Không đủ cơ sở thu hồi sách “Việt Nam lịch sử không biên giới” và “Phan Huy Lê di cảo nhận thức lịch sử Việt Nam”

VHO - NXB Khoa học xã hội vừa có văn bản gửi các cơ quan thông tấn, báo chí về việc hai cuốn sách “Việt Nam lịch sử không biên giới" và “Phan Huy Lê di cảo nhận thức lịch sử Việt Nam” đã được cấp có thẩm quyền kết luận không vi phạm Luật Xuất bản, không bị thu hồi.

Không đủ cơ sở để xem xét thu hồi 2 cuốn sách

Trước đó, tháng 10.2024, trên một số báo có đăng bài về việc ông Phan Tân, Phó Giám đốc kiêm Phó Tổng biên tập NXB Khoa học xã hội ký văn bản đề nghị thu hồi cuốn sách “Việt Nam lịch sử không biên giới” và xem xét lại cuốn sách “Phan Huy Lê di cảo nhận thức lịch sử Việt Nam”.  

Trong văn bản gửi Cục Xuất bản, In và Phát hành, ông Phan Tân cho rằng: Cuốn “Việt Nam lịch sử không biên giới" có nhiều lỗi về lịch sử, chính trị và cuốn “Phan Huy Lê di cảo nhận thức lịch sử Việt Nam” có sai phạm ở nội dung bản đồ”.

Việc này đã gây nghi ngờ không đáng có, ảnh hưởng đến uy tín của NXB Khoa học xã hội trong cộng đồng khoa học xã hội, giới xuất bản và các độc giả trong và ngoài nước.

Ngày 11.2.2025, Cục Xuất bản, In và Phát hành  đã có công văn số 110/CXBIPH-QLXB về việc trả lời phản ánh, kiến nghị, gửi ông Phan Tân, Phó Giám đốc kiêm Phó Tổng biên tập NXB Khoa học xã hội, đồng thời gửi NXB Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam và các cơ quan, các cấp có thẩm quyền có liên quan.

Tại Công văn, Cục  nêu rõ: “Căn cứ vào báo cáo và kết quả thẩm định của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đối chiếu với các quy định pháp luật có liên quan, Cục Xuất bản, In và Phát hành nhận thấy không có đủ cơ sở để xem xét thu hồi 2 cuốn sách “Việt Nam lịch sử không biên giới” và “Phan Huy Lê di cảo nhận thức lịch sử Việt Nam” do NXB Khoa học xã hội ấn hành”.

Tiếp đó, ông Phan Tân có văn bản kiến nghị ngày 13.2.2025 đề nghị làm rõ một số nội dung liên quan đến Luật Xuất bản trong cuốn sách “Việt Nam lịch sử không biên giới” do NXB Khoa học xã hội xuất bản; ngày 21.2.2025, Cục Xuất bản, In và Phát hành tiếp tục có công văn số 151/CXBIPH-QLXB về việc trả lời phản ánh, kiến nghị, gửi ông Phan Tân, đồng thời gửi các cơ quan và cấp có thẩm quyền có liên quan.

Theo đó, tại công văn này, Cục Xuất bản, In và Phát hành tiếp tục khẳng định: “Cục Xuất bản, In và Phát hành đã tổ chức đọc, kiểm tra nội dung cuốn sách “Việt Nam lịch sử không biên giới” và xác định không vi phạm Điều 10 của Luật Xuất bản”.

Nhà xuất bản Khoa học xã hội đã đọc, rà soát lại nội dung cuốn sách và xin ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học thuộc Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Tạp chí Xưa & Nay, Đại học Quốc gia Hà Nội và Nhà xuất bản Tài nguyên - Môi trường và Bản đồ Việt Nam; Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (là cơ quan chủ quản và cũng là cơ quan có chức năng nghiên cứu về khoa học lịch sử) đã mời một số chuyên gia, nhà khoa học chuyên ngành lịch sử thuộc nhiều cơ quan, như: Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội,… để thẩm định về cuốn sách.

Cả hai nhóm chuyên gia, nhà khoa học nêu trên đều khẳng định nội dung cuốn sách “Việt Nam lịch sử không biên giới” không vi phạm Điều 10 của Luật Xuất bản.

Như vậy, với việc tổ chức đọc, kiểm tra nội dung của Cục Xuất bản, In và Phát hành và việc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức thẩm định nội dung (có văn bản xác nhận nội dung cuốn sách “Việt Nam lịch sử không biên giới” không vi phạm Điều 10 của Luật Xuất bản) đã đảm bảo tính khoa học, khách quan trong quá trình thẩm định nội dung cuốn sách”.

Đảm bảo các quy định hiện hành

Trước đó, trên cơ sở tự đọc, rà soát lại và lấy ý kiến các cơ quan, chuyên gia, nhà khoa học có liên quan, thẩm định về giá trị nội dung, tư tưởng của xuất bản phẩm và thẩm định nội dung người viết “văn bản đề nghị thu hồi” có ý kiến, NXB Khoa học Xã hội đã có Báo cáo giải trình.

Theo đó, báo cáo kết luận: Hai cuốn sách “Việt Nam lịch sử không biên giới” và “Phan Huy Lê di cảo nhận thức lịch sử Việt Nam” là sản phẩm nghiên cứu khoa học, không phải sách giáo khoa hay giáo trình.

Vì thế, khi xuất bản hai cuốn sách, đơn vị đã xem xét tính khoa học kết hợp với tính tư tưởng; nội dung cuốn sách phản ánh trung thành, chính xác và khách quan hiện thực.

Cả hai công trình phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của NXB Khoa học xã hội; đảm bảo nội dung tư tưởng và chất lượng khoa học; phù hợp với mục tiêu hoạt động của một NXB khoa học, đó là “xuất bản các xuất bản phẩm phục vụ công tác nghiên cứu và phổ biến kiến thức khoa học”, với đối tượng phục vụ “Chủ yếu là cán bộ nghiên cứu, quản lý về khoa học xã hội, sinh viên nghiên cứu sinh; đồng thời phục vụ bạn đọc trong ngoài ngoài nước” được nêu tại điểm a, điểm b, mục 2 Giấy phép thành lập NXB Khoa học xã hội số 1676/GP-BTTTT ngày 17.4.2018 của Bộ Thông tin và Truyền thông.

Quá trình thẩm định trước và sau khi xuất bản, NXB luôn đánh giá cao tính khoa học thể hiện trong nội dung, sự phong phú của các tư liệu lịch sử, các thông tin đề cập trong 2 cuốn sách.

Nội dung sách đều dựa trên cơ sở những nguồn sử liệu gốc, sơ cấp, đáng tin cậy với nhiều nguồn tài liệu mới, được khai thác ở nước ngoài. Trong đó, các nguồn sử liệu có giá trị bổ sung, kiểm chứng cho nhau. Các học giả cũng tiến hành kiểm tra, đối chứng các nguồn tư liệu, giữa văn bản và thực tiễn.

Hai công trình cũng đã cung cấp những tư liệu, những phát hiện mới để bạn đọc, các nhà khoa học trong nước tham khảo, sử dụng để tiếp tục nghiên cứu, nhận diện, làm rõ hơn nữa những vấn đề của lịch sử Việt Nam hiện nay trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Dù nhìn nhận một cách thẳng thắn, cuốn sách vẫn còn một số hạn chế, thiếu sót trong văn phong dịch thuật, lỗi chính tả, kỹ thuật trong công tác biên tập mà NXB cần phải rút kinh nghiệm hơn nữa khi có điều kiện tái bản.

Tuy nhiên, NXB cũng cho biết: Cuốn sách đảm bảo các quy định hiện hành, không đi ngược với chủ trương, quan điểm, đường lối của Đảng; chính sách pháp luật của Nhà nước.

Đặc biệt, cuốn sách hoàn toàn không có lỗi chính trị, lịch sử, bản đồ; không vi phạm khoản 1 Điều 10 Luật Xuất bản 2012. Việc đề nghị thu hồi hai cuốn sách với lý do sai về lịch sử, chính trị và bản đồ là không phù hợp.

Nếu việc thu hồi xảy ra thì sẽ ảnh hưởng đến uy tín quốc tế của Việt Nam trong cả lĩnh vực khoa học cũng như xuất bản trong bối cảnh trình độ dân trí hiện nay đã khác xưa, và nhất là trong bối cảnh Đảng và Nhà nước ta đang chỉ đạo và thực hiện đổi mới trên nhiều phương diện để đất nước hội nhập và phát triển, bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc...