Vinh danh sức ảnh hưởng của AI

VHO - Giải Nobel Hóa học năm 2024 đã được trao cho ba nhà khoa học sử dụng trí tuệ nhân tạo AI để “giải mã” hầu hết các loại protein đã biết, đây được cho là đột phá nắm giữ “công cụ hóa học của sự sống”.

Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển vừa công bố chủ nhân của giải Nobel Hóa học năm 2024, đó là David Baker (62 tuổi, giáo sư tại Đại học Washington, Mỹ), Demis Hassabis (48 tuổi, CEO của Google DeepMind tại Anh) và John Jumper (39 tuổi, nhà nghiên cứu cấp cao tại Google DeepMind, Anh).

Họ được vinh danh nhờ những đóng góp trong nghiên cứu protein, công cụ hóa học độc đáo của sự sống. David Baker đã thành công xây dựng các loại protein hoàn toàn mới, một kỳ tích gần như “bất khả thi”. Hai nhà khoa học Demis Hassabis và John Jumper đã phát triển một mô hình AI để giải quyết một vấn đề đã tồn tại suốt 50 năm đó là dự đoán cấu trúc phức tạp của protein. Những khám phá này được đánh giá là có tiềm năng “khổng lồ”.

Ủy ban Nobel cho biết giải thưởng Nobel Hóa học năm nay có hai “nửa”. “Nửa” đầu tiên được trao cho Demis Hassabis, nhà khoa học máy tính người Anh, người đồng sáng lập phòng nghiên cứu AI DeepMind của Google và ông John Jumper, nhà nghiên cứu người Mỹ cũng làm việc tại DeepMind. Hassabis và Jumper được vinh danh vì đã sử dụng AI để dự đoán cấu trúc ba chiều của một loại protein từ chuỗi axit amin, cho phép họ dự đoán cấu trúc của gần như tất cả 200 triệu loại protein đã biết.

Vào năm 2020, Demis Hassabis và John Jumper đã trình bày một mô hình AI có tên là AlphaFold2. Với sự trợ giúp của mô hình này, họ đã có thể dự đoán cấu trúc của hầu như tất cả 200 triệu protein mà các nhà nghiên cứu đã xác định được. AlphaFold2 đã được hơn hai triệu người từ 190 quốc gia sử dụng. Trong vô vàn các ứng dụng khoa học, các nhà nghiên cứu hiện có thể hiểu rõ hơn về tình trạng kháng kháng sinh và tạo ra hình ảnh của các enzyme có thể phân hủy nhựa.

Sau khi công bố giải Nobel Hóa học, nhà khoa học John Jumper chia sẻ giải thưởng “thể hiện sự hứa hẹn của sinh học vi tính”. “Chúng tôi muốn biến thế giới thành một nơi tốt đẹp hơn và chúng tôi có những công cụ cực kỳ hữu hiệu để làm điều đó. Trên hết, chúng tôi sẽ giúp mọi người khỏe mạnh nhờ công trình nghiên cứu kết hợp với AI. Tôi hy vọng đây là một tín hiệu mở ra cánh cửa cho nhiều đột phá khoa học khó tin”, ông nói.

“Nửa” giải thưởng còn lại được trao cho ông David Baker, giáo sư tại Đại học Washington, vì đã sử dụng phương pháp vi tính để tạo ra các protein chưa từng tồn tại trước đây và có chức năng hoàn toàn mới. Protein thường bao gồm 20 loại axit amin khác nhau, có thể được mô tả như những khối xây dựng sự sống. Năm 2003, David Baker đã thành công trong việc sử dụng những khối này để thiết kế một loại protein mới không giống bất kỳ loại protein nào khác.

Ủy ban Nobel cho biết, khả năng tạo ra protein mới có nhiều ứng dụng tiềm năng, từ tạo ra các loại dược phẩm mới đến phát triển vắc xin mới nhanh hơn. “Trước vô số vấn đề mà chúng ta đang đối mặt trong lĩnh vực y học, sức khỏe, năng lượng và công nghệ, tiềm năng của việc thiết kế protein là vô cùng to lớn”, David Baker đã chia sẻ sau khi đoạt giải.

Giải thưởng Nobel Hóa học 2024 vừa đươc trao đã củng cố thêm sức ảnh hưởng to lớn của AI trong khoa học. Giải thưởng năm nay trị giá 11 triệu krona Thụy Điển (khoảng 1.060.800 USD), trong đó một nửa dành cho nhà khoa học David Baker, nửa còn lại dành cho hai nhà khoa học Demis Hassabis và John Jumper.