Quảng Ninh: Đánh thức giá trị di sản văn hoá để kiến tạo tương lai du lịch

VHO - Không ồn ào phô trương, không chạy theo những trào lưu nhất thời, Quảng Ninh lặng lẽ khai thác kho báu văn hoá từ chính quá khứ để dựng xây tương lai.

Khi thế giới ngày càng hướng đến những giá trị nguyên bản, bền vững và giàu chiều sâu, Quảng Ninh, mảnh đất địa linh nhân kiệt nơi địa đầu Đông Bắc Tổ quốc đã và đang khẳng định một con đường phát triển du lịch khác biệt.

Nơi đó, Yên Tử - trung tâm của thiền phái Trúc Lâm đang dần thức dậy trong tầm nhìn lớn và hành động kiên định của những người gìn giữ và làm du lịch bằng cả tâm huyết.

Có lẽ chưa bao giờ cái tên Yên Tử lại vang xa như hiện nay. Sau nhiều năm chuẩn bị và bảo tồn bền bỉ, việc quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới là dấu mốc mang tính biểu tượng và cũng là chất xúc tác mạnh mẽ cho một chiến lược dài hơi.

Từ đó, đưa Yên Tử từ một không gian tâm linh thành một điểm đến toàn diện, vừa lưu giữ tinh thần Phật giáo Việt Nam, vừa mang lại trải nghiệm văn hóa, nghỉ dưỡng đẳng cấp quốc tế.

Lễ hội “Yên Tử - Sắc thu Thiền định”, dự kiến tổ chức vào quý IV.2025, nổi lên như một “bản hoà âm” giữa di sản và hiện đại, giữa chiều sâu văn hóa và sức sống đương đại.

Không đơn thuần là sự kiện văn hóa, lễ hội là hành trình của cảm xúc, trải nghiệm và chiêm nghiệm.

Từ các hoạt động sáng tác, thi ảnh, biểu diễn thơ nhạc lấy cảm hứng từ mùa thu Yên Tử, đến những chương trình rước đèn Trung thu gắn với văn hóa dân gian, rồi không gian nghệ thuật của người Dao Thanh Y hay giải chạy Ultra Trail Khám phá di sản - Lan tỏa tinh hoa, tất cả đã tạo nên một mùa hội độc đáo, nơi mỗi bước chân là một sự khám phá, mỗi hoạt động là một lát cắt văn hóa.

Thậm chí, việc tổ chức các tour Hành trình theo dấu chân Phật Hoàng Trần Nhân Tông hay chương trình Diệu âm Yên Tử sơn, show Tinh hoa văn hóa Việt, trải nghiệm cưỡi ngựa, bắn cung, chợ quê, ẩm thực chay… hấp dẫn hơn nhờ làm mới sản phẩm du lịch.

Nhưng quan trọng hơn, đó còn là cách để “kể lại” những câu chuyện cổ bằng ngôn ngữ hiện đại, để quá khứ không ngủ quên trong sách vở mà bước ra đời sống hôm nay một cách sinh động, hấp dẫn.

Điều đáng nói là mọi chiến lược khai thác di sản ở Yên Tử không dừng lại ở tổ chức lễ hội hay phục dựng không gian văn hóa, mà còn đi kèm một tư duy đầu tư bài bản, lâu dài.

Hơn 3.000 tỉ đồng nguồn vốn xã hội hoá đã được huy động trong hơn một thập kỷ, biến vùng đất vốn chỉ có rừng già và bậc đá cheo leo thành một quần thể du lịch văn hóa - tâm linh hiện đại mà vẫn giữ trọn hồn cốt xưa.

Song song với đầu tư hạ tầng là chiến lược ứng dụng công nghệ để bảo tồn và lan toả giá trị di sản.

Không còn là những tấm biển giới thiệu khô cứng, Yên Tử giờ đây được “số hoá” qua hệ thống thực tế ảo VR360, audio guide đa ngôn ngữ tích hợp mã QR, giúp du khách có thể tra cứu thông tin, tìm hiểu ý nghĩa văn hóa - lịch sử ngay trên điện thoại.

Việc sử dụng công nghệ không thay thế cảm xúc, nhưng giúp trải nghiệm trở nên liền mạch, thuận tiện, đặc biệt với những ai lần đầu đến với vùng đất này.

Tuy nhiên, điều tạo nên bản sắc riêng cho du lịch Yên Tử và xa hơn là cho chiến lược phát triển du lịch văn hóa của Quảng Ninh chính là cách địa phương này nâng tầm vai trò của cộng đồng trong việc gìn giữ và kể lại những giá trị văn hoá.

Dưới chân núi Yên Tử, người Dao Thanh Y không đứng bên lề phát triển, mà đã trở thành chủ thể của các mô hình du lịch cộng đồng.

Những nếp nhà xưa được cải tạo thành homestay, các bài thuốc cổ truyền, tắm lá, ngâm chân, thổ cẩm thêu tay hay các nghi lễ như: Cấp sắc, cúng đầu năm… được phục dựng và đưa vào trải nghiệm du lịch.

Không phải một bản làng theo mô hình sao chép, mà là một “di sản sống”, nơi mỗi người dân là một hướng dẫn viên bản địa, một nghệ nhân văn hoá, một đại sứ cho bản sắc của chính mình.

Tất cả những điều ấy đang góp phần đưa Yên Tử trở thành điểm đến tâm linh - văn hoá mang tầm quốc tế, bên cạnh “người anh cả” là Vịnh Hạ Long.

Và cũng từ đó, Quảng Ninh vững vàng định vị là một địa phương vừa có tài nguyên thiên nhiên phong phú, vừa biết cách gìn giữ và phát huy di sản văn hóa, tài sản vô giá của cha ông để lại.

Tất nhiên, con đường phía trước còn nhiều thách thức. Cần thêm những sản phẩm du lịch mới gắn với Bảo tàng Phật giáo, Bảo tàng Trần Nhân Tông, những không gian làng văn hoá dưới chân Yên Tử được quy hoạch đồng bộ, hình thành những tuyến trải nghiệm kết nối sinh thái - tâm linh - nghỉ dưỡng giữa các vùng.

Cần thêm sự kết nối với các thị trường quốc tế, quảng bá có chiều sâu hơn. Nhưng những gì đang diễn ra ở Yên Tử hôm nay đã cho thấy một điều rõ ràng: Khi di sản không bị “đóng khung”, mà được trao cơ hội sống cùng thời đại, thì nó sẽ trở thành nguồn lực mạnh mẽ nhất để du lịch phát triển bền vững và văn hóa trường tồn.