Lầm tưởng của phụ nữ về thuốc lá

VHO - Ngành công nghiệp thuốc lá liên tục nhắm đến phụ nữ bằng các hoạt động tiếp thị và quảng cáo, gắn việc hút thuốc với thời trang, sự quyến rũ, độc lập, khẳng định bản thân và quyền lực. Tuy nhiên, thực tế chị em đang bị lợi dụng để đẩy mạnh doanh số, bất chấp hậu quả nghiêm trọng lên sức khỏe.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện nay có hơn 1 tỉ người hút thuốc trong đó có 200 triệu người là phụ nữ. Mỗi năm có 2,15 triệu phụ nữ chết vì sử dụng thuốc lá.

Có thể thấy, phụ nữ chiếm khoảng 20% số người sử dụng thuốc lá trên toàn cầu nhưng chiếm đến 30% số ca tử vong mỗi năm do thuốc lá. Theo WHO, hiện nay tỷ lệ phụ nữ Việt Nam hút thuốc chiếm 1,7% tổng dân số, tương đương với hơn 400.000 phụ nữ đang sử dụng thuốc lá.

Kết quả nghiên cứu của Trường Đại học Y tế công cộng tại 11 tỉnh, thành phố trong học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 cho thấy, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13-17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023.

Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Đặc biệt ở nhóm nữ giới từ 11-18 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 4,3%.

Một trong các yếu tố ảnh hưởng tới việc phụ nữ hút thuốc lá là các chiến dịch tiếp thị, quảng cáo đầy tinh vi. Ngành công nghiệp này đã khéo léo khai thác tâm lý của phụ nữ và định kiến giới, gắn sản phẩm với quá trình giải phóng phụ nữ, như một biểu tượng của sự tự do và quyền bình đẳng giới để từ đó thu hút phụ nữ sử dụng thuốc lá bất chấp những nguy cơ về sức khỏe.

Bà Nguyễn Thu Hương, Giảng viên bộ môn Quản trị Kinh doanh (Trường Đại học Thương Mại) nhận định, cách tiếp thị của công ty thuốc lá làm là coi sản phẩm thuốc lá như một chứng minh của bình đẳng giới, quyền lực của phụ nữ. “Đây là cách tạo thương hiệu bằng cách gắn cho sản phẩm một ý nghĩa “cao đẹp” - một sự giải phóng về quyền tự do và bình đẳng”, bà Hương nói.

Vogue Slim là một thương hiệu thuốc lá nhắm đến phân khúc khách hàng nữ giới, nổi bật với thiết kế "slim" (mảnh mai) - không chỉ ám chỉ hình dạng thon gọn của điếu thuốc mà còn nhắm đến mối quan tâm về vóc dáng và hình thể của phụ nữ. Và các chiến dịch quảng cáo của Vogue Slim đã tạo dựng hình ảnh thuốc lá như một phụ kiện thời trang gợi lên sự thanh lịch, nhẹ nhàng và quyến rũ để che đậy cho một sản phẩm gây hại.

Ban đầu, các công ty thuốc lá hướng đến phụ nữ ở các nước phát triển, và để có thêm đối tượng khách hàng thì họ dịch chuyển sang các nước đang phát triển - các nhóm mà trước đây ít hút thuốc lá. Các công ty thuốc lá đã sản xuất những dòng thuốc lá với giá thấp cho phụ nữ ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

Và họ đã thành công. Theo bà Huỳnh Lan Phương, cố vấn kỹ thuật của tổ chức Vital Strategies, các nghiên cứu chỉ ra rằng, 71% số phụ nữ hút thuốc lá đang ở các quốc gia thu nhập thấp và trung bình.

Có thể thấy, đằng sau những thông điệp quảng cáo “mỹ miều” về bình đẳng giới, độc lập, khẳng định bản thân, cơ thể hấp dẫn… mà ngành công nghiệp thuốc lá gắn cho sản phẩm của mình, là nguy cơ tiềm ẩn về sức khoẻ của con người sau làn khói trắng. 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thuốc lá gây hại khôn lường cho người sử dụng dù họ ở giới tính nào hay sử dụng chúng chủ động hay bị động. Nhưng riêng đối với phụ nữ, hút thuốc lá sẽ làm tăng nguy cơ về các vấn đề sức khỏe sinh sản như tăng nguy cơ vô sinh, sinh non, thai lưu, ung thư cổ tử cung, rối loạn nội tiết tố và mãn kinh sớm. 

Đặc biệt, trong thời kỳ mang thai, hút thuốc lá có thể là nguyên nhân dẫn đến sảy thai, chửa ngoài tử cung, thai chết lưu, sinh non, hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh và các kết quả tiêu cực về sức khỏe

So với nam giới, phụ nữ dễ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) nặng hơn. Các hóa chất độc hại làm tắc nghẽn đường thở và gây hại cho niêm mạc phổi. Nó cũng có thể dẫn đến khí phế thũng, viêm phế quản mãn tính và một số bệnh khác. Phụ nữ hút thuốc có nguy cơ ung thư phổi cao hơn 25,66 lần so với phụ nữ không hút thuốc lá.

Vì vậy, phụ nữ cần cảnh giác với những chiến dịch truyền thông của ngành công nghiệp thuốc lá cũng như tránh xa việc hút thuốc lá hay hút thuốc bị động để bảo vệ sức khoẻ của mình.