Kiến tạo tương lai bền vững từ nguồn lực văn hóa và sáng tạo

VHO - Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam (Bộ VHTTDL) phối hợp với Hội đồng Anh tổ chức “Diễn đàn Sáng tạo châu Á 2025” với chủ đề “Tương lai bền vững từ nguồn lực văn hóa và sáng tạo”.

Sự kiện quy tụ đông đảo đại biểu trung ương và địa phương, các chuyên gia quốc tế, đại diện các tổ chức văn hóa, các điểm đến du lịch sáng tạo cùng giới nghiên cứu, nghệ sĩ và doanh nghiệp sáng tạo trong khu vực.

Văn hoá đang được đặt ở vị trí trung tâm

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến những biến động nhanh và sâu rộng: toàn cầu hóa, sự bùng nổ của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, biến đổi khí hậu, già hóa dân số, đô thị hóa không ngừng…

Những thách thức này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với các quốc gia trong việc tìm kiếm mô hình phát triển bền vững, công bằng và bao trùm. Đặc biệt tại châu Á—khu vực có tốc độ đô thị hóa nhanh nhất thế giới—áp lực lên hạ tầng, môi trường và dịch vụ công ngày càng gia tăng. Tăng trưởng đô thị thiếu kiểm soát dễ làm sâu sắc thêm bất bình đẳng và xói mòn bản sắc văn hóa địa phương.

Trong bối cảnh đó, văn hóa đang nổi lên như một nguồn lực chiến lược và là động lực quan trọng của tăng trưởng. Trên thế giới, nhiều quốc gia đã chứng minh hiệu quả của mô hình “kiến tạo địa điểm sáng tạo” – sử dụng văn hóa, nghệ thuật và sự tham gia của cộng đồng để tái sinh không gian đô thị, phát triển kinh tế sáng tạo, tạo sinh kế bền vững và bảo tồn di sản.

Từ chiến dịch công nghiệp sáng tạo đến chiến lược “trung chuyển đa quốc gia”

VHO - Với hơn 224.000 lượt khách Việt Nam đến Hàn Quốc trong 5 tháng đầu năm 2025, tăng 11% so với cùng kỳ năm ngoái, ngành Du lịch xứ Kim chi đang chứng kiến đà hồi phục mạnh mẽ tại một trong những thị trường trọng điểm nhất Đông Nam Á.

Các nước như Anh, Pháp, Hàn Quốc, Mỹ hay Singapore đều đã xây dựng những khu vực văn hóa – sáng tạo trở thành động lực phát triển đô thị. Tại châu Á, các thành phố như Seoul, Kyoto, Bangkok, Hà Nội hay TP. Hồ Chí Minh đang tích cực tham gia mạng lưới hợp tác, trong đó có Mạng lưới Thành phố Sáng tạo UNESCO, qua đó thúc đẩy các chính sách và chiến lược phát triển phù hợp với đặc thù của khu vực.

Đó cũng chính là lý do Diễn đàn Sáng tạo châu Á được tổ chức: nhằm chia sẻ thực tiễn tốt, thiết lập nền tảng đối thoại đa bên, khẳng định vai trò trung tâm của văn hóa – sáng tạo trong phát triển bền vững, đồng thời phát huy vị thế của Việt Nam như một điểm sáng trong hợp tác văn hóa khu vực.

Bà Nguyễn Phương Hòa, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ VHTTDL) cho biết, văn hóa đang được đặt ở vị trí trung tâm của nhiều chương trình chiến lược quốc gia. Quốc hội đã thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển văn hóa giai đoạn 2025–2035; Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045; Bộ Chính trị đang xây dựng Nghị quyết về Chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

“Đây là những dấu mốc quan trọng khẳng định văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần, mà đang trở thành sức mạnh mềm, nguồn lực nội sinh của phát triển bền vững”- bà Nguyễn Phương Hoà nhận định.

Theo bà Nguyễn Phương Hòa, những biến động toàn cầu đặt ra các câu hỏi lớn mà chính các diễn đàn như thế này phải cùng nhau trả lời: Văn hóa và sáng tạo có thể dẫn dắt phát triển bền vững như thế nào? Làm sao để tiềm năng sáng tạo của cộng đồng trở thành động lực phát triển kinh tế và nâng cao đời sống tinh thần? Và đặc biệt, châu Á—với kho tàng văn hóa phong phú—có thể trở thành trung tâm sáng tạo của thế giới hay không?

“Chúng tôi mong muốn Diễn đàn Sáng tạo châu Á sẽ trở thành nền tảng thường niên để các diễn giả uy tín trao đổi kinh nghiệm, khơi mở tầm nhìn mới, kiến tạo mạng lưới hợp tác và đề xuất những sáng kiến thực tiễn tại địa phương—đặc biệt ở các Thành phố Sáng tạo UNESCO”, bà Nguyễn Phương Hòa nói.

Việt Nam đang ở thời kỳ “bùng nổ” sáng tạo

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam, nhấn mạnh rằng văn hóa chính là gốc rễ của bản sắc, sự gắn kết và đổi mới sáng tạo.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Phương, các ngành công nghiệp văn hóa đang trở thành lĩnh vực then chốt trong tăng trưởng kinh tế dựa trên tri thức và giá trị bản địa.

Đây không chỉ là lĩnh vực giải trí hay nghệ thuật, mà là nền tảng nâng cao đời sống tinh thần, thúc đẩy giáo dục, mở rộng thị trường lao động và tạo ra những giá trị phát triển bền vững.

PGS.TS Thu Phương nhắc lại thành công của Việt Nam tại Hội nghị MONDIACULT – diễn đàn chính sách văn hóa lớn nhất thế giới do UNESCO tổ chức – nơi sáng kiến “Thập kỷ quốc tế về văn hóa vì phát triển bền vững” do Việt Nam đề xuất đã nhận được sự đồng thuận cao của các quốc gia thành viên.

Điều này thể hiện vai trò ngày càng nổi bật của Việt Nam trong lĩnh vực văn hóa ở tầm quốc tế.

Đối với Việt Nam, giai đoạn phát triển hiện nay đang chứng kiến “thời kỳ bùng nổ sáng tạo”.

Bốn thành phố thuộc Mạng lưới Thành phố Sáng tạo UNESCO gồm Hà Nội, Hội An, Đà Lạt và TP. Hồ Chí Minh đang định hình các mô hình sáng tạo đặc trưng: từ thiết kế, âm nhạc, thủ công truyền thống đến điện ảnh và văn hóa ẩm thực.

Bên cạnh đó là sự trỗi dậy của các trung tâm sáng tạo mới ở Sa Pa, Ninh Bình, Khánh Hòa, Lai Châu... Tất cả góp phần mở rộng bản đồ sáng tạo, tạo nền tảng cho phát triển bền vững dựa trên bản sắc và giá trị văn hóa.

Diễn đàn năm nay diễn ra với hai phiên làm việc chính.
Phiên 1: Kiến tạo địa điểm từ nguồn lực văn hóa và sáng tạo tập trung vào mô hình xây dựng hệ sinh thái sáng tạo, vai trò của cộng đồng, nghệ thuật và chính sách đô thị.

Đại biểu thảo luận các nội dung như tích hợp văn hóa vào quy hoạch đô thị; phát huy giá trị văn hóa bản địa; cách cộng đồng tham gia vào quá trình kiến tạo không gian sống.

Phiên 2: Hợp tác vì tương lai bền vững của khu vực châu Á nhấn mạnh xu hướng liên kết khu vực, vai trò của kiến trúc, thiết kế, di sản trong phát triển đô thị sáng tạo.

Các diễn giả đến từ Anh, Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Malaysia, Indonesia, Thái Lan và Philippines chia sẻ những bài học kinh nghiệm quý báu về mô hình thành phố sáng tạo và hợp tác xuyên biên giới trong lĩnh vực văn hóa – sáng tạo.

Ngoài các hoạt động thảo luận, diễn đàn còn trình chiếu video giới thiệu các không gian sáng tạo, thành phố sáng tạo của Việt Nam; biểu diễn chương trình nghệ thuật “Cánh đồng di sản” và tiết mục múa rối truyền thống – một trong những loại hình đặc sắc của văn hóa Việt.

Một điểm nhấn quan trọng của sự kiện là chương trình khảo sát thực tế tại các không gian sáng tạo của Hà Nội, giúp đại biểu quốc tế có cái nhìn trực quan về quá trình chuyển đổi sáng tạo của thủ đô - từ làng nghề, không gian văn hóa cộng đồng đến các khu vực nghệ thuật đương đại.

Những trải nghiệm này giúp các cuộc thảo luận đi sâu hơn vào bối cảnh bản địa, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp và thiết thực hơn.

Với quy mô khu vực, nội dung chuyên sâu và sự tham gia của mạng lưới chuyên gia uy tín, Diễn đàn Sáng tạo châu Á 2025 được kỳ vọng trở thành điểm gặp gỡ quan trọng của các nhà quản lý, học giả, nghệ sĩ và doanh nghiệp sáng tạo.

Sự kiện góp phần định hình một tương lai nơi văn hóa và sáng tạo không chỉ là giá trị tinh thần, mà trở thành nguồn lực phát triển mạnh mẽ cho cộng đồng và các đô thị châu Á trong thế kỷ XXI.

Diễn đàn không chỉ mở ra những góc nhìn mới, mà còn khơi dậy niềm tin về một châu Á đầy tiềm năng – nơi văn hóa trở thành “chìa khóa mềm” để kiến tạo sự thịnh vượng bền vững cho các thế hệ mai sau.