Báo chí góp phần tháo gỡ điểm nghẽn thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hoá

VHO - Sáng 31.5, tại TP Hải Phòng, Bộ VHTTDL phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam, UBND TP Hải Phòng tổ chức Diễn đàn Vai trò của báo chí trong việc thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa (CNVH).

 Dự Hội thảo có Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh; Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh; Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản Hoàng Trung Dũng; Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL Lê Hải Bình; Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam Nguyễn Thanh Lâm.

Cùng dự có đại diện các Cục, Vụ, đơn vị chức năng thuộc Bộ VHTTDL; các nhà khoa học, chuyên gia; lãnh đạo các sở, ban, ngành của TP Hải Phòng...

Báo chí góp phần tháo gỡ điểm nghẽn trong chính sách phát triển CNVH

Theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế Phạm Cao Thái, báo chí, truyền thông giữ vai trò quan trọng, là một trong các giải pháp nhằm tháo gỡ điểm nghẽn trong chính sách phát triển các ngành công nghiệp văn hóa ở Việt Nam.

Ông Phạm Cao Thái cho rằng, trong quá trình phát triển các ngành công nghiệp văn hóa ở Việt Nam còn phát sinh những điểm nghẽn về chính sách cần giải quyết để tạo tiền đề và thúc đẩy sự phát triển.

Cụ thể là việc hoạch định chính sách, xây dựng mục tiêu còn nhiều điểm chưa thực sự phù hợp với thực tiễn. Điều này thể hiện ở việc đưa ra các ngành công nghiệp văn hóa phát triển gồm 12 ngành nhưng còn dàn trải, chưa xác định các ngành công nghiệp văn hóa trọng tâm, trọng điểm, là trung tâm kết nối để phát triển cả hệ thống các ngành công nghiệp văn hóa; có những ngành công nghiệp văn hóa chưa phù hợp với hệ thống ngành, nghề Việt Nam hoặc thuộc hai, ba ngành nghề nhưng không có sự liên kết.

Giải pháp tháo gỡ điểm nghẽn là cần xác định lại các ngành công nghiệp văn hóa và xác định ngành trọng tâm, trọng điểm là cầu nối và cần được ưu tiên phát triển.

Một số chính sách được ban hành nhưng chưa thực hiện được hoặc thực hiện chưa hiệu quả, chưa có quy định, cơ chế rõ ràng để thực hiện. Do đó, chính sách truyền thông về công nghiệp văn hóa cần được đẩy mạnh.

 “Trong giai đoạn 2016 - 2025, các hoạt động truyền thông về công nghiệp văn hóa được thực hiện tương đối nhiều nhưng chưa tạo được làn sóng thay đổi nhận thức về phát triển công nghiệp văn hóa.

Chiến lược 1755 đặt ra nhiệm vụ xây dựng Đề án truyền thông nâng cao nhận thức xã hội, phát triển công chúng đối với các ngành công nghiệp văn hóa trình Thủ tướng Chính phủ ban hành.

Tuy nhiên, cho đến nay, các Bộ, ngành vẫn chỉ xây dựng các Kế hoạch tuyên truyền riêng hoặc nằm trong hoạt động nghiệp vụ thường xuyên hàng năm của Bộ, ngành mà không trình Thủ tướng Chính phủ ban hành”, Vụ trưởng Vụ Pháp chế thông tin.

Theo ông Phạm Cao Thái, giải pháp tháo gỡ điểm nghẽn này là cần đẩy mạnh việc thực hiện chính sách truyền thông, đặc biệt là trong điều kiện phát triển của cách mạng khoa học công nghệ để tạo làn sóng lớn trong xã hội, thu hút sự chú ý của các tổ chức, cá nhân tham gia phát triển.

Các hoạt động truyền thông cần nhấn mạnh vào các giá trị xã hội, giá trị kinh tế, giá trị phát triển bền vững do phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đã mang lại và các chính sách ưu tiên, khả năng phát triển trong lĩnh vực này.

 Ông Phạm Quốc Thắng, Phó Tổng Biên tập Thời báo VTV cho rằng, thực trạng toàn ngành công nghiệp văn hóa có tiềm lực và dư địa lớn, tuy nhiên báo chí chưa phát huy hết vai trò trong việc thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hóa tại Việt Nam.

Trong đó, báo chí còn thiếu tính chuyên sâu và chưa hình thành các tuyến bài, chuyên mục chiến lược dài hơi về công nghiệp văn hóa.

Ông Thắng chỉ ra thực tế hiện nay, các bài viết về công nghiệp văn hóa phần lớn vẫn chỉ dừng ở mức thông tin sự kiện, giới thiệu sản phẩm, phản ánh bề nổi, trong khi rất thiếu những bài phân tích xu hướng, phản biện chính sách, kết nối thị trường hoặc gợi mở những mô hình, cách làm sáng tạo.

Báo chí chưa tạo ra diễn đàn, phản biện hoặc đề xuất chính sách. Phần lớn các nội dung về công nghiệp văn hóa hiện nay thiếu tính gợi mở, chưa tạo ra diễn đàn thảo luận học thuật - chuyên môn thực sự, và gần như không có vai trò phản biện hoặc đề xuất chính sách một cách bài bản.

Nội dung rời rạc, manh mún, thiếu tính hệ thống khiến người đọc khó hình dung được bức tranh toàn cảnh cũng như chiều sâu của ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam.

Thiếu phối hợp giữa báo chí và các nhà sáng tạo ngành công nghiệp văn hóa. Cơ chế quản lý và thị trường truyền thông hiện tại cũng là yếu tố tác động mạnh.

Việc quản lý thông tin còn thiên về hành chính, thiếu cơ chế khuyến khích nội dung sáng tạo, chuyên sâu. Trong khi đó, báo chí đang đối mặt với sự cạnh tranh quyết liệt từ mạng xã hội, nền tảng xuyên biên giới, cùng với đó là áp lực về lượt xem, quảng cáo, dẫn tới tình trạng “mì ăn liền hóa” nội dung văn hóa, lấy số lượng và tương tác làm thước đo chính.

 “Nhận diện rõ những nguyên nhân nội tại và yếu tố khách quan đang cản trở báo chí phát huy vai trò trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa là rất cần thiết. Từ đó, các giải pháp đưa ra mới thực sự trúng và đúng – từ việc xây dựng đội ngũ, thay đổi cơ chế nội dung, đến hoàn thiện chính sách hỗ trợ và phát triển báo chí chuyên sâu”- ông Thắng nêu quan điểm.

Ông Thắng khẳng định, báo chí đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp văn hóa tại Việt Nam. Không chỉ là kênh truyền tải thông tin, báo chí còn là cầu nối giữa sản phẩm văn hóa và công chúng, góp phần định hình thị hiếu, lan tỏa giá trị và tạo động lực cho sự sáng tạo.

Tuy nhiên, để phát huy tối đa vai trò của báo chí trong phát triển công nghiệp văn hóa, như đã nói ở trên, cần có sự đầu tư bài bản hơn vào nội dung chuyên sâu, phân tích xu hướng, và phản biện chính sách. Bên cạnh đó, việc tận dụng hiệu quả các nền tảng số và nội dung đa phương tiện sẽ giúp báo chí tiếp cận rộng rãi hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

 Như vậy, báo chí không chỉ là người đưa tin mà còn là người đồng hành, kiến tạo và thúc đẩy sự phát triển bền vững của các ngành công nghiệp văn hóa tại Việt Nam.

Bà Trần Thị Hoàng Mai, Giám đốc Sở VHTTDL Hải Phòng cho biết, thời gian qua, Hải Phòng đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách và dành nhiều nguồn lực để phát huy vai trò của báo chí trên địa bàn thành phố trong việc truyền thông, quảng bá hình ảnh thành phố nói chung và đồng hành, thúc đẩy và định hướng phát triển ngành công nghiệp văn hóa nói riêng.

Đối với thành phố Hải Phòng, các cơ quan báo chí thực sự kênh thông tin chủ lực, đóng vai trò cầu nối quan trọng trong việc truyền tải các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan đến lĩnh vực du lịch, di sản và công nghiệp văn hóa đến người dân và doanh nghiệp.

Việc phổ biến kịp thời, đầy đủ và chính xác các chính sách giúp tạo sự đồng thuận trong xã hội, huy động nguồn lực và thúc đấy việc thực thi chính sách một cách hiệu quả. Bên cạnh đó, trước thực trạng của truyền thông độc hại, báo chí thành phố luôn giữ vai trò dẫn dắt thông tin và bảo vệ không gian văn hóa số lành mạnh trên địa bàn thành phố.

Không chỉ là kênh truyền tải thông tin, báo chí còn là cầu nối giữa sản phẩm văn hóa và công chúng, góp phần định hình thị hiếu, lan tỏa giá trị và tạo động lực cho sự sáng tạo.

 “Với vai trò là cơ quan quản lý ngành, Sở sẽ tham mưu xây dựng hành lành pháp lý và cơ chế, nguồn lực thuận lợi cho các cơ quan báo chí thực hiện các chiến dịch truyền thông lớn giúp vị thương hiệu của thành phố; xây dựng các nội dung chuyên biệt, phát triển các tuyến bài chuyên sâu, cung cấp cái nhìn toàn cảnh và góc nhìn độc đáo về một thành phố Hải Phòng mới, năng động, sáng tạo và phát triển”- bà Trần Thị Hoàng Mai chia sẻ.

Để báo chí thúc đẩy hiệu quả phát triển các ngành CNVH

Để báo chí và truyền thông phát huy hơn nữa vai trò trong thúc đẩy các ngành CNVH, theo Tổng Biên tập Báo Văn Hoá Nguyễn Anh Vũ, cần có một số giải pháp như Tăng cường phối hợp chính sách và huy động nguồn lực, cần thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, chủ trì về các ngành CNVH và các cơ quan báo chí ngay từ khâu xây dựng chiến lược, chính sách.

Cần có chương trình đặt hàng truyền thông dài hạn về chủ đề CNVH, qua đó cung cấp kinh phí ổn định để báo chí chủ động sản xuất nội dung chất lượng cao về văn hóa. Việc này bảo đảm những định hướng lớn được tuyên truyền sâu rộng, nhất quán, tạo sự đồng thuận xã hội và thu hút đầu tư từ doanh nghiệp.

 Thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong truyền thông văn hóa: Các cơ quan báo chí cần tiếp tục đầu tư hạ tầng công nghệ và đào tạo nhân lực để hiện thực hóa mục tiêu báo chí đa nền tảng. Đích đến là xây dựng hệ sinh thái truyền thông văn hóa số, trong đó nội dung được cá nhân hóa theo nhu cầu từng nhóm đối tượng (thanh niên, thiếu nhi, người nước ngoài…) và phân phối qua kênh phù hợp (mạng xã hội, OTT, mobile app…).

Cần có sự hỗ trợ kết nối các đơn vị để hình thành mạng lưới chuyển đổi số báo chí, chia sẻ kinh nghiệm và công nghệ giữa các tòa soạn. Song song, cần xây dựng bộ chỉ số đo lường để đánh giá hiệu quả truyền thông văn hóa trên không gian số, làm căn cứ điều chỉnh chiến lược nội dung phù hợp.

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực báo chí văn hóa; Phát huy vai trò của KOLs và cộng đồng sáng tạo nội dung. Bên cạnh đó, cần đa dạng hóa hình thức và nội dung quảng bá CNVH. Tiếp tục tìm kiếm những cách làm sáng tạo, kết hợp văn hóa với công nghệ, thể thao, giáo dục… để truyền thông hấp dẫn hơn.

“Ví dụ, game hóa nội dung di sản (phát triển trò chơi về di tích lịch sử), tổ chức cuộc thi TikTok về trang phục dân tộc, lồng ghép quảng bá điểm đến văn hóa trong các giải chạy marathon quốc tế… Mỗi sáng kiến mới mẻ sẽ mở rộng thêm tệp khán giả quan tâm văn hóa.

Báo chí và các công ty truyền thông nên chủ động đề xuất ý tưởng với cơ quan văn hóa, doanh nghiệp để cùng thực hiện những chiến dịch “phá cách” như vậy. Việc liên kết liên ngành sẽ giúp CNVH thoát khỏi lối mòn, tiến gần hơn đến đời sống giới trẻ và thị trường quốc tế”, ông Nguyễn Anh Vũ gợi mở.

Báo chí, truyền thông phải góp phần định hình và nâng cao trình độ thụ hưởng của công chúng

Phát biểu tại Diễn đàn, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL Lê Hải Bình khẳng định, lãnh đạo Đảng, Nhà nước thời gian qua đều nhấn mạnh về vai trò của CNVH với sự nghiệp phát triển bền vững của đất nước.

“Chúng ta tự hào về bản sắc văn hoá dân tộc, kết hợp với những giá trị đương đại đang tạo nên sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp văn hoá. Với những gì đang nỗ lực, chúng ta rất mong những hiện tượng trong phát triển CNVH thời gian qua sẽ ngày càng nhiều thêm và nhận được sự ủng hộ của công chúng trong nước và quốc tế”, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình nhấn mạnh.

Với những giá trị văn hoá mới trong kỷ nguyên số, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình cho biết, các giá trị, sản phẩm mới khi phát triển CNVH Việt Nam trong kỷ nguyên này là sự thoát thai của những giá trị văn hoá truyền thống, kết hợp với sự phát triển của môi trường số và yếu tố hội nhập quốc tế. Sự công nhận của công chúng thời gian qua đã khẳng định sản phẩm nào phù hợp thì sẽ có sức sống mạnh mẽ.

Do đó, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình cho hay chúng ta không nên ngần ngại trước sự xuất hiện của giá trị, sản phẩm mới của CNVH. Vấn đề là phải có sự sàng lọc trong quá trình tiếp nhận, thụ hưởng.

Với báo chí, Thứ trưởng Thường trực cho rằng, mỗi cơ quan báo chí phải có sự “cam kết” rằng, mỗi toà soạn sẽ là một “nhà văn hoá”. Báo chí, truyền thông phải góp phần định hình và nâng cao trình độ thụ hưởng của công chúng. Từ đó, nâng cao nhận thức của người dân trong sự sàng lọc giữa những giá trị, sản phẩm phù hợp và không phù hợp.