Để nghệ thuật biểu diễn mang lại thành công cho ngành công nghiệp văn hoá

VHO - Không chỉ đem lại lợi ích kinh tế, các ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo còn là một “kênh truyền dẫn” hữu hiệu để giới thiệu, quảng bá, lan tỏa bản sắc, giá trị văn hóa dân tộc, kiến tạo hình ảnh đất nước, xây dựng thương hiệu quốc gia trên trường quốc tế.

Công nghiệp văn hóa - sức mạnh mềm của mỗi quốc gia

Theo báo cáo Triển vọng Kinh tế Sáng tạo 2024 của UNCTAD (Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển), nền kinh tế sáng tạo thời gian qua là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế khu vực và toàn cầu.

Xương sống của nền kinh tế này là các ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo, “đem lại doanh thu hàng năm gần 2,3 nghìn tỷ USD, đóng góp 3,1% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu, ước tính chiếm 6,2% việc làm của lao động toàn thế giới”, UNCTAD khẳng định.

Nếu như trước đây, suốt thời gian dài, văn hóa đại chúng, công nghiệp văn hóa Âu - Mỹ nằm ở dòng “chủ lưu”, thống trị, chi phối thế giới, thì từ thập niên 1990 trở lại đây, nhất là trong vỏn vẹn hai thập niên đầu thế kỷ 21, địa vị ấy bị chia sẻ, cạnh tranh trực tiếp, thậm chí có phần bị thách thức.

Lý do là vì sự trỗi dậy mạnh mẽ của các nền công nghiệp văn hóa khác nổi lên ngoài phương Tây, tiến tới chuyển dịch, xác lập một “trật tự” đa cực, đa trung tâm mới. Thậm chí, vài tên tuổi trong số đó được đánh giá là cường quốc công nghiệp văn hóa.

Có thể lấy Hàn Quốc làm ví dụ. Sẽ rất ngạc nhiên khi biết rằng đầu thập niên 1960, Hàn Quốc còn là có nền kinh tế chưa phát triển. Song, cùng sự tăng trưởng kinh tế thần kỳ chỉ trong một thế hệ, Hàn Quốc được biết đến như hiện tượng toàn cầu bởi Hàn lưu - Hallyu/Korean Wave, tức làn sóng văn hóa Hàn Quốc, góp thêm niềm tự hào mới cho người dân xứ kim chi.

GS.TS. Phan Thị Thu Hiền, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, ĐHQG TP.HCM, đã cho rằng: “Hàn lưu đem lại thành công đa bội, cả văn hóa, kinh tế, chính trị, ngoại giao... cho Hàn Quốc”.

Theo thống kê của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc, năm 2021, ngành này đem lại doanh số 137,5 nghìn tỷ won, xuất khẩu văn hóa đạt 12,45 tỷ USD, tỷ lệ giá trị gia tăng là 38,6%. Tiêu biểu là đóng góp của các lĩnh vực như phát sóng (24 nghìn tỷ won), âm nhạc (9,4 nghìn tỷ won), phim ảnh (3, 2 nghìn tỷ won)... Squid Game, Minari, Parasite, BTS, Blackpink... là những “K-Content” (nội dung Hàn Quốc) xuất sắc mà nước này vô cùng hãnh diện.

Kinh nghiệm Hàn Quốc về nội dung văn hóa là một gợi ý đáng tham khảo.  Tùy trình độ phát triển, bối cảnh kinh tế - văn hóa - xã hội đặc thù, các quốc gia đi trước trên thế giới như Anh, Pháp, Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, Thái Lan, Singapore... đã có những lựa chọn, cách thức khác nhau để phát triển công nghiệp văn hóa và sáng tạo.

Đặc biệt, sự vào cuộc, chung tay của toàn xã hội, huy động sức mạnh tổng hợp được xem là “công thức”, “bí quyết” thành công chung của nhiều quốc gia. 

Bức tranh doanh thu triệu USD

Chừng một thập niên trở lại đây, công nghiệp văn hóa Việt Nam có những bước phát triển mới, thành tựu hẳn còn khiêm tốn nhưng đáng khích lệ. Góp phần phát triển nền công nghiệp văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, nhiều show truyền hình gần đây đã có bước đi đúng đắn khi huy động các bên cùng chung tay cho mục tiêu sản xuất nội dung chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường, thị hiếu khán giả.

Đặc biệt, sự bùng nổ của các show thực tế về âm nhạc như Ca sĩ giấu mặt, Rap Việt, Chị đẹp đạp gió rẽ sóng, Anh trai vượt ngàn chông gai, Anh trai say hi... gần đây mở ra nhiều triển vọng đóng góp vào sự phát triển ngành nghệ thuật biểu diễn chất lượng cao tại Việt Nam.

Để “làm” được công nghiệp văn hóa, rõ ràng, cần huy động các lực lượng xã hội trên nguyên tắc khuyến khích đầu tư, chia sẻ lợi ích giữa các bên tham gia vào chu trình sáng tạo, sản xuất, phân phối và tiêu dùng sản phẩm văn hóa.

Trong chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, Chính phủ cũng đã xác định nghệ thuật biểu diễn là một trong 12 lĩnh vực trọng yếu, đặt mục tiêu đạt doanh thu khoảng 31 triệu USD vào năm 2030. Sự phát triển của công nghiệp văn hóa nói chung và lĩnh vực biểu diễn nói riêng không chỉ trông chờ vào tài năng của các nghệ sĩ, cùng việc mở rộng hầu bao của khán giả mà quan trọng hơn, ngành công nghiệp biểu diễn cần được nhìn nhận và quản lý chuyên nghiệp như một ngành kinh tế.

Trong tương lai, khi có thêm nhiều chương trình mang nội dung chất lượng, được chung sức đồng lòng “vượt ngàn chông gai” bởi nhiều bên liên quan, tin chắc rằng đó sẽ là đóng góp hữu hiệu cho sự phát triển nền công nghiệp văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, ngày càng khởi sắc.