Khi tiền là câu chuyện sống còn

VHO - Phiên thảo luận “Nguồn thu trong thời đại số: Không chỉ quảng cáo, báo chí phải bán được nhiều thứ hơn!” diễn ra sáng 20.6, trong khuôn khổ Diễn đàn báo chí toàn quốc năm 2025 đã thu hút sự quan tâm của đông đảo cơ quan báo chí. Đây cũng là chủ đề liên quan đến sự tồn tại “sống còn” của hầu hết các cơ quan báo chí trong giai đoạn hiện nay.

Bài toán không chỉ là  “viết hay”, “làm nhanh”…

Trả lời câu hỏi “Báo chí sống bằng gì?”, phiên thảo luận diễn ra sôi nổi với các diễn giả: ông Mai Ngọc Phước, Tổng Biên tập báo Pháp luật TP HCM; bà Lê Thị Thuý Sen, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng; ông Đào Văn Tuấn, Tổng Biên tập báo Đồng Nai; ông Trần Xuân Toàn, Phó Tổng Biên tập báo Tuổi trẻ; bà Nguyễn Ngọc Diệp, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Kinh tế Việt Nam, VnEconomy; bà Phan Đặng Trà My, Phó Tổng Giám đốc Vccorp; bà  Tạ Thị Ninh Thư, Giám đốc Marketing, Công ty Cổ Phần Phúc Long Heritage (Thành viên Tập đoàn Masan).

 Ông Nguyễn Văn Bá, Tổng Biên tập Báo Vietnamnet nhấn mạnh: “Trong một thời đại mà tốc độ phân phối thông tin đang vượt qua cả khả năng sản xuất, nguồn thu – vấn đề sống còn của báo chí – không thể chỉ trông vào quảng cáo.

Mô hình kinh tế báo chí truyền thống đang bị thử thách khốc liệt trước những thay đổi về công nghệ, hành vi người dùng và trật tự truyền thông mới".

Ngày nay, một tòa soạn không chỉ đối mặt với bài toán “viết hay” hay “làm nhanh”, mà phải tự trả lời câu hỏi lớn hơn: Báo chí là “người dẫn đường” cho xã hội về thông tin, nhận thức, và định hướng dư luận.

Nhưng giữa kỷ nguyên số, vai trò ấy đang bị thách thức bởi một câu hỏi rất thực tế: Báo chí sống bằng gì?

“Nếu coi báo chí là một nghề, thì như mọi nghề khác, nó phải tự nuôi được chính mình. Không thể sống bằng lý tưởng mãi. Không thể tồn tại nếu không có dòng tiền…”, Tổng Biên tập Nguyễn Văn Bá nhấn mạnh.

Trong bối cảnh quảng cáo truyền thống đang tụt dốc, dịch vụ truyền thông tiềm ẩn rủi ro, sự kiện dễ biến thành thương mại hóa, thu phí thì chưa lên được tầm, ngân sách nhà nước cần có nhưng không thể là chỗ dựa duy nhất…, làm thế nào để có đủ tiền cho tờ báo hoạt động?

Và xa hơn: Liệu báo chí có thể tự đứng vững bằng chính giá trị của mình – mà không bị lệ thuộc?

Báo chí – muốn sống còn – phải biết “bán” nhiều thứ hơn là nội dung. Phải biết tạo ra giá trị ngoài tin tức: từ dịch vụ thông tin chuyên sâu, sự kiện, dữ liệu, tư vấn chiến lược thương hiệu, cho đến chính niềm tin mà mình tạo dựng. Đó không chỉ là thách thức, mà là một cuộc lột xác về tư duy vận hành.

Báo chí “bán” những gì để “sống”?

Vậy đâu là giải pháp? Ông Nguyễn Văn Bá nhấn mạnh, phiên thảo luận không nhằm tái khẳng định những điều đã cũ mà để cùng chất vấn những giới hạn tưởng như bất biến: Báo chí có thể học được gì từ doanh nghiệp trong cách tạo ra dòng tiền bền vững?

Tại sao có tờ báo “bán được mình” với giá hàng triệu USD, trong khi có nơi không đủ  ngân sách để trả nhuận bút?

Giữa bối cảnh kinh tế số, đâu là giới hạn và đâu là cơ hội để báo chí trở thành một chủ thể kinh tế thực sự?

“Tại diễn đàn, chúng ta không chỉ nói về “nguồn thu” mà nói về sự sống còn của một ngành đang tìm lại giá trị cốt lõi trong kỷ nguyên biến động”, ông Nguyễn Văn Bá nhấn mạnh.

Tham gia phiên thảo luận với chủ đề “Đa dạng hóa nguồn doanh thu ngoài quảng cáo truyền thống”, Phó Tổng Giám đốc Vccorp Phan Đặng Trà My cho rằng, doanh thu báo chí đang cạn kiệt, điều này không phải vì nội dung kém và vi mô hình khai thác đã lỗi thời.

Cùng với đó, người dùng đang có xu hướng sử dụng nền tảng truyền thông 2 chiều, có tương tác với tin tức. Doanh nghiệp đã dịch chuyển ngân sách sang các nền tảng biết đo lường, tối ưu và liên kết chắc chẽ hơn với khách hành. Đặc biệt, nếu chỉ “bán” PR truyền thống sẽ trở thành mô hình kinh doanh lỗi thời không thể tăng trưởng.

Từ thực tế đó, bà Phan Đặng Trà My cho rằng, báo chí không thiếu nội dung xuất bản mà thiếu sản phẩm thương mại để bán ra thị trường. Do đó, toà soạn số đừng chỉ xuất bản mà hãy chủ động định giá, định vị và định hình rõ ràng những giá trị mà báo chí có thể chuyển hoá thành sản phẩm.

“Báo chí cần chuyển trọng tâm từ “Bán quảng cáo- đăng tin” sang mô hình kinh doanh đáp ứng nhu cầu thị trường: Cung cấp giải pháp Marketting và xây dựng thương hiệu thông qua truyền thông tích hợp”, diễn giả Phan Đặng Trà My nhấn mạnh.

Các khách mời, diễn giả đã cùng giao lưu, chia sẻ về những nội dung: Quảng cáo truyền thống sẽ tồn tại được bao lâu nữa? Ngoài quảng cáo, báo chí có gì để bán? Doanh nghiệp cần gì ở báo chí? Cách thức nào để phát triển các nguồn doanh thu khác? Làm thế nào để vừa có nguồn thu mà báo chí vẫn giữ được những giá trị của mình?

Ông Mai Ngọc Phước, Tổng Biên tập báo Pháp luật TP.HCM cho biết, trong bối cảnh hiện nay, tòa soạn đang phải gồng lên để có thêm các nguồn thu, chủ yếu đến từ báo điện tử và mạng xã hội.

Từ năm 2017, sau khi mạng xã hội lên ngôi, báo in “chết hẳn”, sự chuyển mình để nâng cao uy tín, thu hút bạn đọc, lượt view trên các nền tảng mạng xã hội và báo điện tử là điều bắt buộc.

Ông Phước cho hay, tổ chức sự kiện cũng mang đến một nguồn thu để “nuôi tờ báo”, trên cơ sở định vị thương hiệu của tòa soạn. Bên cạnh đó là việc phối hợp với các công ty công nghệ. Tuy nhiên, đổi mới công nghệ cũng đang là vấn đề khá “đau đầu” của nhiều tòa soạn.

 “Định vị thương hiệu là yếu tố sống còn để tờ báo có nguồn thu bền vững mà vẫn giữ được tôn chỉ, mục đích của mình”, Tổng biên tập Mai Ngọc Phước khẳng định.

Ông Trần Xuân Toàn, Phó Tổng Biên tập báo Tuổi trẻ chia sẻ: “Nguồn thu mới ngoài các nguồn thu truyền thống là thách thức lớn của các tòa soạn hiện nay. Tôi cho rằng, báo chí phải sống được bằng chính sự chi trả của bạn đọc mới là điều cốt tử, bền vững. Đương nhiên, trước xu hướng bạn đọc đang chuyển dịch mạnh mẽ từ báo in sang các nền tảng số hiện nay, có nhiều bài toán đang đặt ra". 

Với báo Tuổi trẻ, nguồn thu quảng cáo truyền thông hiện nay vẫn chiếm 65%, ngoài ra là các nguồn thu từ đầu tư tài chính, phát hành, đào tạo… Ông Toàn nhấn mạnh, với sự độc lập và chức năng phản biện của báo chí, content vẫn luôn là yếu tố quyết định và giữ bạn đọc ở lại. Nội dung hay, sâu, thu hút chính là con đường để các tòa soạn khai thác quảng cáo, truyền thông. Đó cũng chính là nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Bà Nguyễn Ngọc Diệp, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Kinh tế Việt Nam, VnEconomy bày tỏ: “Chưa bao giờ vấn đề kiếm tiền nuôi sống tờ báo lại cấp thiết như bây giờ. Trong đó, đổi mới, sáng tạo là yêu cầu bắt buộc để báo chí có thể “sống” trong bối cảnh hiện nay, hôm nay phải khác hôm qua, giờ này phải khác giờ trước,…”.

Bà Lê Thị Thuý Sen, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng chia sẻ: “Cách mạng - Thị trường - Giá trị” là những giá trị cốt lõi trong sự tồn tại và phát triển của Thời báo Ngân hàng. Chúng tôi luôn đặt vấn đề: “Mỗi bài viết, hoạt động của tờ báo đều phải trả lời được câu hỏi mang lại giá trị gì?”

Chia sẻ mối quan hệ doanh nghiệp và báo chí, bà Tạ Thị Ninh Thư, Giám đốc Marketing, CTCP Phúc Long Heritage (thành viên Tập đoàn Masan) nhấn mạnh: “Báo chí luôn là một lát cắt quan trọng trong các chiến dịch truyền thông, kể cả trước sức ép từ các nền tảng mạng xã hội. Tất nhiên, sức ép này cũng đòi hỏi báo chí cần thay đổi mạnh mẽ về tư duy, cách làm, từ đó để đưa ra các thông điệp đúng thời điểm, đúng đối tượng, đúng nội dung…”.