Tận dụng lợi thế ẩm thực để du lịch vươn xa

VHO - Quảng Trị, vùng đất anh hùng, nơi giao thoa giữa hai miền Bắc - Nam, không chỉ mang trong mình những trang sử hào hùng, những di sản văn hóa, lịch sử độc đáo mà còn sở hữu một nền ẩm thực đậm đà bản sắc.

Món ăn nhớ lâu

Những món ăn nơi đây không chỉ đơn thuần là thức ăn, mà còn là biểu tượng văn hóa, chứa đựng những câu chuyện về con người và thiên nhiên. Những món ăn gắn bó với nét văn hóa của từng tên làng, tên đất và là niềm tự hào của người dân Quảng Trị mà không phải vùng quê nào cũng có được. Từ cháo cá Vạc giường, bún hến Mai Xá, bánh ướt Phương Lang, tép nhảy Bàu Trạng, đến thịt trâu lá trơng… mỗi món ăn đều như một mảnh ghép hoàn thiện bức tranh ẩm thực Quảng Trị, níu giữ bước chân của biết bao du khách.

Trở về từ chuyến khảo sát sản phẩm du lịch Quảng Trị mới đây để xây dựng các sản phẩm mới trong năm 2025, bà Phạm Hồng Thu, Công ty CP ĐTTM và Du lịch Đức Minh (Hà Nội) cho biết: “Quảng Trị có rất nhiều món ăn độc đáo như: Cháo cá Vạc giường, bún hến Mai Xá, tép nhảy Bàu Trạng, bánh ướt Phương Lang, thịt trâu lá trơng… Những món ăn này thể hiện hồn quê của mảnh đất Quảng Trị và cũng là nét tinh tế, đặc sắc của văn hóa ẩm thực Quảng Trị”.

Cháo cá Vạc giường là món ăn giản dị nhưng mang đậm hương vị đồng quê và là một lựa chọn không thể bỏ qua khi đến Quảng Trị. Được chế biến từ loại cá lóc đồng to, tươi ngon, chắc thịt, nấu với sợi bột gạo, bột mì hoặc bột lọc. Bát cháo cá nóng hổi, rắc hành lá và tiêu xay lên trên, hương vị đậm đà. Vị ngọt tự nhiên của cá hòa quyện cùng cháo đã chinh phục biết bao thực khách.

Mang đậm hương vị của sông nước, món bún hến Mai Xá (huyện Gio Linh) đặc biệt bởi sự giản dị và mộc mạc trong cách chế biến, như chính tấm lòng chân chất của người dân nơi đây. Mai Xá là một ngôi làng ven sông, nổi tiếng với món bún hến thơm ngon. Hến hoặc chắt chắt được chế biến cẩn thận, giữ lại vị ngọt tự nhiên, kết hợp cùng nước dùng đậm đà, bún tươi và rau sống, kèm nước mắm ớt tươi, gừng cay xay nhuyễn. Món ăn này của Quảng Trị được lọt vào top 100 món ăn, đặc sản tiêu biểu của Việt Nam năm 2020-2021.

Món bánh ướt Phương Lang là đặc sản của làng Phương Lang, xã Hải Ba, huyện Hải Lăng lại mang hương vị của làng quê yên bình. Món bánh ướt ở đây được làm thủ công từ gạo quê xay mịn, tráng lên hơi nước sôi, tạo nên từng lớp bánh mỏng, mềm mịn và thơm lừng. Người dân thường ăn bánh ướt cùng với thịt heo luộc hoặc nướng, rau sống và nước mắm ớt đậm vị. Cái dẻo thơm của bánh kết hợp với vị đậm đà của thịt và nước mắm tạo nên một món ăn làm say lòng người.

Tép nhảy Bàu Trạng lại giống như một “điệu múa” của đồng quê, là món ăn độc đáo, phản ánh rõ nét sự gắn bó giữa con người Quảng Trị và thiên nhiên. Những con tép nhỏ, tươi rói, còn bật nhảy tanh tách, mới được bắt từ Bàu Trạng - một nhánh nhỏ trong khu vực Bàu Thủy Ứ rộng lớn, nổi tiếng ở vùng này, thuộc xã Vĩnh Tú, huyện Vĩnh Linh. Tép còn tươi sống, ngâm nước muối khoảng 10 phút, trộn với rau thơm, ngò tây, xoài xanh, tiêu xanh, ớt tỏi, gia vị, nước cốt chanh. Độ tươi ngọt của tép cùng cảm giác thú vị khi thưởng thức chúng vừa “nhảy”, khiến món ăn trở thành trải nghiệm khó quên đối với du khách. Món ăn này được Tổ chức kỷ lục Việt Nam công bố trong top 100 món ăn đặc sản và top 100 quà tặng nổi bật của 63 tỉnh, thành Việt Nam lần thứ V năm 2021-2022.

Đặc sản đậm chất núi rừng ở Quảng Trị là món thịt trâu lá trơng, món ăn gắn liền với truyền thống ẩm thực của người dân vùng miền Trung này. Lá trơng, loại lá rừng có mùi thơm, cay đặc trưng, được dùng để nướng cùng thịt trâu, tạo nên hương vị độc đáo. Miếng thịt trâu ngọt, mềm, được nướng trên bếp than hồng, phảng phất hương lá trơng khiến thực khách khó lòng quên được.

Còn nhiều món ăn của Quảng Trị như: Bánh lọc Mỹ Chánh; rau liệt Gio An; nem lụi chợ Sãi, hàu Cồn Cỏ… là những món ăn góp phần mang đến trải nghiệm ẩm thực tròn vị khi tới thăm mảnh đất này. Ẩm thực giống như cầu nối cảm xúc của Quảng Trị với du khách. Những món ăn Quảng Trị không chỉ ngon mà còn chứa đựng câu chuyện về lịch sử, văn hóa và con người nơi đây. Chúng là kết tinh của sự cần cù, sáng tạo và tình yêu quê hương. Du khách khi thưởng thức ẩm thực Quảng Trị không chỉ cảm nhận được hương vị đậm đà mà còn thấy như được hòa mình vào cuộc sống của người dân.

Hướng đi để nâng tầm văn hóa ẩm thực Quảng Trị

Tuy nhiên, để ẩm thực thực sự trở thành yếu tố giữ chân du khách, Quảng Trị cần có chiến lược quảng bá bài bản và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Hà Hải, Phó Chủ tịch CLB Du lịch Doanh nhân trẻ Việt Nam gợi ý: “Quảng Trị nên tổ chức các lễ hội ẩm thực để quảng bá và tạo cơ hội giao lưu giữa du khách và người dân địa phương. Xây dựng thương hiệu đặc sản, đăng ký nhãn hiệu cho những món ăn đặc sản, bảo tồn phương pháp chế biến truyền thống. Đào tạo nhân lực du lịch ẩm thực, qua đó nâng cao kỹ năng cho các đầu bếp và người phục vụ để mang lại trải nghiệm tốt nhất. Tích hợp ẩm thực vào các tour du lịch. Kết hợp tham quan danh thắng với thưởng thức ẩm thực để tạo dấu ấn cho du khách…”.

Ẩm thực Quảng Trị không chỉ đơn thuần là món ăn, mà còn là những câu chuyện văn hóa, kết nối cảm xúc giữa con người với con người, giữa quá khứ và hiện tại. Chính nét đặc sắc ấy đã, đang và sẽ tiếp tục níu giữ bước chân du khách mỗi khi đặt chân đến mảnh đất này. Với định hướng phát triển đúng đắn, ẩm thực Quảng Trị không chỉ góp phần quảng bá hình ảnh quê hương mà còn trở thành điểm nhấn quan trọng trên bản đồ du lịch Việt Nam.

Với nền văn hóa ẩm thực phong phú và đậm bản sắc, Quảng Trị sở hữu một lợi thế không nhỏ trong việc thu hút và giữ chân du khách. Tuy nhiên, để ẩm thực thực sự trở thành đòn bẩy phát triển du lịch, địa phương cần có chiến lược bài bản, khai thác tiềm năng một cách khoa học và bền vững. Để biến ẩm thực thành một yếu tố cạnh tranh quan trọng trong ngành Du lịch, cần định vị và xây dựng thương hiệu ẩm thực Quảng Trị trên bản đồ du lịch quốc gia và quốc tế.

Các chuyên gia du lịch cho rằng nên nghiên cứu và đăng ký nhãn hiệu đặc sản, các món ăn đặc trưng như: Cháo cá Vạc giường, bánh ướt Phương Lang, bún hến Mai Xá hay bánh lọc Mỹ Chánh cần được bảo hộ về tên gọi, xuất xứ và công thức chế biến truyền thống. Điều này không chỉ giúp duy trì chất lượng món ăn mà còn nâng cao giá trị thương mại và nhận diện thương hiệu.

Tạo những câu chuyện gắn với ẩm thực, qua đó, mỗi món ăn đều có lịch sử và câu chuyện riêng. Ví dụ, tép nhảy Bàu Trạng có thể được giới thiệu như món quà từ hồ nước ngọt tự nhiên và là cái nôi của Trạng Vĩnh Hoàng, hay bún hến Mai Xá là kết tinh của sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên sông nước. Những câu chuyện này không chỉ làm món ăn trở nên hấp dẫn hơn mà còn giúp du khách nhớ lâu hơn.

Phát triển hạ tầng và dịch vụ du lịch ẩm thực một cách đồng bộ, khai thác không gian ẩm thực truyền thống như: Xây dựng các làng ẩm thực truyền thống tái hiện lại khung cảnh đời sống xưa, nơi du khách vừa thưởng thức món ăn, vừa tìm hiểu văn hóa địa phương.

Hỗ trợ các cơ sở kinh doanh ẩm thực bằng cách cung cấp những khóa đào tạo về quản lý, kỹ năng chế biến và phục vụ để nâng cao chất lượng dịch vụ tại các quán ăn, nhà hàng địa phương. Tích hợp ẩm thực vào các điểm tham quan, xây dựng những khu vực thưởng thức đặc sản gần các di tích lịch sử như: Thành cổ Quảng Trị, địa đạo Vịnh Mốc hoặc các điểm du lịch tự nhiên như: Đakrông, Cửa Tùng. Ẩm thực không chỉ là món ăn mà còn là một phần của hành trình khám phá văn hóa địa phương. Vì thế, cần hình thành nhiều hơn các tour du lịch gắn với trải nghiệm ẩm thực.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh truyền thông và quảng bá du lịch giúp nâng cao hình ảnh của ẩm thực Quảng Trị trong mắt du khách. Sử dụng nền tảng số với việc tận dụng các mạng xã hội, website và kênh truyền hình để giới thiệu các món ăn qua video, hình ảnh hấp dẫn. Hợp tác với các KOL và đầu bếp nổi tiếng, mời các chuyên gia, blogger du lịch và ẩm thực đến trải nghiệm và quảng bá. Xuất bản sách và tài liệu về ẩm thực; biên soạn sách hướng dẫn hoặc bộ ảnh giới thiệu các món ăn và câu chuyện văn hóa đằng sau chúng. Đưa các món ăn đặc trưng tham gia các sự kiện ẩm thực quốc tế, gắn liền với hình ảnh du lịch Việt Nam.