Tâm huyết của Đảng, Nhà nước và nhân dân

VHO - Trong dòng chảy của lịch sử, văn hóa luôn là nguồn sức mạnh, nền tảng tinh thần vững chắc giúp dân tộc Việt Nam vượt qua muôn vàn khó khăn, chiến thắng tất cả kẻ thù... Tuy nhiên, trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của hội nhập sâu rộng và phát triển bền vững, vai trò của văn hóa không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn di sản mà còn trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, cải thiện đời sống xã hội và xây dựng bản sắc quốc gia hiện đại.

 Nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của văn hóa trong thời kỳ phát triển hiện nay, Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa đã được triển khai như một chiến lược tổng thể nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, bản sắc dân tộc đồng thời sáng tạo và phát triển văn hóa trong thời đại mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Mục tiêu của Chương trình là không chỉ đầu tư về tài chính mà còn là thể hiện tâm huyết, quyết tâm của Đảng, Nhà nước và toàn thể nhân dân vào việc xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc...

Văn hóa, công cụ xây dựng sức mạnh quốc gia

Văn hóa trong mỗi quốc gia luôn là yếu tố then chốt tạo nên bản sắc và sức mạnh nội tại. Đặc biệt, đối với Việt Nam, văn hóa không chỉ là một phần của ký ức quá khứ, mà còn là ngọn lửa dẫn đường cho các thế hệ đi tới tương lai. Trong quá trình hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế, văn hóa trở thành công cụ mạnh mẽ giúp Việt Nam duy trì và phát huy bản sắc dân tộc, đồng thời khẳng định vị thế của mình trên trường quốc tế. Những giá trị văn hóa như tinh thần yêu nước, đoàn kết cộng đồng, và sự sáng tạo trong các lĩnh vực nghệ thuật, âm nhạc, thời trang… đã hình thành một “thương hiệu” quốc gia đặc sắc, giúp Việt Nam nổi bật trong dòng chảy toàn cầu hóa.

Khi thế giới bước vào kỷ nguyên công nghệ 4.0 và nền kinh tế tri thức, văn hóa đã không còn là lĩnh vực bảo tồn thuần túy mà trở thành một động lực sáng tạo mạnh mẽ, thúc đẩy sự phát triển bền vững. Các ngành công nghiệp văn hóa ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia, không chỉ tạo ra nguồn thu mà còn lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc ra thế giới. Các sản phẩm văn hóa, từ nghệ thuật truyền thống đến các sáng tạo hiện đại, có thể kết hợp với công nghệ để tạo ra những sản phẩm độc đáo, đáp ứng nhu cầu của thị trường toàn cầu.

Ngoài ra, văn hóa còn là nền tảng để phát triển ngành du lịch, một trong những ngành mũi nhọn của Việt Nam. Những địa danh nổi tiếng như Hội An, Tràng An hay các lễ hội truyền thống không chỉ thu hút hàng triệu du khách trong nước mà còn quốc tế, tạo ra một nguồn thu lớn cho nền kinh tế và đồng thời quảng bá những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc. Cùng với du lịch, văn hóa còn là chất keo gắn kết cộng đồng, giúp duy trì sự ổn định xã hội, đặc biệt trong bối cảnh phát triển nhanh chóng và sự thay đổi xã hội mạnh mẽ.

Bên cạnh những giá trị kinh tế, văn hóa còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng sức mạnh quốc gia. Những biểu tượng văn hóa đặc sắc như áo dài, ẩm thực, hay các loại hình nghệ thuật dân gian không chỉ góp phần xây dựng bản sắc dân tộc mà còn là một phần trong chiến lược phát triển quốc gia. Các quốc gia như Hàn Quốc với làn sóng Hallyu, hay Nhật Bản với văn hóa anime đã chứng minh rằng văn hóa có thể trở thành cầu nối, giúp các quốc gia thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế, từ đó gia tăng vị thế của quốc gia. Việt Nam, với kho tàng văn hóa phong phú, cũng có tiềm năng lớn để trở thành một trung tâm sáng tạo văn hóa không chỉ ở khu vực mà còn trên thế giới.

Tuy nhiên, việc phát huy giá trị văn hóa trong thời đại hiện nay không phải là điều dễ dàng. Tốc độ toàn cầu hóa nhanh chóng đã và đang mang lại những thách thức không nhỏ đối với sự bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống. Các giá trị văn hóa ngoại lai dễ dàng du nhập và phát triển mạnh mẽ, trong khi đó, nếu không có chiến lược rõ ràng, những giá trị văn hóa dân tộc có thể bị xói mòn. Điều này đòi hỏi một sự đổi mới mạnh mẽ trong tư duy và hành động, không chỉ trong việc bảo tồn sản phẩm văn hóa, mà còn trong việc phát triển các chính sách hỗ trợ công nghiệp văn hóa, thúc đẩy sáng tạo và bảo vệ giá trị văn hóa trong bối cảnh hội nhập.

Kỳ vọng vào Chương trình mục tiêu quốc gia

Mặc dù văn hóa đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển bền vững, nhưng ở Việt Nam, nguồn lực cho phát triển văn hóa vẫn còn rất hạn chế. Một trong những vấn đề lớn nhất là thiếu nguồn tài chính cho các hoạt động văn hóa. Tỷ lệ ngân sách nhà nước dành cho văn hóa vẫn ở mức thấp, không đủ để đầu tư vào cơ sở hạ tầng văn hóa hiện đại, bảo tồn và phát triển các sản phẩm văn hóa truyền thống, cũng như hỗ trợ các hoạt động sáng tạo trong lĩnh vực nghệ thuật. Nhiều nhà hát, bảo tàng, thư viện và các trung tâm văn hóa đang xuống cấp hoặc thiếu kinh phí duy trì hoạt động. Điều này dẫn đến thiếu không gian văn hóa, nơi cộng đồng có thể trải nghiệm và tiếp cận các giá trị văn hóa.

Bên cạnh vấn đề tài chính, chính sách phát triển văn hóa cũng còn thiếu những giải pháp mang tính đột phá. Các quy định pháp lý về văn hóa chưa tạo ra động lực mạnh mẽ để thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân. Các doanh nghiệp, mặc dù có tiềm năng tài chính, nhưng vẫn e dè khi đầu tư vào văn hóa vì lợi nhuận không được bảo đảm và những rào cản thủ tục hành chính. Chính sách ưu đãi về thuế, đất đai hay hỗ trợ vốn vay cho các ngành công nghiệp văn hóa vẫn còn hạn chế, khiến cho lĩnh vực này khó bứt phá và trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn.

Nguồn lực tài chính, điểm nghẽn lớn trong phát triển văn hóa

Để giải quyết những vấn đề trên, Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa được xem như một chiến lược toàn diện nhằm tháo gỡ nút thắt về nguồn lực và tạo ra cơ hội phát triển văn hóa trong kỷ nguyên hội nhập. Chương trình này không chỉ tăng cường ngân sách cho văn hóa mà còn tập trung vào việc cải thiện cơ sở hạ tầng văn hóa, hỗ trợ các sáng tạo trong lĩnh vực nghệ thuật, đồng thời phát triển công nghiệp văn hóa thành một ngành kinh tế mũi nhọn.

Chương trình dự kiến sẽ đầu tư khoảng 122.250 tỉ đồng trong giai đoạn 2025-2030, với 63% ngân sách từ Trung ương, 24,6% từ địa phương và phần còn lại từ các nguồn xã hội hóa như doanh nghiệp, cá nhân và tổ chức quốc tế. Đây là một bước tiến quan trọng, giúp đảm bảo nguồn kinh phí ổn định và minh bạch để phát triển các dự án văn hóa. Đồng thời, Chương trình cũng chú trọng đến việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong lĩnh vực văn hóa, từ việc đào tạo nghệ sĩ, nhà nghiên cứu đến việc xây dựng các chương trình hợp tác quốc tế để tạo ra môi trường sáng tạo, mở rộng khả năng hội nhập của văn hóa Việt Nam. Ngoài ra, Chương trình cũng thúc đẩy xã hội hóa các hoạt động văn hóa và thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp trong việc tổ chức các sự kiện văn hóa, bảo tồn di sản và phát triển các sản phẩm văn hóa sáng tạo. Chính sách ưu đãi về thuế, hỗ trợ vốn vay và các biện pháp khuyến khích đầu tư công - tư sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân tham gia vào việc phát triển văn hóa. Chương trình đặc biệt chú trọng đến việc cải thiện khả năng tiếp cận văn hóa ở các vùng sâu, vùng xa, đảm bảo rằng mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận và thụ hưởng những giá trị văn hóa đặc sắc.

Văn hóa Việt Nam không chỉ là di sản quý giá của dân tộc mà còn là nền tảng giúp Việt Nam vươn tới tương lai bền vững. Cùng với sự phát triển của đất nước, chương trình phát triển văn hóa đời sống là một bước đi chiến lược quan trọng để thúc đẩy sự sáng tạo, bảo tồn giá trị truyền thống và khai thác tiềm năng của ngành công nghiệp văn hóa. Đầu tư vào văn hóa là đầu tư vào tương lai, khi mà mỗi sản phẩm văn hóa không chỉ phản ánh bản sắc dân tộc mà còn là một phần không thể thiếu trong sự phát triển bền vững của quốc gia.