Thực thi hiệu quả về bản quyền thúc đẩy phát triển kinh tế sáng tạo

VHO - Chiều ngày 20.12, Cục Bản quyền tác giả (Bộ VHTTDL) tổ chức tổng kết giai đoạn 2017-2025 thực hiện Quyết định số 88 của Thủ tướng Chính phủ và tiếp tục định hướng thực thi các nội dung quan trọng cho giai đoạn tiếp theo.

Quyết định số 88/QĐ-TTg ngày 20.1.2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường năng lực quản lý và thực thi có hiệu quả pháp luật bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan đến năm 2020, định hướng đến năm 2025”.

Sau 8 năm triển khai, có thể khẳng định công tác quản lý và thực thi pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan đã đạt nhiều kết quả quan trọng, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam.

Ông Trần Hoàng, Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả cho biết: Trong giai đoạn này, hệ thống pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan từng bước được hoàn thiện theo hướng đồng bộ, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Việt Nam đã tích cực đàm phán, ký kết, tham gia các điều ước quốc tế; đồng thời nội luật hóa các cam kết, tạo hành lang pháp lý tương đối đầy đủ, làm cơ sở cho hoạt động bảo hộ và thực thi bản quyền trong nước.

Công tác thực thi và xử lý vi phạm được tăng cường; các cơ quan quản lý, lực lượng thực thi và các chủ thể quyền đã chủ động phối hợp thanh tra, kiểm tra, phát hiện và xử lý nhiều vụ việc vi phạm. Qua đó góp phần răn đe, phòng ngừa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tác giả, chủ sở hữu quyền, người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình và tổ chức phát sóng…

Những kết quả đạt được thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong xây dựng môi trường sáng tạo, tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, công tác quản lý và thực thi pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan hiện đang đối mặt với nhiều thách thức mới, ngày càng phức tạp.

Nhất là thách thức từ môi trường số và sự bùng nổ của các nền tảng xuyên biên giới. Việc sao chép, khai thác, phân phối tác phẩm trên không gian mạng diễn ra nhanh chóng, khó kiểm soát, trong khi các chủ thể cung cấp dịch vụ đặt máy chủ ở nước ngoài, gây khó khăn cho công tác quản lý, thanh tra và xử lý vi phạm.

Các mô hình kinh doanh mới dựa trên nền tảng số cũng làm thay đổi phương thức khai thác, sử dụng tác phẩm, đặt ra yêu cầu điều chỉnh chính sách và cơ chế thực thi phù hợp. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), tiếp tục tạo ra những vấn đề pháp lý chưa từng có tiền lệ…

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, thực thi quyền tác giả và quyền liên quan được xem là yếu tố quan trọng góp phần phát triển công nghiệp văn hóa và kinh tế sáng tạo. Trong đó, cần hoàn thiện thể chế để theo kịp sự kiện số, tạo ra hệ sinh thái hoàn chỉnh để bảo vệ bản quyền.

Ông cũng đề cập đến sự cần thiết đầu tư mạnh mẽ cho hạ tầng quản lý bản quyền quốc gia và chuyên nghiệp hóa đội ngũ thực thi; tăng cường hợp tác quốc tế; xây dựng văn hóa tôn trọng bản quyền, bắt đầu từ giáo dục… Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của các tác giả mà còn tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy sáng tạo, đổi mới trong cộng đồng nghệ sĩ.

Hệ thống pháp luật nghiêm minh và cơ chế thực thi hiệu quả sẽ là nền tảng vững chắc để các nghệ sĩ trẻ có thể yên tâm phát triển tác phẩm của mình mà không còn lo lắng về việc quyền tác giả bị xâm phạm. Việc tôn trọng và bảo vệ quyền tác giả sẽ không chỉ nâng cao giá trị sáng tạo mà còn làm phong phú thêm nền văn hóa, kinh tế của Việt Nam.

Tại hội nghị, các đại biểu đã thảo luận nhiều nội dung về kinh nghiệm thực tiễn trong thực thi quyền tác giả, quyền liên quan ở các lĩnh vực; đóng góp các ý kiến, kiến nghị cho việc triển khai trong giai đoạn mới.

Theo Cục Bản quyền tác giả, giai đoạn 2026-2030 sẽ tập trung vào 4 trụ cột chiến lược: hoàn thiện thể chế chính sách bảo vệ bản quyền trong kỷ nguyên số; tăng cường năng lực quản lý, thực thi và ứng dụng công nghệ số; phát triển nguồn nhân lực và cơ chế phối hợp liên ngành; đẩy mạnh hợp tác quốc tế và văn hóa tôn trọng bản quyền.

Từ đó, củng cố và nâng tầm hiệu lực, hiệu quả, hiệu năng quản lý, thực thi bản quyền; đồng thời biến bản quyền trở thành nguồn lực cốt lõi của phát triển công nghiệp văn hóa và kinh tế số quốc gia.