Một thước phim, nghìn trang sử

VHO - Bộ phim tài liệu “Nhà báo chiến sĩ” do Điện ảnh QĐND sản xuất là tác phẩm giàu giá trị tư tưởng và cảm xúc, được thực hiện nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21.6.1925 - 21.6.2025). Bộ phim không chỉ tái hiện hình ảnh người phóng viên - chiến sĩ nơi chiến trường khói lửa, mà còn truyền đi một thông điệp sâu sắc về trách nhiệm, đạo đức và sự hy sinh thầm lặng của những người làm báo cách mạng.

Trong dòng chảy hào hùng của Báo chí Cách mạng Việt Nam suốt 100 năm qua, có một mảng màu không thể phai mờ - đó là hình ảnh những nhà báo khoác áo lính, tay cầm bút, vai đeo máy ảnh, sẵn sàng xông pha nơi trận tuyến.

Họ là những người "ghi lại” lịch sử bằng mồ hôi và nhiều trường hợp là bằng máu và tính mạng của mình. Bộ phim tài liệu Nhà báo chiến sĩ là lời tri ân xúc động dành cho những con người đặc biệt ấy.

Phim chọn điểm nhìn nhân văn từ những câu chuyện rất thật, rất đời. Đó là hồi ức khắc khoải của những nhà báo từng "dưới làn bom mà ghi hình, viết tin", là nỗi day dứt khi trở về mà đồng đội mãi nằm lại chiến trường, là những bức ảnh được lưu giữ như minh chứng của lịch sử, của tình người.

Một trong những yếu tố tạo nên chiều sâu và chất nhân văn cho bộ phim là phần kịch bản được chắp bút bởi Đại tá, Nhà văn Ngô Vĩnh Bình. Trước đây, ông cũng chính là người viết kịch bản cho bộ phim tài liệu Nhà văn chiến sĩ, gây tiếng vang sâu rộng.

Với niềm đam mê bền bỉ dành cho điện ảnh cách mạng, đặc biệt là dòng phim tài liệu về người lính và người làm báo, Đại tá Ngô Vĩnh Bình luôn khéo léo truyền vào tác phẩm một tinh thần hào hùng và giàu cảm xúc.

Ông không chỉ kể chuyện bằng ngôn từ, mà còn bằng trái tim, những chiêm nghiệm dày dạn của người từng trải và thấu hiểu sâu sắc thế giới nội tâm của người cầm bút trong chiến tranh.

 Thiếu tá Nguyễn Quang Quyết, đạo diễn phim chia sẻ: “100 năm qua, Báo chí cách mạng Việt Nam đã đồng hành cùng những thăng trầm của lịch sử dân tộc. Đã có nhiều tác phẩm về những người làm báo nói chung nhưng phim về hình ảnh nhà báo chiến sĩ thì số lượng chưa nhiều.

Bởi đây là một lực lượng khá đặc biệt của Báo chí Việt Nam, khi được giao đề tài tôi rất thích thú về ý tưởng này. Tôi mong muốn có thể làm tốt nhất tác phẩm của mình để hướng tới 100 năm ngày báo chí cách mạng Việt Nam”.

Một trong những chi tiết lay động người xem trong phim là cuộc hội ngộ sau gần 50 năm giữa cựu chiến binh Nguyễn Hữu Thể và nhà báo Phí Văn Chiến - người đã chụp cho ông một bức ảnh giữa chiến trường ác liệt.

Bức ảnh tưởng chỉ là khoảnh khắc vô tình, lại trở thành sợi dây gắn kết định mệnh để họ tìm lại nhau. Câu chuyện ấy, thể hiện sức sống bền bỉ của nghề báo: lưu giữ lịch sử không chỉ bằng chữ, bằng ảnh, mà bằng cả tình người.

Trong quá trình ghi hình, đoàn làm phim đã nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của các cấp lãnh đạo.  Tuy nhiên, cũng có không ít khó khăn. Việc tiếp cận tư liệu, gặp gỡ nhân chứng, nhất là các nhà báo chiến trường nay đã cao tuổi đòi hỏi sự kiên trì.

Thế nhưng, điều khiến đạo diễn nhớ nhất không phải là vất vả hậu trường, mà là giây phút được lắng nghe những lời chia sẻ đầy khiêm nhường. Nhà báo Phí Văn Chiến từng nói: “Nhiều đồng đội của tôi còn xứng đáng hơn tôi nhiều lần; những huân chương mà tôi đeo ngày hôm nay là tôi đeo hộ anh em mình đã ngã xuống”.

Câu nói ấy là minh chứng cho tinh thần đồng đội, cho lòng thủy chung của những người làm báo thời chiến - điều mà những thước phim không thể hiện hết, nhưng có thể khiến khán giả nghẹn lòng khi xem phim.

Trong phim, khán giả thấy rõ hình tượng người lính - nhà báo, tình yêu quê hương, quyết tâm chiến đấu, chiến thắng gắn với động lực, khát vọng hòa bình, thống nhất mãnh liệt. Đặc biệt, phim nhắc đến Xưởng làm phim Quân đội (nay là Điện ảnh QĐND)- cơ quan báo chí của Tổng cục Chính trị, thành lập ngày 17.8.1960.

Nơi đây hiện đang lưu giữ hàng nghìn cuốn phim tư liệu về cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, chiến tranh Biên giới Tây Nam…và vô số các sự kiện trọng đại của đất nước, Quân đội. Những hình ảnh tư liệu được đánh đổi bằng máu của biết bao những nhà báo, phóng viên đã bất chấp hiểm nguy để ghi lại những khoảnh khắc của cuộc chiến tranh.

Trung tá Nguyễn Huy Hùng, Biên tập phim chia sẻ: “Làm phim về những Nhà báo chiến sĩ là một hành trình nhiều cảm xúc, bởi mỗi khung hình, mỗi đoạn âm thanh đều mang một phần lịch sử và  ý chí, tâm huyết của những người đi trước.

Khi dựng lại từng lời kể, nhịp thở của nhân vật, chúng tôi như được sống lại không khí của những năm tháng hào hùng - nơi mà một dòng tin, một bức ảnh cũng có thể đổi lấy bằng cả tính mạng. Tôi đã trao đổi với Đạo diễn phim để giữ nhịp phim chậm rãi, nhiều khoảng lặng, để khán giả có thể thấm dần từng câu chuyện, từng hồi ức”.

Bộ phim là lời tri ân sâu sắc tới thế hệ những người làm báo đã hy sinh thầm lặng, góp phần viết nên trang sử vẻ vang bằng chính máu, mồ hôi và trí tuệ. Trong thời đại công nghệ số, giữa nhịp sống gấp gáp và thông tin dồn dập, phim đặt ra một câu hỏi lớn: làm báo là để làm gì? Và câu trả lời, từ chính các nhân vật, chính là: “Để lịch sử không bị lãng quên, để công lý và sự thật không bị bóp méo.”

“Mỗi tác phẩm của bất cứ tác giả, nhóm tác giả nào khi được trình diện tới công chúng đều mong muốn được sự đón nhận, chia sẻ và góp ý của khán giả. Bộ phim Nhà báo Chiến sĩ cũng vậy.

Ngoài tâm nguyện là một lời tri ân dành cho những nhà báo, phóng viên chiến trường, phim cũng là thông điệp gửi tới khán giả, nhất là các bạn trẻ về giá trị của những thước phim, hình ảnh, tư liệu lịch sử luôn cần được trân quý, giữ gìn và khai thác chân thực, hiệu quả nhất”, đạo diễn phim chia sẻ.

Phim khép lại với hình ảnh biểu tượng của người phóng viên chiến trường - dáng đứng hiên ngang, giữa chiến hào là bút, máy quay, và niềm tin son sắt vào lẽ phải.

Đạo diễn Nguyễn Quang Quyết gửi gắm: “Xin cảm ơn những thế hệ cha anh đã cho chúng tôi một gia tài về những tư liệu nhuốm máu xương mới có được. Đó là nguồn sử liệu quý giá đối với những nhà làm phim về lịch sử như chúng tôi. 

100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam cũng là dịp để các nhà báo nhìn lại con đường nghề mà mình đã và đang đi, để tự soi, sửa và hoàn thiện mình".

Nhà báo chiến sĩ là một tác phẩm không quá cầu kỳ về hình thức nhưng trọn vẹn về cảm xúc và thông điệp. Bộ phim không chỉ ghi lại những ký ức, mà còn khơi dậy lòng biết ơn, niềm tự hào, và nhắc nhớ trách nhiệm nghề nghiệp trong mỗi người cầm bút hôm nay và mai sau.