Văn hoá đọc không chỉ là câu chuyện của sách

VHO - Sách không chỉ cung cấp kiến thức mà còn giúp mở rộng tư duy, trí tưởng tượng. Vì vậy tại buổi toạ đàm “Hành trình văn hoá đọc Việt” trong khuôn khổ lễ tổng kết trao giải cuộc thi “Review sách trực tuyến Thư Đàm Cổ Nguyệt 2025", các diễn giả bày tỏ mong muốn các bạn trẻ sẽ quan tâm đến sách nhiều hơn.

Cuộc thi review sách lần đầu tiên

12 tác giả có bài viết xuất sắc nhất đã được trao giải cuộc thi “Review sách trực tuyến Thư Đàm Cổ Nguyệt 2025”, bao gồm: 1 giải Nhất, 2 giải Nhì, 4 giải Ba và 5 giải Khuyến khích. Lễ tổng kết trao giải và tọa đàm “Hành trình Văn hóa đọc Việt” đã diễn ra ngày 13.9.2025, tại Hà Nội.

Cuộc thi “Review sách Thư Đàm Cổ Nguyệt 2025” được Ban tổ chức dự án Cổ Nguyệt Đường phát động nhằm lan tỏa, góp phần phát triển văn hóa đọc, khuyến khích thói quen đọc sách và nâng cao kỹ năng tư duy phản biện, viết lách cho cộng đồng. Diễn ra từ ngày 13.7.2025 đến 13.9.2025, cuộc thi đã thu hút đông đảo độc giả, học sinh, sinh viên, giáo viên, nhà nghiên cứu và những người yêu sách trên khắp cả nước.

Với hình thức tham gia trực tuyến kết hợp gửi bài viết trực tiếp, cuộc thi đã trở thành một sân chơi sáng tạo, trí tuệ, nơi độc giả (trong độ tuổi từ 15 -30) có cơ hội chia sẻ cảm nhận sâu sắc về những cuốn sách yêu thích, đồng thời lan tỏa những giá trị nhân văn, tri thức tới cộng đồng.

Tại vòng 1, các thí sinh được lựa chọn cuốn sách mà mình tâm đắc và yêu thích để viết cảm nhận; vòng 2 là review tác phẩm cụ thể: Truyện ký Hồ Xuân Hương và tôi của tác giả Đông Di. Các bài thi vòng 2, các thí sinh còn có phần mở rộng trong bài viết của mình là đưa ra ý kiến đóng góp, đề xuất ý tưởng phát triển và nâng cao văn hóa đọc thông qua thiết kế, tổ chức các hoạt động cho dự án Cổ Nguyệt Đường.

Dù chỉ diễn ra trong thời gian ngắn nhưng cuộc thi đã nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của các thí sinh trên khắp mọi miền Tổ quốc. Sau khi chọn lọc, Ban tổ chức đã lựa chọn được 84 bài tiêu biểu. Nhiều bài viết được đầu tư công phu, sáng tạo, có chiều sâu về tư duy, thể hiện góc nhìn đa dạng và tinh thần yêu sách mạnh mẽ của độc giả. Kết thúc vòng Sơ khảo, Ban giám khảo đã chọn lựa được 30 thí sinh xuất sắc nhất tham gia vòng Chung khảo.

Đánh giá chất lượng bài thi và ý nghĩa xã hội tốt đẹp của cuộc thi này, Tiến sĩ Ngôn ngữ học, nhà thơ Đỗ Anh Vũ – Trưởng ban giám khảo vòng Chung khảo chia sẻ: “Trong bối cảnh văn hóa đọc đang bị nhiều loại hình giải trí khác lấn át, cuộc thi Thư Đàm Cổ Nguyệt 2025 có một ý nghĩa to lớn trong việc đề cao văn chương cùng những giá trị truyền thống; khơi lại tình yêu sách cho giới trẻ.

Nhìn vào cuộc thi, có thể thấy, vẫn còn nhiều bạn trẻ giữ được tình yêu với sách, với văn học cùng những giá trị kinh điển của cha ông. Các bạn đã đón đọc cuốn truyện ký Hồ Xuân Hương và tôi của tác giả Đông Di bằng một tình cảm say mê, trân trọng...”

Theo bà Nguyễn Ngọc Anh - người phụ trách Cổ Nguyệt Đường, cuộc thi sẽ được tổ chức thường niên để tạo cơ hội cho các thế hệ bạn đọc gắn kết, trao đổi và chia sẻ tri thức, góp phần làm giàu đời sống văn hóa tinh thần, xây dựng một xã hội học tập và phát triển bền vững.   

Văn hoá đọc không chỉ là câu chuyện của Sách

“Thư Đàm Cổ Nguyệt 2025” là cuộc thi review sách đầu tiên do dự án Cổ Nguyệt Đường khởi xướng, đồng thời là hoạt động khởi đầu trong hoạt động khuyến đọc của dự án này. Với mục tiêu phát triển văn hóa phi lợi nhuận, cuộc thi hướng đến việc kết nối những người yêu sách, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa và thúc đẩy sự phát triển bền vững của xã hội.

Trong khuôn khổ lễ trao giải đã diễn ra toạ đàm “Hành trình văn hoá đọc Việt” với sự tham gia của Tiến sĩ Ngôn ngữ học, nhà thơ Đỗ Anh Vũ và diễn giả, tác giả sách Nguyễn Quốc Vương.

Chia sẻ tại toạ đàm, ông Vũ Quốc Vương cho rằng, muốn định vị văn hoá đọc của Việt Nam cần nhận diện được nó. Có thể thấy rằng, chúng ta thống kê mỗi năm người Việt đọc bao nhiêu cuốn sách bằng cách lấy số sách được xuất bản chia cho tổng số dân. Tuy nhiên con số này cũng không phản ánh chính xác vì có nhiều loại sách được in ra nhưng ít người đọc, cũng có nhiều loại sách “lậu” được đọc nhiều nhưng lại không được thống kê.

Tuy nhiên, ông Vương nhận định, người Việt Nam đọc sách không đồng đều, có người đọc rất nhiều sách, trong một không gian thư viện thì có nhiều người đọc sách, nhưng ra khỏi không gian đó thì đại bộ phận không quan tâm đến việc đọc sách. Có người trẻ tâm sự rằng, nếu đọc sách trong nhà thì bố cười, mẹ chê, những người xung quanh không ủng hộ… Bởi vì nhiều người cho rằng, đọc sách không hữu ích cho sự thành công, tức là nó không phục vụ cho cuộc sống, đọc sách chỉ để đọc sách mà thôi.

Có thể nói bức tranh văn hoá đọc Việt Nam có mảng tối và mảng sáng, mảng sáng là có Ngày Văn hoá đọc Việt Nam, có Luật Thư viện… nhưng đều còn “non trẻ”. So sánh với Nhật, đã có Bộ luật chấn hưng văn hoá đọc từ năm 2005, luật khuyến khích trẻ em đọc sách từ năm 2001, luật Thư viện trường học từ năm 1953…

“Khi tôi đi du học tại Nhật Bản, tôi phát hiện ra một điều cực kì quan trọng. Đó là ở Nhật đọc sách không phải là thú vui, không phải ai thích đọc thì đọc mà đọc sách là chiến lược quốc gia và đọc sách đối với một số nghề như giáo viên là nghĩa vụ. Giáo viên không đọc sách không bao giờ đủ tiêu chuẩn làm giáo viên. Trong khi đó, ở Việt Nam, nhiều người tốt nghiệp đại học xong thì hiếm khi đọc sách…”, ông Vương cho hay.

Theo TS.Đỗ Anh Vũ, một trong những nguyên nhân mà văn hoá đọc Việt Nam có khoảng cách xa với thế giới là do đất nước đã trải qua 2 cuộc chiến tranh lớn trong thế kỷ 20, đã ảnh hưởng đến việc phát triển văn hóa đọc sách.

Cùng với đó, Việt Nam chưa có chính sách, luật pháp đầy đủ để khuyến khích và phát triển văn hóa đọc sách như một số nước khác; đời sống kinh tế - xã hội của người dân chưa đủ ổn định, khiến việc đọc sách không phải là ưu tiên hàng đầu. Bên cạnh đó là sự cạnh tranh của các phương tiện giải trí khác (Internet, TV...) đã thu hút sự quan tâm của người dân, đặc biệt là giới trẻ.

Tuy nhiên chúng ta có niềm tin là Việt Nam có dân số hơn so với Nhật Bản, đồng thời, văn hóa đọc bắt đầu từ quay trở lại, phương tiện truyền thông và kỹ thuật xuất bản phát triển tạo điều kiện để giới trẻ đọc sách nhiều hơn, rút ngắn khoảng cách văn hoá đọc với thế giới.

Tại buổi toạ đàm, không chỉ nêu thực trạng văn hóa đọc tại Việt Nam, so sánh với bức tranh chung của khu vực và thế giới, 2 diễn giả cũng chia sẻ những kinh nghiệm khi đọc một cuốn sách khó, phương pháp, giải pháp khả thi để nuôi dưỡng thói quen đọc trong giới trẻ – từ chính sách giáo dục, vai trò của gia đình, đến sự chủ động tự rèn luyện và sáng tạo.

Các diễn giả khẳng định, sách không chỉ cung cấp kiến thức mà nó mở rộng tư duy, trí tưởng tượng, do vậy rất mong mỏi là các bạn trẻ quan tâm đến sách nhiều hơn. Thực tế cho thấy, ai thích sách thì thích từ tuổi thơ, nếu người trưởng thành thích sách là do một biến cố cuộc đời, tìm đến sách để tìm giá trị gì đó, ngoài ra là 1 số người đọc sách để giải trí.

Do đó, cần xây dựng môi trường đọc sách cho trẻ em từ nhỏ để hình thành thói quen đọc sách, đồng thời, sự ghi nhớ cũng nhanh hơn… Văn hoá đọc không chỉ là câu chuyện của sách, mà còn là câu chuyện của con người, ký ức, cảm xúc, hành trình kiến tạo tri thức và giá trị sống.