Ngọn lửa báo chí sẽ không bao giờ tắt

VHO - Qua một thế kỷ hình thành và phát triển, Báo chí Cách mạng Việt Nam đã khẳng định vai trò to lớn, là một bộ phận không thể tách rời của sự nghiệp cách mạng dân tộc. Và để làm nên sự nghiệp Báo chí Cách mạng Việt Nam trong suốt thế kỷ qua là sự đóng góp miệt mài của bao thế hệ các nhà báo. Văn Hóa trân trọng giới thiệu chia sẻ về nghề của một số nhà báo nhân sự kiện lịch sử của giới nghề.

Phải là “người phát ngôn dũng cảm” cho xã hội

Nhà báo cũng như những người làm nghề khác, không chỉ có tài mà còn phải có đức. Mỗi giai đoạn phát triển của đất nước, báo chí luôn là “người thư ký” của thời đại, và mỗi nhà báo phải là một chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, phải giữ vững đạo đức nghề báo. Qua 100 năm hình thành và phát triển, báo chí cách mạng Việt Nam đã khẳng định vai trò to lớn, là một bộ phận không thể tách rời của sự nghiệp cách mạng dân tộc.

Nhà báo không dừng lại ở việc “ghi chép”. Họ là “người chép sử cho thời đại”. Những tác phẩm báo chí tiêu biểu có thể trở thành tư liệu quý giá cho các thế hệ sau, giúp họ hiểu rõ hơn về thời đại, lịch sử và giá trị sống. Quan trọng hơn cả, nhà báo là “người phát ngôn của thời đại” vừa truyền tải thông tin nhiều tầng lớp lao động vừa là tiếng nói của nhân dân. Giữ vững bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp và lòng trung thành với sự nghiệp của Đảng và dân tộc, đó là “gốc rễ” của một nhà báo cách mạng chân chính, mới thật sự là “thư ký trung thành của thời đại”, là “người chép sử công bằng” và là “người phát ngôn dũng cảm” cho xã hội.

Nhà báo cần phải nghiên cứu để viết bài, hiểu biết nhiều để chia sẻ tin tức, người làm báo cần phục vụ lợi ích lâu dài của dân tộc với phương châm “Ý Đảng, lòng dân” và “Lấy dân làm gốc”. Đó là cốt cách của báo chí Cách mạng Việt Nam. Làm ăn cần có vốn để tạo ra lợi nhuận, làm báo cũng vậy. Nhà báo cần tạo ra vốn tri thức và vốn sống. Tri thức văn hóa, tri thức từ sách vở, tri thức hoạt động cách mạng và tri thức từ cuộc sống. Lợi nhuận trong nghề báo không chỉ là nhuận bút hay tiền lương chính đáng mà tích lũy thêm giá trị nghề nghiệp. Những cám dỗ từ quà cáp hay hối lộ chính là đánh mất giá trị đó.

Báo chí cách mạng cần phải trung thành với đường lối của Đảng và đóng vai trò ghi lại như một người chép sử… Ngọn lửa báo chí sẽ không bao giờ tắt, sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc.

(Nhà báo HÀ ĐĂNG, nguyên Trưởng ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương, nguyên Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản)

Giữ vững niềm tin

Nhìn lại quá trình làm báo, nếu có một bài học sâu sắc nhất mà tôi rút ra được, thì đó chính là: Phải có niềm tin vào công việc mà mình và đồng nghiệp đã lựa chọn. Chúng tôi đã không quản ngại khó khăn, thậm chí cả những nguy hiểm, để hoàn thành sứ mệnh nghề nghiệp.

Bên cạnh vai trò truyền tải thông tin, kiến thức, kinh nghiệm đến bạn đọc, báo chí không thể đứng ngoài cuộc chiến chống tham nhũng, tiêu cực, suy thoái đạo đức…, những vấn đề đang làm vẩn đục đời sống xã hội và bào mòn niềm tin của người dân. Tham gia vào cuộc chiến cam go, phức tạp ấy, với chúng tôi, đó là một lựa chọn mang tính bản lĩnh chứ không chỉ là nhiệm vụ. Ít nhất, đó là lựa chọn của những người làm báo tại Báo Phụ Nữ TP.HCM, nơi tôi đã gắn bó suốt 21 năm, từ năm 1975 đến 1996, và trưởng thành từ một phóng viên. Cơ sở cho sự lựa chọn ấy chính là niềm tin, xã hội chỉ có thể trở nên tốt đẹp, công bằng và vững mạnh khi những điều sai trái, tiêu cực được phơi bày và bị xử lý nghiêm.

Từ niềm tin ấy, chúng tôi đã kiên trì thực hiện hàng loạt bài phóng sự, điều tra về các vụ việc tiêu cực lớn ở những doanh nghiệp nhà nước vào những năm 90 của thế kỷ trước… Mỗi loạt bài đều đối mặt với không ít trở ngại, từ áp lực “giải trình” với cấp trên, bị “nhắc nhở gay gắt” trong các buổi giao ban cho đến việc bị khiếu kiện. Ai làm báo cũng hiểu, những lần “giải trình” hay “nhắc nhở” ấy thường bị ghi lại, để chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể bị xem như “giọt nước tràn ly”. Nhưng thật may mắn, cho đến khi có kết luận thanh tra chính thức và cả nhiều năm sau đó, không một bài viết nào trong các loạt bài ấy bị chứng minh là sai sự thật hay vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

Bởi vì trong quá trình điều tra, thu thập thông tin, từ phóng viên đến ban biên tập luôn bám sát nguyên tắc nghề nghiệp, kiểm chứng nguồn tin, giữ vững đạo đức báo chí và quan trọng nhất, không để niềm tin của mình vào sự thật bị lay chuyển trước bất cứ sức ép nào. Với tôi, đó là một vấn đề tâm huyết trong hành trình làm báo.

(Nhà báo NGUYỄN THẾ THANH, nguyên Tổng Biên tập Báo Phụ Nữ TP.HCM)

Báo chí luôn đồng hành cùng thành phố và đất nước

Trong suốt chiều dài lịch sử 100 năm hình thành và phát triển, báo chí cách mạng Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu vô cùng to lớn. Cùng với báo chí cả nước, báo chí TP.HCM đã có nhiều đóng góp quan trọng vào sự phát triển của thành phố và đất nước. Báo chí làkênh cung cấp thông tin chính xác, kịp thời về các sự kiện chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội trong và ngoài nước, giúp người dân nắm bắt tình hình và hiểu rõ hơn về các chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước.

Phản ánh đa dạng đời sống xã hội, từ những thành tựu phát triển kinh tế đến những vấn đề bức xúc của người dân. Báo chíđã trở thành diễn đàn để người dân bày tỏ ý kiến, đóng góp vào quá trình xây dựng và phát triển thành phố. Đặc biệt, báo chí TP.HCM đã tích cực tham gia vào cuộc đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, minh bạch. Nhiều tờ báo đã đưa ra ánh sáng những vụ việc tiêu cực, tham nhũng, góp phần bảo vệ quyền lợi của người dân và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Bên cạnh đó, báo chí thành phố đã đóng vai trò quan trọng trong việc quảng bá hình ảnh của Việt Nam, thu hút đầu tư và du lịch. Tuyên truyền về những thành tựu kinh tế, về những cơ hội đầu tư và kinh doanh, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế của Việt Nam. Đồng thời, tuyên truyền giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống về những hoạt động văn hóa, nghệ thuật, về những di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh của Việt Nam đến với bạn bè thế giới.

Hiện nay, công nghệ số là một thách thức lớn nhưng cũng là cơ hội để báo chí đổi mới. Các báo lớn hiện nay đã nhanh chóng chuyển sang nền tảng số, tận dụng mạng xã hội và công nghệ để thông tin nhanh đến độc giả. Hội Nhàbáo TP.HCM đãtổ chức nhiều khóa đào tạo kỹ năng số cho nhà báo, giúp họ làm chủ các công cụ hiện đại. Điều quan trọng nhất của các tờbáo hiện nay, là nâng cao chất lượng nội dung và đạo đức nghề nghiệp, báo chí không chỉ nhanh, còn phải chính xác vàđáng tin cậy. Ngoài ra, việc duy trì nguồn lực tài chính báo chí trong bối cảnh hiện nay cũng là một vấn đề. Tuy nhiên, tôi tin rằng với truyền thống năng động và sáng tạo, báo chí TP.HCM sẽ tìm ra hướng đi phù hợp.

(Nhà báo NGUYỄN TẤN PHONG, Chủ tịch Hội Nhà báo TP.HCM)

Nhà báo của các nhà báo

Có thể nói trong làng báo thế giới, nghề làm Tổng Biên tập (TBT) cơ quan báo chí tại Việt Nam là một nghề hết sức đặc biệt. Ở nước ta, TBT một tờ báo không chỉ là một chủ bút, mà còn là một chủ nhiệm và còn là… hơn thế nữa. Tôi chưa bao giờ có một ngày, một giờ, một phút nào được vinh dự nhận lấy trọng trách ấy, nhưng lại có cơ duyên chủ biên thực hiện một cuốn sách nhiều tác giả viết về một cái nghề nhiều duyên nghiệp này.

Có thể xem đây là phác họa chân dung thu nhỏ của đội ngũ TBT báo chí Việt Nam đương thời. Sách có sự góp mặt của 34 nhà báo đã và đang làm TBT từ Nam ra Bắc, từ báo Đảng đến báo hội đoàn, từ tạp chí chuyên ngành đến báo địa phương, từ phát thanh, truyền hình đến báo điện tử. Có một phần ba đã từng làm TBT ở hai tờ báo và có khoảng 10% đã lãnh đạo lần lượt ba, thậm chí đến bốn tờ báo khác nhau.

Họ vừa là ngọn cờ, là tư lệnh, là thuyền trưởng, là nhạc trưởng, là kiến trúc sư trưởng, nhưng cũng đồng thời là người phải chịu trách nhiệm tất cả mọi việc, từ cơm áo gạo tiền đến câu chữ lời văn, từ trong nhà ngoài ngõ đến trên dưới gần xa, từ quản trị bản thân đến phát triển sự nghiệp. Có vinh dự và trách nhiệm. Có hạnh phúc và hổ thẹn. Có tự hào và cả những nỗi niềm. Có những tâm sự mang “nhiệt độ cao” khi ngồi ghế nóng, trên chảo lửa, đối mặt tường lửa.

Có những câu chuyện chứa “hình ảnh động” như làm xiếc, đi trên dây, đánh võng đánh vẽ. Có những kỷ niệm theo “biên độ mạnh” với đủ cung bậc lo lắng, trăn trở, căng thẳng, đau đầu, thống khổ, nghiệt ngã. Cũng có thể xem đây như một bàn tròn chuyện nghề của một nghề thuộc vào loại khắc nghiệt nhất, đòi hỏi “chỉ số cá nhân đặc biệt”. Người làm TBT phải vừa có trí tuệ, vừa có tâm huyết, lại cần cả dũng khí và khả năng giữ được sự cân bằng giữa những giới hạn rất nhạy cảm của cái cần thiết và cái có thể.

(DƯƠNG THÀNH TRUYỀN, nguyên Phó Tổng biên tập Báo Tuổi Trẻ)