VHO - Khi nói đến nạn nghi kỵ cầm đồ thuốc độc, đồng bào các huyện miền núi Quảng Ngãi đều lo sợ, vì hậu quả để lại rất nghiêm trọng. Việc đẩy lùi tệ nạn này ra khỏi đời sống đồng bào vùng cao được chính quyền các huyện miền núi tích cực thực hiện.

Công tác dân vận, nắm tình hình liên quan đến nghi kỵ “cầm đồ thuốc độc” để tuyên truyền, giải thích

“Bóng ma” ám ảnh

Gia đình bà Phạm Thị Thin ở thôn Gòi Rét - Ma Nghít, xã Ba Cung, huyện Ba Tơ đang bị đau nặng thì nghi bị bà Hét cùng thôn bỏ “đồ độc”. Sự việc được cấp xã giải quyết 6 lần nhưng không thành. Trước tình hình trên, Công an huyện tham mưu Huyện uỷ chỉ đạo các ban, ngành, hội đoàn thể liên quan phối hợp giải quyết.

Sau khi bác sĩ giải thích về tình hình bệnh của bà Thin, hướng dẫn phương pháp điều trị, Công an huyện phân tích về nguyên nhân, tác hại của việc một số vụ nghi kỵ cầm đồ trên địa bàn huyện trước đây đã xử lý cùng với sự tham gia vận động của Ban Dân vận, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên,... bà Thin đã hiểu, từ đó bà Thin cam kết không nghi kỵ bà Hét có “cầm đô thuốc độc”.

Hay như ông Đinh Văn Nương ở thôn Gò Da, xã Sơn Ba, huyện Sơn Hà bị bệnh nặng, đi chữa trị tại bệnh viện Đà Nẵng được các bác sĩ kết luận là bị ung thư gan giai đoạn cuối. Sau đó ông được đưa về nhà chăm sóc và mất ngày 28.12.2013.

Ông Nương được mai táng xong, gia đình đi xem bói và được thầy phán rằng ông chết là do có người phụ nữ cùng xóm bỏ “đồ độc” làm hại. Trước đó, người dân và nhà ông Nương nghi bà Đinh Thị Na “cầm đồ thuốc độc” vì bà này hay đi đêm nên khi thầy bói phán như trên thì gia đình tin ngay.

Gia đình ông Nương yêu cầu chính quyền thôn Gò Da họp dân để tra xét bà Na. Tại buổi họp dân, các con ông Nương đánh bà Na, vì đau quá nên bà nhận bỏ đồ hại ông Nương và bồi thường khoảng 60 triệu đồng.

Các con của ông Nương lại tiếp tục nghi cho bà Đinh Thị Nới bỏ đồ độc hại ông Nương và cũng buộc gia đình bà bồi thường khoảng 40 triệu đồng. Chưa dừng lại ở đó, các con ông Nương còn làm 52 túi đồ và đem bỏ ở 25 nhà hộ dân trong xóm, sau đó kéo bà Na đi lấy tại những nơi đã chôn để làm tăng thêm sự ủng hộ của chính quyền thôn và người dân nơi đây.

Sự việc càng trở nên nghiêm trọng khi ông Đinh Văn Hút (con ông Nương) và Đinh Văn Bẽo ở cùng xóm đánh chêt bà Na, còn bà Nới may mắn chạy thoát. Sau đó, lực lượng công an bắt và đề nghị khởi tố Đinh Văn Hút và Đinh Văn Bẽo về tội giết người.

Vụ việc bà Na bị đánh chết là một vụ việc điển hình trong số nhiều vụ việc đau lòng do nghi kỵ cầm đồ thuốc độc gây ra ở khu vực miền núi tỉnh Quảng Ngãi. 

Nghi kỵ “cầm đồ thuốc độc” là một hủ tục mê tín dị đoan, lạc hậu của một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số ở các huyện miền núi trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. Theo lý giải của các già làng, “Đồ”- tiếng Hrê gọi là “Giơrông”. Trong suy nghĩ của người Hrê, đây là một hỗn hợp gồm đất lấy từ mộ của người chết, xương động vật, mẻ ché, mẻ chén, lông trâu… được trộn lẫn và gói thành miếng nhỏ. Mọi người tin rằng “đồ” được người “cầm đồ” phù phép nên có quyền năng lớn, có thể trừ ma quỷ, bệnh tật, nhưng cũng có thể gây bệnh tật, giết người, vật nuôi

Vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của tỉnh gồm 61 xã và 8 thôn thuộc 5 huyện miền núi (Ba Tơ, Minh Long, Sơn Hà, Sơn Tây, Trà Bồng) và 3 huyện đồng bằng (Bình Sơn, Tư Nghĩa và Nghĩa Hành). Tuy nhiên, đồng bào thiểu số chủ yếu sinh sống ở các huyện miền núi, thuộc vùng sâu, vùng xa, địa hình hiểm trở, dân cư thưa thớt; trình độ dân trí còn thấp, đời sống kinh tế còn nhiều khó khăn, thiếu thốn.

Do đó, một số hủ tục lạc hậu vẫn còn tồn tại trong tiềm thức của người dân chưa được xóa bỏ, trong đó tệ nghi kỵ “cầm đồ thuốc độc”diễn biến phức tạp, xảy ra ở hầu hết địa bàn các huyện miền núi, tác động không nhỏ đến tâm lý, tư tưởng của đồng bào thiểu số và tình hình an ninh, trật tự ở địa phương.

Những người bị tình nghi có hoạt động “cầm đồ thuốc độc” thường bị dân làng xa lánh, không còn uy tín, danh dự, nhiều người bị tình nghi đã bỏ làng đi sinh sống nơi khác, không dám ở lại địa phương; thậm chí có nhiều trường hợp bị đánh chết, bị thương phải xử lý hình sự.

Theo thống kê, từ năm 2003 - 2014, trên địa bàn các huyện miền núi đã xảy ra 164 vụ nghi kỵ “cầm đồ thuốc độc” làm 7 người chết, 14 người bị thương. Cơ quan chức năng đã khởi tố 4 vụ với 12 bị can.

Lực lượng công an cơ sở bám sát địa bàn

Quyết tâm đẩy lùi tệ nạn

Theo Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Quảng Ngãi Đặng Ngọc Huy, việc ngăn chặn, hạn chế, tiến tới đẩy lùi tệ nạn nghi kỵ cầm đồ thuốc độc là một nhiệm vụ chính trị quan trọng lâu dài. Ngày 13.3.2014, Tỉnh ủy Quảng Ngãi ban hành Chỉ thị số 30-CT/TU về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng nhằm ngăn chặn, tiến tới đẩy lùi tệ nạn nghi kỵ “cầm đồ thuốc độc” trên địa bàn các huyện miền núi của tỉnh.

Sau 10 năm triển khai thực hiện Chỉ thị số 30 đã tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của các Cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và các tầng lớp nhân dân trong quá trình thực hiện. Công tác ngăn chặn, đẩy lùi tệ nạn nghi kỵ “cầm đồ thuốc độc” trên địa bàn các huyện miền núi của tỉnh đã có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị.

Công tác nắm tình hình tư tưởng, tâm tư nguyện vọng của nhân dân được tăng cường, kịp thời phát hiện khi có dấu hiệu mâu thuẫn, liên quan đến nghi kỵ “cầm đồ thuốc độc” để tuyên truyền, giải thích, ngăn chặn ngay tại cơ sở, không để Nhân dân tự giải quyết bằng hình thức phạt vạ lẫn nhau.

Đặc biệt, khi xảy ra vụ nghi kỵ “cầm đồ thuốc độc”, lực lượng công an các cấp đã tập trung bám sát địa bàn nắm chắc diễn biến tình hình vụ việc, tổ chức xác minh, xác định nguyên nhân, tính chất, phạm vi ảnh hưởng, hậu quả tác hại, đối tượng bị nghi; tham mưu cho cấp thẩm quyền thành lập đoàn công tác liên ngành tổ chức giải quyết vụ việc; triển khai lực lượng bảo vệ tính mạng, tài sản người bị nghi, ngăn chặn hành vi quá khích, vi phạm pháp luật của người dân.

Đồng thời, tổ chức họp dân để giải thích làm rõ những mâu thuẫn dẫn đến nghi kỵ, làm tốt việc tranh thủ người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số tham gia giải quyết những vụ việc liên quan đến nghi kỵ “cầm đồ thuốc độc”, nhất là ở các địa bàn vùng sâu, vùng xa.

Nhờ đó, tệ nghị kỵ cầm đồ thuốc độc đã giảm đáng kể. Từ năm 2014 đến nay, trên địa bàn các huyện miền núi xảy ra 57 vụ, đã giải quyết thông qua công tác vận động, hòa giải 55/57 vụ; khởi tố hình sự 2 vụ khởi tố với 5 bị can.

“Giai đoạn trước ở đây thường xảy ra việc nghi kỵ cầm đồ độc mỗi khi có ai đau bệnh hoặc vật nuôi trong nhà ốm, chết. Bây giờ tình trạng đó giảm hẳn, có bệnh là đi bệnh viện, mua thuốc về điều trị”, ông Hồ Văn Biên ở xã Trà Sơn, huyện Trà Bồng cho hay.

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng nhằm ngăn chặn, tiến tới đẩy lùi tệ nạn nghi kỵ “cầm đồ thuốc độc”

Theo Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Quảng Ngãi, cần định hướng công tác tuyên truyền, giáo dục phòng chống mê tín dị đoan, nghi kỵ cầm đồ thuốc độc; phân tích rõ tác hại của tệ nạn nghi kỵ cầm đồ thuốc độc; phát huy những phong tục, các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, tiến tới xóa bỏ tập tục lạc hậu, phản khoa học.

Bên cạnh đó, phát huy tốt vai trò người có uy tín trong đồng bào thiểu số phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng cho người có uy tín về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; kỹ năng tuyên truyền, vận động và giải quyết những mâu thuẫn,... nhằm đẩy lùi, tiến tới xóa bỏ tệ nghi kỵ “cầm đồ thuốc độc” ở địa phương.

Lực lượng công an các cấp, nhất là ở miền núi Quảng Ngãi, cần tích cực nắm tình hình liên quan đến các vụ việc nghi kỵ cầm đồ thuốc độc để kịp thời ngăn chặn, xử lý không để xảy ra hậu quả nghiêm trọng, gây mất trật tự, an toàn xã hội…