Xúc động đón nhận hồ sơ chứng tích chiến tranh

VHO - Trong kháng chiến chống Mỹ, đã có một khối lượng khổng lồ gồm hàng vạn những cuốn nhật ký, thư tay, vật dụng cá nhân… là di vật và kỷ vật của bộ đội miền Bắc và quân Giải phóng miền Nam bị thu được trên chiến trường. Hầu hết bản gốc đã bị hủy trong thời chiến. Nhiều bản copy những hiện vật vô giá đó ngày hôm nay đã được quay về với thân nhân, gia đình liệt sĩ.

Tuy nhiên, bản copy nhiều di vật, kỷ vật đó đã được lưu giữ dưới hình thức microfilm, tại Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ tại Đại học Công nghệ Texas, Hoa Kỳ (viết tắt là VNCA). Những bản copy này có thể được xem như một “bản gốc”. Hôm nay, những hồ sơ chứng tích chiến tranh đó đã được trao lại cho gia đình các thân nhân liệt sĩ với nhiều cảm xúc đặc biệt.

Đại tá, nhà văn Đặng Vương Hưng, người sáng lập, Chủ tịch “Trái tim Người lính Việt Nam”, Trưởng BTS sự kiện cho biết, nhân kỷ niệm 76 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi Thi đua ái quốc (11.6.1948–11.6.2024), ngày 12.6.2024 tại Hà Nội, Tổ chức “Trái tim Người lính” phối hợp với Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ (Mỹ);  Tạp chí Môi trường và Đô thị Việt Nam và CLB “Mãi mãi tuổi 20” trang trọng tổ chức lễ tiếp nhận Hồ sơ Chứng tích Chiến tranh Việt Nam; giới thiệu tự truyện “Mãi vẫn là người lính”; phục dựng và trao tặng di ảnh chân dung màu cho một số gia đình liệt sĩ…

Theo chia sẻ của nhiều thân nhân, gia đình liệt sĩ tại buổi tiếp nhận, những bản copy di vật, kỷ vật vô giá ấy chứa đựng nhiều thông tin riêng tư, rất cảm động và thiêng liêng. Hầu như thân nhân các gia đình liệt sĩ chưa bao giờ có cơ hội thấy chúng; những hồ sơ này cũng có thể trợ giúp việc tìm kiếm phần mộ và hài cốt liệt sĩ…

Theo Đại tá, nhà văn Đặng Vương Hưng: “Chúng tôi đã phối hợp với VNCA thực hiện một Dự án phi lợi nhuận mang tên “Hồ sơ Chứng tích Chiến tranh Việt Nam”. Chúng tôi đã sử dụng các tài liệu được sàng lọc từ kho microfilm, với gần 3 triệu trang, đang lưu giữ tại VNCA, để tìm kiếm thông tin về các liệt sĩ Việt Nam đã hi sinh, hoặc mất tích trong chiến tranh; đồng thời, phối hợp với nhiều tổ chức và cá nhân, tiến hành tìm kiếm thân nhân Liệt sĩ và các Cựu chiến binh còn sống sót qua chiến tranh, để có thể trao trả hồ sơ chứng tích, gồm những cuốn nhật ký, thư riêng...”.

Từ đầu tháng 5.2024, căn cứ nguồn tư liệu độc quyền do VNCA gửi, Tổ chức “Trái tim người lính Việt Nam” đã tiến hành biên soạn và giới thiệu trên mạng xã hội, Tạp chí điện tử “Văn hóa và Phát triển” hơn 30 Hồ sơ “Chứng tích Chiến tranh”. Đó là nội dung tóm tắt của 35 cuốn sổ tay Nhật ký và 10 lá Thư thời chiến. 12 hồ sơ trong đó đã có phản hồi từ thân nhân các gia đình liệt sĩ, cựu tù binh chiến tranh và Thương binh. 

Ông Đặng Vương Hưng cho biết, nhiều gia đình thân nhân liệt sĩ ai cũng mong muốn được trực tiếp tham dự sự kiện. Điển hình như đoàn thân nhân của liệt sĩ Đặng Văn Tế (Phú Thọ) đăng ký tham dự 6 người; đoàn thân nhân liệt sĩ Trần Xuân Linh (tại Hà Tĩnh) đăng ký 7 người tham dự.

Đặc biệt, trong số các hồ sơ tìm được người nhận, có 3 trường hợp còn sống sót qua các trận đánh đẫm máu. Đó là cựu tù binh Mai Xuân Ngọc tại Hải Phòng, thương binh Đỗ Xuân Thuyên tại Thái Bình và thương binh Nguyễn Tiến Đồng tại Hà Tĩnh. Trong đó, cụ Mai Xuân Ngọc đã mất 2 tháng trước.

"Thân nhân liệt sĩ đã rất hồi hộp, xúc động và chờ đón, khi nhận được thông tin có thể tiếp nhận “Hồ sơ Chứng tích Chiến tranh” liên quan đến gia đình mình. Bởi những nét chữ, di bút quen thuộc, thiêng liêng của người đã mất, cùng nội dung chứa đựng bên trong mỗi lá thư, hay những trang sổ tay nhật ký, ghi chép trong kháng chiến. Tất cả cùng rưng rưng, nghẹn ngào, chứng kiến một phần sự “trở về” của những người thân yêu, sau nhiều chục năm hi sinh…", ông Hưng chia sẻ. 

Nhằm góp phần hàn gắn vết thương chiến tranh, khép lại quá khứ cùng hướng tới tương lai, Viện Khoa học và Nghệ thuật phối hợp với Viện Hòa bình và Xung đột, cùng Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ của Đại học Công nghệ Texas (Mỹ) đã cử một đoàn cán bộ nghiên cứu sang Việt Nam tìm hiểu thực tế; đồng thời phối hợp với Tổ chức “Trái tim Người lính Việt Nam” bàn giao “Hồ sơ Chứng tích Chiến tranh” cho thân nhân các gia đình liệt sĩ tại Hà Nội.

Cùng ngày 12.6, BTC sự kiện đã tổ chức giới thiệu tự truyện “Mãi vẫn là người lính”. Tự truyện của tác giả Đặng Ngọc Đa kể về cuộc hành trình của ông từ chiến trường ác liệt, đến “khu vườn hạnh phúc”; từ gian khổ chiến tranh đến cuộc sống hòa bình an nhiên. Cuốn sách là hồi ức bình dị, chân thực và đầy thú vị về cuộc đời và gia đình của một người lính già xuyên qua quãng thời gian dài với nhiều thăng trầm của cuộc sống và sự kiện lớn lao của đất nước, với bản lĩnh, ý chí của Bộ đội Cụ Hồ.

 CCB Đặng Ngọc Đa, sinh năm 1939, quê tại xã Mễ Sở, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Ông là một trong những người lính hiếm hoi hoàn thành xuất sắc cả 3 nhiệm vụ “Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm” như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi Thi đua ái quốc năm 1948.

 Cũng trong khuôn khổ sự kiện này, CLB “Mãi mãi tuổi 20” phối hợp với Tổ chức “Trái tim người lính” đã phục dựng màu cho 4 di ảnh chân dung Liệt sĩ. Đó đều là những di ảnh duy nhất của Liệt sĩ chụp trước khi hi sinh, để trao tặng cho thân nhân các gia đình Liệt sĩ - cũng là các thành viên tiêu biểu của CLB “Mãi mãi tuổi 20”.