyện Nam Giang đã phục dựng lễ hội mừng lúa mới của đồng bào Tà Riềng tại xã Đắc Tôi, tái hiện đầy đủ không gian lễ, các nghi truyền thống rước hồn lúa, cúng thần nhà, thần đất dưới kho lúa, cho đến lễ cúng mừng lúa mới...
Cũng trong khuôn khổ hoạt động triển khai thực hiện Dự án 6, Sở VHTTDL tỉnh Quảng Nam đã tổ chức phục dựng lễ hội mừng lúa mới của đồng bào Ca Dong trên địa bàn xã Phước Gia, huyện Hiệp Đức với các nghi thức chính của lễ do những già làng uy tín được cộng đồng tiến cử thực hiện.
Trong khuôn khổ lễ hội, đồng bào Tà Riềng, Ca Dong tổ chức các trò chơi dân gian, ẩm thực, lồng ghép các hoạt động văn hóa, thể thao mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc để tăng thêm sự đoàn kết trong cộng đồng, giao lưu giữa đồng bào cùng du khách đến tham gia lễ hội. Không chỉ góp phần tích cực gìn giữ, bảo tồn và phát huy các loại hình văn hóa vật thể và phi vật thể, việc phục dựng lễ hội độc đáo này còn hướng đến phát triển du lịch cộng đồng trong tương lai.

Xây dựng lễ hội thành sản phẩm du lịch đặc trưng
Theo ông Nguyễn Thanh Hồng, Giám đốc Sở VHTTDL Quảng Nam: “Việc phục dựng lễ hội mừng lúa mới nhằm bảo tồn và phát huy những bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào các dân tộc thiểu số miền núi ở Quảng Nam nói chung và cộng đồng người Tà Riềng, Ca Dong nói riêng”.
Với sự hỗ trợ từ Dự án 6, việc phục dựng lễ hội mừng lúa mới với những nghi thức truyền thống là cơ sở khoa học để xây dựng phương án bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc, tạo nguồn tư liệu hỗ trợ công tác nghiên cứu, giảng dạy cho các nhà khoa học, các nhà quản lý hoạch định chính sách về bảo tồn văn hóa, phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Quảng Nam. Qua đó qua đó góp phần tuyên truyền, quảng bá, bảo tồn các giá trị văn hóa phi vật thể. Đồng thời nâng cao ý thức, trách nhiệm và niềm tự hào của cộng đồng về các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, động viên, khuyến khích người dân chung tay bảo vệ, phát huy và lan toả các giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc trong giai đoạn hiện nay.
Ông Trần Ngọc Hùng, Trưởng phòng Văn hóa Thông tin huyện Nam Giang cho biết, ngoài mục đích bảo tồn, gìn giữ các giá trị văn hóa độc đáo của cộng đồng, địa phương cũng đang hướng đến xây dựng các lễ hội truyền thống thành một sản phẩm du lịch nguyên bản đặc trưng nhằm thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng. Trong 2 năm 2023, 2024, địa phương đã phục dựng, tổ chức biểu diễn 4 nghi thức truyền thống là lễ mừng lúa mới của đồng bào Giẻ Triêng tại xã Đắc Tôi; các lễ cưới truyền thống của đồng bào Cơ Tu tại xã Tà Bhing; đồng bào Ve tại xã Đắc Pre; lễ cúng đất lập làng của đồng bào Cơ Tu của xã Zuôih. Các hoạt động biểu diễn thu hút hàng ngàn người dân và du khách tham gia.
Các địa phương trong vùng hưởng thụ Dự án 6 trên địa bàn Quảng Nam cũng định hướng tiếp tục tập trung phát triển du lịch, nhất là du lịch sinh thái, gắn kết du lịch với giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số, hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển du lịch, kết hợp bảo vệ môi trường sinh thái nhằm nâng cao đời sống của người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Song song với đó, triển khai các giải pháp nhằm tăng tỷ lệ lao động là người đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong lĩnh vực du lịch, dịch vụ.