Thoả thuận mới thúc đẩy mô hình quản lý chất thải tuần hoàn tại Việt Nam

VHO - Việt Nam hiện đang đối mặt với tình trạng gia tăng chất thải rắn sinh hoạt, trong đó các dòng rác có giá trị thấp như túi nylon, xốp và bao bì nhựa dùng một lần thường không được thu gom để tái chế, mà thường được chôn lấp và dễ bị rò rỉ ra môi trường.

Việt Nam hiện đang đối mặt với tình trạng gia tăng chất thải rắn sinh hoạt, trong đó các dòng rác có giá trị thấp như túi nylon, xốp và bao bì nhựa dùng một lần thường không được thu gom để tái chế, mà thường được chôn lấp và dễ bị rò rỉ ra môi trường.

Một nghiên cứu tại bãi rác Long Mỹ (tỉnh Bình Định) năm 2023 do Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam thực hiện cho thấy, nhóm chất thải có giá trị thấp (túi nylon, xốp và bao bì nhựa dùng một lần) chiếm 20,4% tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) mỗi ngày được vận chuyển và xử lý tại bãi rác của Thành phố.

Mặc dù Việt Nam đã đặt mục tiêu giảm tỉ lệ chôn lấp xuống dưới 30% vào năm 2025, thực tế vẫn chưa đạt được như kỳ vọng do việc phân loại, thu gom và tái chế vẫn chưa đồng bộ, thiếu hướng dẫn phù hợp và đầu tư hạ tầng cần thiết.

Từ năm 2019, UNDP và Na Uy đã triển khai nhiều sáng kiến tại Quảng Ninh, Đà Nẵng, Bình Định, Bình Thuận và Bình Dương, nhằm thí điểm các mô hình quản lý chất thải rắn sinh hoạt, tăng cường khung chính sách, cải thiện thu gom, phân loại và thúc đẩy tái chế.

Tại thành phố Quy Nhơn (Bình Định), chương trình phân loại rác tại nguồn đã được khưởi động, 1 cơ sở thu hồi vật liệu đã được xây dựng tại bãi rác Long Mỹ để phân loại các dòng rác thải nhựa, nhằm thúc đẩy thu gom và tái chế.

Nhằm tiếp tục hỗ trợ Việt Nam giải quyết những thách thức trong quản lý CTRSH, cuối tháng 4 vừa qua, UNDP tại Việt Nam và Đại sứ quán Na Uy đã ký kết thỏa thuận hợp tác mới cho dự án “Tăng cường quan hệ đối tác đa phương trong quản lý chất thải tuần hoàn và bền vững”.

Dự án hướng tới 2 giải pháp chính: Xây dựng mô hình quản lý CTRSH thông qua thúc đẩy phân loại rác thải tại nguồn, thiết lập cơ sở thu hồi vật liệu (MRF) kết hợp với đồng xử lý rác thải không tái chế trong lò nung xi măng; Thử nghiệm chương trình đặt cọc hoàn trả (Deposit Return Scheme – DRS) cho bao bì nhựa.

Dự án còn nhằm nhân rộng mô hình quản lý CTRSH với MRF kết hợp giải pháp đồng xử lý trong lò nung xi măng dự kiến triển khai tại thành phố Cẩm Phả (Quảng Ninh).  Bên cạnh đó, Dự án sẽ thử nghiệm mô hình DRS dự kiến tại thành phố Phú Quốc (Kiên Giang).

Ở cấp quốc gia, dự án sẽ đóng góp vào chính sách, thúc đẩy học hỏi liên tỉnh và thiết lập cơ chế giám sát minh bạch, hướng tới kinh tế tuần hoàn…

Nhân sự kiện này, bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Viêt Nam nhấn mạnh: “Các chính sách mới, giải pháp tại địa phương và quan hệ đối tác vững chắc có thể giúp giảm thiểu ô nhiễm nhựa đại dương và bảo vệ các hệ sinh thái ven biển của Việt Nam. Việc ký kết thoả thuận với mục tiêu hướng đến một Việt Nam xanh sạch hơn, sử dụng tài nguyên hợp lý hơn, và một nền kinh tế không để ai bị bỏ lại phía sau”.