Người Cơ Tu cúng đất lập làng

VHO - Lễ cúng đất, lập làng là nét đẹp độc đáo, có giá trị cộng đồng rất cao gắn liền với bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ tu ở huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam, được đồng bào nơi đây gìn giữ nguyên bản các nghi thức truyền thống.

Ngày trước, khi một ngôi làng nào đó bị đe dọa bởi thiên tai, dịch bệnh, gặp phải nhiều sự cố khiến không thể ở lại vùng đất cũ, người Cơ tu sẽ tìm đất lập làng mới.

Việc chọn đất lập làng quyết định sự tồn tại hay suy vong của cộng đồng, cho nên nghi lễ này mang ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với người Cơ tu, biểu thị sự cầu mong, lòng biết ơn đối với thiên nhiên, vạn vật và thần linh đã giúp đỡ, che chở để người Cơ Tu có thể vượt qua khó khăn, có cuộc sống ấm no.

Mảnh đất được chọn phải hội tụ đủ các yếu tố như có nguồn nước ổn định để sinh hoạt, có không khí trong lành, đất đai màu mỡ để trồng tỉa, sản xuất phát triển kinh tế gia đình. Địa thế thuận lợi cho việc bố phòng ngăn chặn thú rừng cũng như các yếu tố xung đột từ bên ngoài...

Khi bắt đầu nghi lễ cúng làng mới, già làng và các trưởng tộc sẽ mặc trang phục làm vỏ cây bày tỏ sự gần gũi với núi rừng, trời đất, với thần linh, ngồi vòng tròn và vẽ xuống đất hình chữ U theo nghi thức một bên thân đất thân trời, một bên con người của làng.

Khi đốt lửa, già chủ làng kêu trời, gọi đất, thần linh ông bà tổ tiên người Cơ tu xin cho dân làng được chỗ ở mới, nhà cửa ổn định, yên bình, không gặp rủi ro, bất hạnh.

Khi mọi công đoạn chuẩn bị đã hoàn tất, già làng vẽ hình cánh cung xác định vị trí của ngôi làng, lần lượt phân chia từng điểm dựng nhà, khu vực gươl để dân làng nhận biết, cả làng bắt tay vào việc dựng làng mới.

Cùng với triển khai các nội dung dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch”, thời gian qua huyện Nam Giang đã phục dựng, tái hiện nghi thức cúng đất lập làng độc đáo của người Cơ tu ở xã Zuôih, tạo thêm một sản phẩm du lịch- lễ hội hấp dẫn, giúp du khách có thêm trải nghiệm, khám phá văn hóa của cộng đồng nơi đây. 

Trong khuôn khổ các nội dung thực hiện dự án 6, huyện Nam Giang đã chủ trương vận động những già làng, nghệ nhân lưu truyền, ghi chép lại những giá trị tốt đẹp của nghi thức chọn đất lập làng để tuyên truyền cho con cháu tiếp tục phát huy và giữ gìn bản sắc tốt đẹp của đồng bào.