Kỳ vọng bước chuyển mới cho du lịch nông thôn Việt Nam

VHO - Ngày 12.12, tại TP. Cần Thơ, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam phối hợp với Sở VHTTDL Cần Thơ tổ chức Hội thảo “Nâng cao chất lượng, đổi mới sáng tạo sản phẩm du lịch làng nghề”.

Phó cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Hà Văn Siêu và Phó giám đốc Sở VHTTDL Cần Thơ Sầm Văn Giang chủ trì Hội thảo. Tham Hội thảo có ông Nguyễn Văn Bảy, Giám đốc Sở VHTTDL Cần Thơ; đại diện Cục Kinh tế, hợp tác và phát triển nông thôn, Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương (Bộ Nông nghiệp và Môi trường); đại diện lãnh đạo các Sở quản lý du lịch, Hiệp hội Du lịch nhiều địa phương; các chuyên gia, doanh nghiệp du lịch; cơ sở đào tạo du lịch; đại diện chính quyền các địa phương có thế mạnh về làng nghề thuộc TP. Cần Thơ và địa phương khu vực ĐBSCL.

Đặc biệt, Hội thảo có sự tham dự của hơn 50 thành viên đoàn khảo sát chương trình “Phát triển du lịch làng nghề và du lịch nông nghiệp, nông thôn” là đại diện các doanh nghiệp du lịch, cơ quan báo chí ở ba miền Bắc - Trung - Nam.

Đây là hoạt động quan trọng nhằm cụ thể hóa định hướng phát triển du lịch nông thôn, du lịch làng nghề theo hướng bền vững, sáng tạo và hội nhập quốc tế.

Làng nghề - nguồn tài nguyên văn hóa đặc sắc, giàu tiềm năng du lịch

Theo Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, Việt Nam hiện có hơn 5.400 làng nghề và làng có nghề, trong đó gần 2.000 làng nghề, làng nghề truyền thống được công nhận; 263 nghề truyền thống.

Phát triển du lịch tại nhiều làng nghề đã góp phần đem lại việc làm, thu nhập cho người dân, phát triển kinh tế địa phương đồng thời bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống của làng nghề hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Nhiều làng nghề đã trở thành điểm đến quen thuộc với du khách quốc tế như: Bát Tràng, Vạn Phúc, Bao La, Kim Bồng, Thanh Hà, Trà Quế… và đang tạo ra chuỗi giá trị đa dạng từ trưng bày, trải nghiệm, sáng tạo, thương mại, du lịch. 

Du khách thế hệ mới không chỉ muốn “xem nghề”, mà còn tìm kiếm trải nghiệm sâu hơn với văn hoá bản địa. Những mô hình “một ngày làm nghệ nhân”, các workshop thiết kế sáng tạo, tour ẩm thực làng nghề hay sản phẩm OCOP được tiêu thụ qua du lịch đã tạo ra giá trị gia tăng rõ nét, góp phần hồi sinh nhiều làng nghề trước nguy cơ mai một.

Tuy nhiên, bên cạnh tiềm năng lớn, phần lớn điểm du lịch làng nghề hiện vẫn đối diện nhiều thách thức: sản phẩm trải nghiệm còn đơn điệu, hạ tầng thiếu đồng bộ, câu chuyện thương hiệu mờ nhạt, thiếu liên kết với các doanh nghiệp lữ hành, nguồn nhân lực làm du lịch yếu, năng lực số hóa còn hạn chế.

Nhận diện cơ hội từ xu hướng tiêu dùng mới và chuyển đổi số

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Hà Văn Siêu, Phó cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam nhấn mạnh: “Du lịch làng nghề đang đứng trước “cơ hội vàng” để chuyển mình sang mô hình du lịch sáng tạo, du lịch xanh và du lịch thông minh”.

Xu hướng tiêu dùng toàn cầu cho thấy du khách quan tâm nhiều hơn tới trải nghiệm bản địa, sản phẩm bền vững, giảm phát thải những giá trị mà các làng nghề Việt Nam có thể cung cấp một cách tự nhiên nếu được tổ chức bài bản.

Chuyển đổi số cũng mở ra biên độ mới để quảng bá làng nghề tới thị trường toàn cầu. Nhiều địa phương đã thí điểm bản đồ số 3D, tour ảo 360 độ, ứng dụng AR/VR trong quảng bá.

Các nghệ nhân, cơ sở sản xuất cũng đã bắt đầu tiếp cận thương mại điện tử, TikTok Shop, livestream giới thiệu sản phẩm. Công nghệ đã trở thành lực kéo quan trọng làm mới hình ảnh làng nghề trong mắt du khách trong và ngoài nước. 

“Đây chính là cơ hội nhưng cũng là thách thức để du lịch làng nghề Việt Nam chuyển mình từ mô hình truyền thống sang du lịch sáng tạo, du lịch xanh, bắt nhịp với các xu hướng toàn cầu như phát triển bền vững (SDGs), kinh tế tuần hoàn và du lịch Net Zero”, ông Hà Văn Siêu nhấn mạnh.

Chính sách hỗ trợ - động lực cho sự chuyên nghiệp hóa của du lịch làng nghề

Đại diện Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn cho biết, thời gian qua, các chương trình về làng nghề, nông thôn mới, OCOP và phát triển du lịch đã tạo nền tảng quan trọng cho du lịch làng nghề.

Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, truyền nghề, đầu tư hạ tầng, xúc tiến thương mại - du lịch, bảo tồn tri thức truyền thống, xử lý môi trường làng nghề. 

Tuy vậy, cơ chế đặc thù dành riêng cho du lịch làng nghề vẫn còn thiếu. Nhiều ý kiến đề nghị cần có các gói hỗ trợ đồng bộ hơn, đặc biệt là quy hoạch không gian làng nghề, ưu đãi tài chính cho hộ dân cải tạo cơ sở đón khách, hỗ trợ chuyển đổi số, chứng nhận sản phẩm du lịch làng nghề, cũng như mô hình quản trị điểm đến phù hợp với đặc trưng văn hoá cộng đồng.

Đại diện Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương khẳng định, OCOP là trụ cột quan trọng trong chuỗi giá trị du lịch làng nghề. Khi sản phẩm OCOP được thiết kế phù hợp thị hiếu du khách, câu chuyện văn hóa được kể rõ ràng, bao bì - nhãn hiệu chuẩn hoá, sản phẩm sẽ tạo sức hút mạnh mẽ hơn và góp phần gia tăng thu nhập cho người dân.

Sự kết hợp giữa điểm đến trải nghiệm, trung tâm trưng bày, không gian sáng tạo, cửa hàng OCOP cũng là mô hình được nhấn mạnh trong hội thảo như một hướng tiếp cận mới thay cho kiểu tham quan đơn thuần.

Những nhóm giải pháp trọng điểm, đồng bộ

Nhiều tham luận chuyên sâu của Hội thảo phản ánh bức tranh đa chiều về du lịch làng nghề trên cả nước. Trong đó, Hà Nội chia sẻ kinh nghiệm xây dựng tuyến “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội” kết nối các làng nghề đặc trưng. Huế trình bày mô hình “làng nghề xanh”, áp dụng năng lượng tái tạo và quản lý rác thải. Đà Nẵng giới thiệu cách tổ chức không gian làng nghề gắn với du lịch cộng đồng.

Các doanh nghiệp lữ hành đề xuất đổi mới thiết kế tour, đưa sáng tạo và kể chuyện văn hóa trở thành điểm nhấn của sản phẩm. Các chuyên gia đào tạo nhấn mạnh việc hình thành đội ngũ hướng dẫn viên, thuyết minh viên chuyên nghiệp ngay tại làng nghề.

Từ thảo luận tại Hội thảo và các bài tham luận trong kỷ yếu, có thể khái quát các nhóm giải pháp trọng tâm để phát triển du lịch nông thôn.

Trước hết, cần có quy hoạch và hạ tầng đồng bộ cho điểm đến làng nghề; bố trí trung tâm đón khách, không gian trình diễn nghề, khu lưu trú, bãi đỗ xe, lối đi bộ, nhà vệ sinh đạt chuẩn; kiểm soát bê tông hóa, giữ lại cấu trúc làng truyền thống.

Đổi mới sáng tạo sản phẩm và nâng cao chất lượng trải nghiệm với việc tổ chức workshop nghệ nhân, học kỳ sáng tạo, tour trải nghiệm nông nghiệp - thủ công, không gian thiết kế, thời trang, sáng tạo; phát triển sản phẩm OCOP gắn với thị trường du lịch.

Quảng bá chuyên nghiệp và xây dựng thương hiệu du lịch làng nghề Việt Nam qua việc phát triển các ấn phẩm chuyên đề, festival làng nghề, roadshow quốc tế; ứng dụng nền tảng số, video ngắn, bản đồ số để đưa làng nghề đến gần du khách toàn cầu.

Coi chuyển đổi số là một trụ cột và số hóa dữ liệu làng nghề, phát triển tour ảo, ứng dụng AR/VR, thương mại điện tử, công cụ thanh toán không tiền mặt; đào tạo người dân sử dụng nền tảng số. 

Phát triển nguồn nhân lực du lịch tại chỗ bằng việc nâng cao kỹ năng đón tiếp, hướng dẫn, thuyết minh; đào tạo thế hệ trẻ tiếp nối nghề truyền thống; hỗ trợ nghệ nhân trẻ khởi nghiệp sáng tạo trong làng nghề.

Hoàn thiện cơ chế, chính sách đặc thù, trong đó có giải pháp về tín dụng ưu đãi, bảo tồn văn hóa, hỗ trợ môi trường, chứng nhận sản phẩm và mô hình “Làng du lịch tốt nhất” theo tiêu chí UN Tourism. Lan tỏa giá trị văn hóa, hướng tới du lịch làng nghề xanh và sáng tạo.

Lãnh đạo Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam nhấn mạnh yêu cầu xây dựng mô hình du lịch làng nghề bền vững, trong đó văn hóa là cốt lõi, sáng tạo là động lực, công nghệ là công cụ và người dân là chủ thể trung tâm. Điều này không chỉ nhằm gia tăng thu nhập cho cộng đồng mà còn để gìn giữ tinh hoa nghề Việt, đưa làng nghề trở thành những “tế bào văn hóa sống” trong chiến lược phát triển du lịch quốc gia.

Hội thảo tại Cần Thơ đã mở ra diễn đàn quan trọng để các địa phương chia sẻ cách làm, kết nối nguồn lực và định hướng bước đi mới cho du lịch làng nghề, hướng tới mục tiêu: mỗi làng nghề không chỉ là nơi sản xuất, mà còn trở thành điểm đến văn hóa - sáng tạo - trải nghiệm mang dấu ấn Việt Nam trong thời đại số.

Qua thảo luận, tham luận tại Hội thảo, các đại biểu đã đánh giá thực trạng phát triển du lịch làng nghề của Việt Nam, nhận diện cơ hội phát triển. Đồng thời, phân tích những xu hướng chủ đạo trong phát triển du lịch làng nghề hiện nay, nhận diện cơ hội và thách thức của Việt Nam trong quá trình hội nhập.

Nhiều ý kiến đề xuất các giải pháp, ý tưởng, các yêu cầu để đổi mới, sáng tạo, nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch làng nghề, khai thác tối ưu các giá trị đặc sắc của làng nghề cho phát triển du lịch.

“Các ý kiến tại Hội thảo cũng nhằm đề xuất tổng thể chương trình hành động phát triển du lịch nông nghiệp làng nghề những năm tiếp theo, góp phần đưa du lịch làng nghề trở thành sản phẩm du lịch mang dấu ấn Việt Nam; tạo động lực đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế - xã hội khu vực nông thôn bền vững trong thời gian tới”, ông Hà Văn Siêu nói.

Ban Tổ chức sẽ tổng hợp các ý kiến để kiến nghị đề xuất với các cơ quan liên quan, các địa phương để tạo điều kiện thuận lợi khai thác hiệu quả sản phẩm du lịch làng nghề nói riêng cũng như du lịch nông nghiệp, nông thôn nói chung.