Kiều bào đóng góp ý kiến vào Dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng

VHO - Hướng tới Đại hội XIV của Đảng, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đã và đang gửi gắm những tâm huyết, trí tuệ, cùng khát vọng đóng góp cho Tổ quốc.

Văn hóa là "gốc rễ": Cần chiến lược bài bản để giữ gìn bản sắc và phát huy "sức mạnh mềm"

Từ góc nhìn của một chuyên gia nghiên cứu văn hóa và trực tiếp hoạt động trong cộng đồng người Việt tại Pháp, Tiến sĩ Dân tộc học Hồng Hà - hiện đang công tác tại Pháp, Chủ tịch hội Tinh hoa, Sứ giả Tiếng Việt ở nước ngoài năm 2025 bày tỏ sự đồng tình sâu sắc với định hướng trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV về việc "văn hoá, con người là nền tảng, nguồn lực, sức mạnh nội sinh".

Tiến sĩ Hồng Hà cho rằng, đây là một tầm nhìn chiến lược, khẳng định vị thế của văn hóa trong sự phát triển bền vững của đất nước. 

Tuy nhiên, theo bà, để biến tầm nhìn này thành hành động cụ thể trong cộng đồng hơn 6 triệu người Việt Nam ở nước ngoài, cần những giải pháp mang tính hệ thống và đột phá.

Đây cũng là hành động thiết thực để tiếp tục đưa tinh thần của Kết luận 12-KL/TW của Bộ Chính trị về công tác người Việt Nam ở nước ngoài trong tình hình mới đi vào chiều sâu, nhất là trong các nhiệm vụ gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa và lan tỏa "sức mạnh mềm" Việt Nam.

Với góc nhìn của một nhà dân tộc học, Tiến sĩ Hồng Hà khẳng định: "Ngôn ngữ chính là phương tiện chở văn hóa. Mất tiếng Việt là mất đi phần lớn bản sắc.

Vì vậy, việc đầu tư cho dạy và học tiếng Việt ở nước ngoài phải được xem là một nhiệm nhiệm vụ chiến lược, là 'gốc rễ' để giữ gìn dân tộc. Chúng ta cần một chiến lược quốc gia bài bản, chứ không chỉ dừng lại ở các hoạt động mang tính phong trào".

Bà kiến nghị Nhà nước cần có chính sách đầu tư tương xứng, đặc biệt trong việc biên soạn các bộ giáo trình hiện đại, phù hợp với tâm lý và môi trường sống của thế hệ trẻ lớn lên ở nước ngoài.

"Với vai trò là Sứ giả Tiếng Việt, tôi nhận thấy nhu cầu học tiếng Việt rất lớn, nhưng chúng ta đang thiếu các công cụ giảng dạy hấp dẫn. Cần mạnh dạn ứng dụng công nghệ, xây dựng các ứng dụng, trò chơi học tiếng Việt sinh động, đồng thời có cơ chế đào tạo và công nhận đội ngũ giáo viên tiếng Việt ở nước ngoài," bà Hà chia sẻ.

Song song với ngôn ngữ, bà Hà đề xuất ý tưởng xây dựng một "Hệ sinh thái văn hóa số" quốc gia.

Bà phân tích, trong bối cảnh toàn cầu hóa, không phải gia đình kiều bào nào cũng có điều kiện về nước thường xuyên.

"Một Thư viện số quốc gia, một Bảo tàng Lịch sử 3D, một kho tư liệu phim ảnh, âm nhạc, nghệ thuật... sẽ là cách để thế hệ trẻ kiều bào, dù ở bất cứ đâu, chỉ cần một cú nhấp chuột là có thể tiếp cận, tìm hiểu lịch sử, văn hóa dân tộc một cách trực quan, hiện đại. Đây là cách 'về nguồn' trên không gian số hiệu quả nhất". 

Bên cạnh đó, bà Hà cũng nhấn mạnh vai trò của văn hóa như một "sức mạnh mềm" trong ngoại giao nhân dân. Bà đề nghị cần có cơ chế hỗ trợ thường niên và chuyên nghiệp hóa việc tổ chức các Tuần lễ Văn hóa, Ẩm thực Việt Nam quy mô tại các nước. 

"Ẩm thực và nghệ thuật là con đường ngắn nhất để kết nối cảm xúc, để người bản xứ hiểu và yêu Việt Nam. Đây chính là kênh quảng bá hình ảnh quốc gia và kết nối tình cảm hiệu quả", Tiến sĩ Hồng Hà nói.

Đồng thời, Văn kiện cần khẳng định rõ nét hơn vai trò của trí thức và doanh nhân kiều bào như những cầu nối then chốt trong ngoại giao tri thức và ngoại giao kinh tế.

Tiến sĩ Hồng Hà kiến nghị: "Cần có cơ chế phối hợp chặt chẽ, thường xuyên giữa các cơ quan đại diện và các hội đoàn, chuyên gia kiều bào. Việc cung cấp thông tin chính thống, kịp thời là vô cùng quan trọng để chúng tôi có cơ sở, luận cứ vững chắc, tham gia hiệu quả vào việc đấu tranh với các luận điệu sai lệch, bảo vệ hình ảnh và lợi ích quốc gia".

Gìn giữ, lan tỏa bản sắc và giá trị văn hóa Việt trong thế hệ trẻ ở nước ngoài

Góp ý thêm cho Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV, nhà báo Kiều Bích Hương (Việt kiều tại Bỉ) cho rằng cộng đồng người Việt ở nước ngoài đang đóng góp hiệu quả và đa dạng vào việc gìn giữ, lan tỏa bản sắc văn hóa Việt, cũng như hỗ trợ tích cực cho công tác ngoại giao nhân dân.

Mỗi cá nhân kiều bào, ở mức độ khác nhau, đều là một “sứ giả văn hóa” – trong khu phố nơi họ sinh sống, trong môi trường làm việc, hay đơn giản trong chính mái ấm của mình. 

Dù ý thức hay không, họ vẫn đang lan tỏa văn hóa Việt một cách tự nhiên – qua ngôn ngữ, ẩm thực, phong tục, cách sống, và tình yêu quê nhà.

Bà Kiều Bích Hương cho rằng gần đây, nhiều bạn trẻ gốc Việt sinh ra ở châu Âu muốn trở về Việt Nam thực tập, tìm việc làm hoặc trải nghiệm đời sống quê hương.

Sự chủ động ấy là thành quả của nhiều yếu tố, mong muốn cá nhân, vai trò nuôi dưỡng và định hướng của cha mẹ, nỗ lực của các tổ chức đồng hương.

Theo bà, các sáng kiến cộng đồng hiện nay như Tuần lễ văn hóa Việt Nam tại trường học, Lễ hội Tết Việt – Tết Trung thu, Câu lạc bộ Ca múa nhạc, Tủ sách Việt, hay kênh truyền thông song ngữ… đang tạo môi trường nuôi dưỡng văn hoá Việt trong cộng đồng trẻ gốc Việt.

Trong cộng đồng người Việt toàn cầu luôn có những con người âm thầm bền bỉ, từng ngày góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới bằng những sáng kiến cụ thể, sáng tạo và đầy tâm huyết.

Bà khẳng định yếu tố then chốt nằm ở khả năng tạo dựng niềm tin, cơ chế đồng hành và khuyến khích hành động.

"Không chỉ trông chờ vào những phong trào ngắn hạn, mà phải xây dựng một hệ sinh thái gắn kết người Việt toàn cầu – nơi mỗi sáng kiến cộng đồng, dù nhỏ, đều có cơ hội phát triển thành dự án bền vững có sức lan tỏa", bà Kiều Bích Hương nhấn mạnh.