Căng thẳng Nhật – Trung tác động nặng nề tới kinh tế và văn hóa

VHO - Quan hệ Nhật – Trung căng thẳng sau phát ngôn về Đài Loan (Trung Quốc) đang tạo áp lực lớn lên du lịch, xuất khẩu và thị trường văn hóa của Nhật Bản.

Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản, đồng thời là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai và nguồn nhập khẩu lớn nhất. Năm 2024, tổng kim ngạch thương mại giữa hai nước đạt 308,3 tỷ USD.

Tuy nhiên, căng thẳng ngoại giao gần đây đang đẩy Thủ tướng Takaichi Sanae vào thế khó xử, khiến quan hệ song phương rơi vào “một mùa đông dài” và tạo áp lực tiêu cực lên nền kinh tế vốn đang chật vật tìm lại đà tăng trưởng.

Thiệt hại từ làn sóng tẩy chay du lịch

Sau khi Trung Quốc kêu gọi công dân không tới Nhật Bản vì tranh cãi ngoại giao, công ty lữ hành East Japan International Travel Service tại Tokyo mất tới 80% lượng đặt chỗ còn lại trong năm, theo Reuters.

Các chuyến bay bị hủy hàng loạt, cổ phiếu ngành du lịch lao dốc. Ông Yu Jinxin, Phó Chủ tịch East Japan International Travel Service, chia sẻ: “Đây là thiệt hại khổng lồ đối với chúng tôi”.

Theo Tổ chức Du lịch Quốc gia Nhật Bản, du khách Trung Quốc đại lục là nhóm khách nước ngoài lớn nhất tới nước này kể từ đầu năm 2025, với khoảng 5,7 triệu lượt, chiếm gần 23% tổng số du khách.

Nomura Research Institute ước tính làn sóng tẩy chay có thể khiến Nhật Bản mất khoảng 2.200 tỷ yen (14,23 tỷ USD) mỗi năm. Hơn 10 hãng hàng không Trung Quốc đã hoàn tiền vé tới Nhật Bản đến hết 31.12, với khoảng 500.000 vé bị hủy.

Áp lực kép lên kinh tế và xuất khẩu thủy sản

Không chỉ du lịch, xuất khẩu Nhật Bản cũng đang chịu tác động nặng nề từ căng thẳng ngoại giao với Trung Quốc. Trung Quốc mới đây nối lại nhập khẩu hải sản Nhật Bản từ tất cả các tỉnh ngoại trừ 10 tỉnh, nhưng đến nay chỉ 3 trong gần 700 doanh nghiệp được cấp phép. Hải sản từ Trung Quốc từng chiếm hơn 1/5 tổng xuất khẩu thủy sản Nhật, đặc biệt là sò điệp và hải sâm.

Kim ngạch xuất khẩu thủy sản Nhật sang Trung Quốc năm 2022 đạt hơn 87 tỷ yen (580 triệu USD), nhưng năm 2024 giảm xuống chỉ hơn 40 triệu USD, tức mất khoảng 540 triệu USD mỗi năm.

Bên cạnh đó, GDP Nhật Bản quý III.2025 giảm 1,8% so với cùng kỳ năm trước – lần đầu tiên sau 6 quý tăng trưởng âm, trong đó so với quý trước giảm 0,4%. Tiêu dùng chỉ tăng 0,1%, đầu tư doanh nghiệp tăng 1%, chi tiêu công tăng 0,5%, trong khi xuất khẩu giảm 1,2%.

Ông Takahide Kiuchi, chuyên gia kinh tế tại Nomura Research Institute, cảnh báo: “Nếu tranh cãi ngoại giao tiếp tục leo thang, Nhật Bản sẽ phải đối mặt với áp lực kép từ du lịch sụt giảm và xuất khẩu trì trệ, khiến triển vọng phục hồi kinh tế trở nên khó đoán hơn”. Riêng việc Trung Quốc kêu gọi tẩy chay du lịch có thể khiến Nhật Bản mất hơn 14 tỷ USD mỗi năm.

Nguy cơ lớn hơn là Trung Quốc siết nguồn cung khoáng sản quan trọng cho ngành điện tử và ôtô, dù Nhật Bản đã đa dạng hóa, tuy nhiên khoảng 60% khoáng sản hiếm vẫn phụ thuộc Trung Quốc.

Một cuộc tẩy chay hàng hóa rộng rãi có thể khiến doanh số giảm tương đương 1% GDP, tác động nặng nề tới ngành công nghiệp ôtô của Nhật Bản.

Thị trường văn hóa Nhật tại Trung Quốc đóng băng

Căng thẳng ngoại giao cũng khiến thị trường văn hóa Nhật tại Trung Quốc gần như “đóng băng”. Hàng loạt hoạt động văn hóa bị hủy hoặc hoãn.

Người hâm mộ ca sĩ – nhạc sĩ Nhật Kokia thất vọng khi concert tại Bắc Kinh tối 19.11 bị hủy phút chót do “sự cố kỹ thuật”.

Một sự kiện tại Quảng Châu được lên lịch tổ chức cuối tháng 11 với sự tham gia của ba thành viên nhóm nhạc nam Nhật Bản JO1 cũng phải hủy bỏ vì "lý do bất khả kháng", theo thông báo hồi đầu tuần của Ban Tổ chức.

Tại Thượng Hải, một lễ hội hài kịch dài ba ngày với sự tham gia của hàng chục nghệ sĩ Nhật Bản bị hủy với lý do tương tự, hai ngày trước khi khai mạc vào 20.11.

Bên cạnh đó, các bộ phim Nhật dự kiến ra mắt tại Trung Quốc cũng chịu ảnh hưởng. Bộ phim hài Cells at Work! (Tế bào công sở!) dự kiến ra mắt ngày 22.11 cũng bị lùi lịch chiếu, trong khi một phim hoạt hình về Shin Cậu bé bút chì dự kiến đầu tháng 12 cũng phải hoãn.

Tình trạng hủy bỏ và hoãn sự kiện văn hóa Nhật tại Trung Quốc cho thấy căng thẳng song phương không chỉ tác động tới kinh tế, thương mại mà còn lan rộng sang lĩnh vực văn hóa và giải trí.

Trong bối cảnh đó, các chuyên gia nhận định quan hệ Nhật – Trung sẽ khó hạ nhiệt trong ngắn hạn và thiệt hại không chỉ ảnh hưởng riêng một bên. Nguy cơ tác động lan tỏa còn có thể ảnh hưởng đến cả những lĩnh vực, đối tác tưởng chừng không liên quan trực tiếp, đặt ra thách thức lớn đối với kinh tế và ngoại giao trong khu vực.