Khám phá không gian lưu giữ cái đẹp, cái tình, cái duyên Quan họ

VHO - Đến với thôn Hoài Trung (xã Liên Bão, tỉnh Bắc Ninh), không chỉ được nghe những câu hát giao duyên mà còn là không gian văn hóa sống động, nơi các thế hệ nối tiếp nhau gìn giữ những giá trị nguyên bản nhất của Quan họ cổ.

Là một trong 49 làng Quan họ cổ của Bắc Ninh, Hoài Trung (xã Liên Bão, Bắc Ninh) nổi tiếng với  các liền anh, liền chị Quan họ. Trong đó, các thế hệ của gia đình họ Dương ở Hoài Trung đã 6 đời nối tiếp chơi Quan họ.

Vợ chồng nghệ nhân Quan họ Dương Văn Quyến (1914 – 2007) và Nguyễn Thị Hạp (1915 - 2000) là những nghệ nhân tiêu biểu, thừa hưởng truyền thống gia đình có nhiều thế hệ chơi Quan họ.

Năm 1972 – 1973, cụ Dương Văn Quyến đã trực tiếp tham gia truyền dạy Quan họ cho lớp Quan họ đầu tiên của Đoàn Dân ca Quan họ Bắc Ninh, nay là Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh.

Hiện nay, anh Dương Đức Thắng, cháu nội của cụ Quyến tiếp nối truyền thống của gia đình. Anh Thắng hiện là Phó chủ nhiệm Câu lạc bộ Quan họ Hoài Trung, truyền dạy, quảng bá di sản này đến công chúng cũng như các thế hệ trẻ.

Anh Thắng đã dày công sưu tầm các hiện vật, kỷ vật gắn với nếp chơi Quan họ và khởi xướng một bảo tàng tư nhân trong cộng đồng tại làng Quan họ cổ Hoài Trung.

Nhiều hiện vật được trưng bày mang tính biểu tượng gắn liền với các liền anh, liền chị cũng những buổi giao lưu đậm nét văn hóa, sự tinh tế và mến khách của người Kinh Bắc.

 Từ năm 1996, anh Dương Đức Thắng đã bắt đầu sưu tầm các vật dụng, trang phục, tư liệu gắn liền với nghệ nhân Quan họ xưa như cơi trầu, bình vôi, ấm chén, sập gụ, tủ chè, ô lục soạn, nón quai thao…

Năm 2022, Phòng trưng bày “Quan họ xưa và nay” chính thức được mở tại thôn Hoài Trung, lưu giữ gần 200 hiện vật cổ, có tuổi đời từ 70 đến hơn 200 năm.

Những kỷ vật ấy không chỉ là đồ vật, mà là cả một không gian văn hóa nghệ thuật mẫu mực, nơi thể hiện đầy đủ cái đẹp, cái tình, cái duyên Quan họ.

Đặc biệt, anh Thắng còn sưu tầm hơn 50 đầu sách về Quan họ từ năm 1928 đến nay, 18 cuốn sổ chép tay với gần 2.000 bài Quan họ cổ và hơn 200 file ghi âm giọng hát xưa.

Từ khi ra đời, phòng trưng bày đã đón hàng nghìn lượt khách trong nước và quốc tế, nhà nghiên cứu, học sinh, sinh viên đến tham quan, tìm hiểu.

Anh Dương Đức Thắng cho biết, các hiện vật do anh sưu tầm được mời trưng bày, quảng bá tại nhiều sự kiện lớn như Festival “Về miền Quan họ”, “Không gian hội tụ tinh hoa di sản văn hóa phi vật thể” ở Bạc Liêu, hay tại Bảo tàng Điện Biên Phủ, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam...