“Cát tặc” lộng hành, người dân kêu cứu

VH- Để “cát tặc” lộng hành gây thất thoát lớn về tài nguyên khoáng sản, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống người dân, UBND tỉnh Nghệ An đã có công văn phê bình Chủ tịch UBND các huyện Nam Đàn, Hưng Nguyên. Nhưng chỉ phê bình thì hoàn toàn chưa đủ sức răn đe.

  Công an huyện Nam Đàn bắt giữ thuyền có hành vi khai thác cát sạn trái phép, thu giữ khoảng 70m3 cát sạn ngày 10.8

Vấn nạn “cát tặc” hoạt động phức tạp

Khoảng 12h ngày 10.8, nhận được tin báo của người dân, tại khu vực sông Lam đoạn qua địa phận xóm 4, xã Nam Trung, huyện Nam Đàn có một số thuyền đang khai thác cát trái phép ngoài khu vực mỏ được cấp phép, tổ công tác Công an huyện Nam Đàn đã phối hợp cùng Ban Công an xã Nam Trung tiến hành kiểm tra và phát hiện một thuyền máy vỏ sắt đang hút cát từ dưới lòng sông lên khoang thuyền.

Thuyền máy do ông Trần Minh Điền, SN 1970, trú xã Hưng Lam, huyện Hưng Nguyên làm chủ. Quá trình kiểm tra, lực lượng Công an đã vận động những người này cho thuyền về tập kết tại khu vực bãi bồi thuộc xóm 14, xã Nam Trung nhưng nhóm người không chấp hành. Tại thời điểm kiểm tra, trên thuyền chứa khoảng 70m3 cát. Công an huyện Nam Đàn tiến hành lập biên bản, tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm để điều tra xử lý theo quy định của pháp luật. Đó là một trong nhiều trường hợp bị cơ quan chức năng bắt quả tang khi đang thực hiện khai thác cát trái phép.

Sông Lam chảy qua 9 xã thuộc huyện Hưng Nguyên, trong đó 3 xã Hưng Lợi, Hưng Lam và Hưng Lĩnh đang được xem là điểm nóng khai thác cát trái phép thời gian qua. Nạn khai thác làm cho nhiều người dân nơi đây mệt mỏi bởi “cát tặc” thường hoạt động cả ngày lẫn đêm. Tiếng máy chạy khai thác cát làm inh ỏi cả vùng quê. Bà Nguyễn Thị Lan, một người dân sống ven sông Lam cho biết: “Tiếng động cơ tàu máy lớn gầm rú khiến chúng tôi không được yên giấc. Tình trạng khai thác cát còn làm cho bờ sông bị sạt lở. Cuộc sống của chúng tôi bị đảo lộn. Không biết đến lúc nào cuộc sống yên bình mới trở lại nơi đây”.

Mặc dù các lực lượng chức năng kiểm tra xử lý, tuy nhiên hoạt động khai thác cát sỏi ở lòng sông vẫn diễn biến hết sức phức tạp. Theo thống kê, năm 2017 và đầu năm 2018, lực lượng Công an tỉnh Nghệ An đã phát hiện, bắt giữ 620 vụ, 645 đối tượng có hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực khai thác, kinh doanh cát, sỏi, tạm giữ 3.568m3 cát sỏi; 330 thuyền; 191 bộ máy nổ, guồng bơm, vòi hút cát và các tang vật khác dùng để bơm hút cát trái phép. Khởi tố điều tra một vụ, một bị can về tội “Vi phạm các quy định về khai thác tài nguyên”. Lập hồ sơ xử lý vi phạm hành chính và chuyển các cơ quan chức năng xử lý vi phạm hành chính theo thẩm quyền 609 vụ, 631 đối tượng, thu nộp ngân sách nhà nước hơn 1,4 tỉ đồng; buộc hoàn thổ 3.568m3 cát, sỏi; tịch thu phương tiện, tang vật vi phạm làm thủ tục bán đấu giá nộp ngân sách nhà nước theo quy định.

Ông Nguyễn Công Lực, Phó trưởng phòng Khoáng sản (Sở TN&MT), Tổ trưởng tổ kiểm tra việc chấp hành pháp luật về hoạt động khoáng sản trên địa bàn các huyện Thanh Chương, Nam Đàn, Hưng Nguyên và TP Vinh cho biết: “Việc xử phạt hành chính chưa đủ tính răn đe. Sau khi nộp phạt, các chủ tàu hoạt động trở lại. Các đối tượng khai thác cát trái phép có nhiều thủ đoạn đối phó với sự kiểm tra, phát hiện của lực lượng chức năng như khai thác trái phép vào thời điểm từ giữa đêm đến sáng sớm, khi bị phát hiện nhiều đối tượng không cho lực lượng chức năng tiếp cận tàu, thuyền, sử dụng nhiều máy nổ để tăng tốc bỏ chạy... Thời gian tới chúng tôi tiếp tục phối hợp với địa phương để tăng cường kiểm tra hoạt động khai tác khoáng sản để xử phạt những đối tượng, tổ chức vi phạm”.

 Một tàu hút cát trái phép trên sông Lam

Cần giải pháp xử phạt nghiêm, có tính răn đe

Tình hình vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát sỏi trên tuyến kiểm tra vẫn còn diễn biến phức tạp, tình trạng hoạt động mua bán cát, sỏi tại bến thủy nội địa không rõ nguồn gốc đang tiếp diễn. Bên cạnh đó, tàu thuyền hoạt động trên sông không thực hiện đăng ký, đăng kiểm, biển kiểm soát đăng kiểm không rõ ràng; khó xử lý hình sự hoạt động khai thác trái phép cũng là một nguyên nhân khiến tình trạng khai thác trái phép ngày càng phức tạp. Trước hoạt động phức tạp, vi phạm khai thác cát sỏi trên địa bàn, UBND tỉnh Nghệ An đã triển khai nhiều giải pháp đối với địa bàn có cát sỏi lòng sông như Chủ tịch UBND cấp huyện và UBND cấp xã có trách nhiệm thống kê, kiểm kê, quản lý toàn bộ số tàu, thuyền, bến bãi, số lao động tham gia khai thác, vận chuyển, kinh doanh cát sỏi trên địa bàn, phát hiện xử lý các vi phạm theo quy định của pháp luật. Ngăn chặn hoạt động khai thác khoáng sản trái phép ngay sau khi phát hiện hoặc nhận được tin báo quần chúng.

Tại các công văn số 4684/UBND-NC và 4685/UBND-NC ngày 29.6.2018, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An đã phê bình Chủ tịch UBND các huyện Nam Đàn, Hưng Nguyên chưa thực hiện nghiêm túc công văn số 2302/UBND-NC ngày 11.4.2018 của UBND tỉnh. Đây là công văn UBND tỉnh yêu cầu UBND huyện Nam Đàn và UBND huyện Hưng Nguyên “chỉ đạo hoàn thiện hồ sơ vụ việc vi phạm hành chính và ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm; lập biên bản đình chỉ hoạt động, giao trách nhiệm cho các tổ chức, cá nhân vi phạm phải chấm dứt hoạt động do không có giấy phép hoạt động bến thủy nội địa; tổ chức kiểm điểm của Chủ tịch UBND các xã, thị trấn có liên quan trong việc để các bến đi vào hoạt động, tái hoạt động khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy phép hoạt động bến thủy nội địa…”. Chủ tịch UBND tỉnh cũng yêu cầu UBND huyện Nam Đàn và UBND huyện Hưng Nguyên nghiêm túc rút kinh nghiệm, chấn chỉnh.

Thế nhưng, qua theo dõi của Ban Nội chính Tỉnh ủy, Sở TN&MT, Sở GTVT, đến nay UBND huyện Nam Đàn và UBND huyện Hưng Nguyên vẫn chưa thực hiện nội dung trên. Về trách nhiệm quản lý nhà nước trong lĩnh vực khoáng sản của chính quyền địa phương cơ sở, UBND hai huyện có sự lơ là, buông lỏng. Qua kiểm tra, UBND huyện Nam Đàn chưa tổ chức kiểm điểm Chủ tịch UBND 6 xã có liên quan; UBND huyện Hưng Nguyên chưa tổ chức kiểm điểm Chủ tịch UBND 3 xã có liên quan, chưa quyết liệt xử lý khai thác trái phép, báo cáo kết quả thực hiện không kịp thời.

Phạm Tước