Giải Nobel Vật lý 2024 vinh danh công trình nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo

VHO - Ngày 8.10 tại thủ đô Stockholm, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã trao Giải thưởng Nobel Vật lý năm 2024 cho 2 nhà khoa học John J. Hopfield và Geoffrey E. Hinton "vì những khám phá và phát minh nền tảng cho phép học máy sử dụng mạng nơ-ron nhân tạo".

Theo thông báo, 2 nhà khoa học đạt giải đã sử dụng các công cụ từ vật lý để xây dựng các phương pháp giúp đặt nền tảng cho công nghệ học máy mạnh mẽ ngày nay. Học máy là một nhánh của trí tuệ nhân tạo và khoa học máy tính, tập trung vào việc vào sử dụng dữ liệu và thuật toán để mô phỏng cách học của con người từ đó dần dần cải thiện tính chính xác của nó.

Khi chúng ta nói về trí tuệ nhân tạo, chúng ta thường ám chỉ đến học máy sử dụng mạng nơ-ron nhân tạo. Công nghệ này ban đầu được lấy cảm hứng từ cấu trúc của não. Trong mạng nơ-ron nhân tạo, các nơ-ron của não được biểu diễn bằng các nút có giá trị khác nhau. Các nút này ảnh hưởng lẫn nhau thông qua các kết nối có thể được ví như các khớp thần kinh và có thể được làm mạnh hơn hoặc yếu hơn. Mạng được đào tạo , ví dụ bằng cách phát triển các kết nối mạnh hơn đồng thời giữa các nút có giá trị cao.

Ông John Hopfield đã tạo ra một cấu trúc có thể lưu trữ và tái tạo thông tin. Trong khi đó, ông Geoffrey Hinton đã phát minh ra một phương pháp có thể tự khám phá các thuộc tính trong dữ liệu và phương pháp này đã trở nên quan trọng đối với các mạng nơ-ron nhân tạo lớn đang được sử dụng.

Mặc dù máy tính không thể suy nghĩ, nhưng máy móc hiện nay có thể bắt chước các chức năng như trí nhớ và học tập như con người. Các nhà khoa học đoạt giải Vật lý năm nay đã giúp biến điều này thành hiện thực. Sử dụng các khái niệm và phương pháp cơ bản từ vật lý, họ đã phát triển các công nghệ sử dụng các cấu trúc trong mạng để xử lý thông tin.

Ellen Moons, Chủ tịch Ủy ban Nobel Vật lý cho biết: "Công trình của những người đoạt giải đã mang lại lợi ích to lớn. Trong vật lý, chúng tôi sử dụng mạng nơ-ron nhân tạo trong nhiều lĩnh vực, chẳng hạn như phát triển vật liệu mới có các đặc tính cụ thể".

Năm ngoái, Hội đồng Nobel quyết định trao giải Nobel Vật lý năm 2023 cho 3 nhà khoa học gồm Pierre Agostini, Ferenc Krausz và Anne L'Huillier "vì các phương pháp thí nghiệm tạo ra xung ánh sáng atto giây để nghiên cứu động lực học electron trong vật chất".

Giải thưởng có phần thưởng tiền mặt trị giá 11 triệu kronor Thụy Điển (1 triệu USD).

Giải thưởng Nobel ra đời cách đây 120 năm do nhà phát minh Thụy Điển Alfred Nobel khởi xướng, trao giải cho các hạng mục Y sinh, Vật lý, Vật lý, Văn học và Hòa bình và giải Nobel Kinh tế mới được bổ sung sau này.

Hôm qua, 2 nhà khoa học người Mỹ là Victor Ambros và Gary Ruvkun đã được vinh danh với giải Nobel Vật lý với công trình nghiên cứu về microRNA và vai trò của nó trong việc điều hòa gen.

Sắp tới, Hội đồng Nobel sẽ công bố giải Nobel Hóa học (9.10), Nobel Văn học (10.10), Nobel Hòa bình (11.10), Nobel Kinh tế (14.10).