Phát triển xuất bản Việt Nam: Con người là trung tâm, công nghệ là động lực

VHO - Chiều 10.10, tại Hà Nội, nhân kỷ niệm 73 năm Ngày truyền thống ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam (10.10.1952 – 10.10.2025), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Hội Xuất bản Việt Nam, Học viện Báo chí và Tuyên truyền tổ chức hội thảo khoa học quốc gia “Định hướng phát triển xuất bản Việt Nam trong kỷ nguyên số”.

Hội thảo là diễn đàn khoa học để các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo, quản lý trao đổi, thảo luận làm sâu sắc hơn những vấn đề lý luận và thực tiễn, đánh giá đúng thực trạng, làm rõ những khó khăn, hạn chế trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp trọng tâm, đột phá nhằm phát triển ngành xuất bản Việt Nam trong kỷ nguyên số với đặc trưng nổi bật là sự tác động, ảnh hưởng mạnh mẽ của khoa học, công nghệ và chuyển đổi số.

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS. Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam cho rằng, công nghệ số mở ra những cơ hội to lớn để đổi mới quy trình biên tập, xuất bản, phát hành; mở rộng thị trường, tăng cường tương tác với bạn đọc, đưa văn hóa Việt Nam lan tỏa ra thế giới.

Xuất bản Việt Nam hôm nay không chỉ là ngành truyền thông của tri thức, mà còn là ngành công nghiệp sáng tạo của thời đại số, nơi hội tụ của công nghệ, tri thức, văn hóa và con người.

Chuyển đổi từ xuất bản truyền thống sang xuất bản số không chỉ là thay đổi kỹ thuật, mà là sự chuyển biến căn bản trong tư duy làm nghề: từ “sản xuất ấn phẩm” sang “kiến tạo nội dung”; từ “xuất bản đơn tuyến” sang “phát triển hệ sinh thái tri thức mở”; từ “truyền đạt một chiều” sang “tương tác đa chiều” giữa nhà xuất bản, tác giả và bạn đọc.

Trong đó, công nghệ là động lực, con người là trung tâm, tri thức và bản lĩnh chính trị là nền tảng.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, PGS.TS. Vũ Trọng Lâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật nêu rõ, xuất bản là hoạt động thuộc lĩnh vực văn hóa, tư tưởng, trực tiếp góp phần xây dựng nền tảng văn hóa, tri thức cho xã hội, bảo vệ nền tảng tư tưởng, chế độ chính trị của đất nước, xây dựng đạo đức, lối sống và phát triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam.

Đồng thời, xuất bản cũng góp phần đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, hình thành xã hội học tập.

Xuất bản cũng là một ngành công nghiệp văn hóa, đóng góp vào thành tựu chung của nền kinh tế quốc dân.

PGS.TS. Vũ Trọng Lâm cho biết, theo thống kê, năm 2024 cả nước có 57 nhà xuất bản đã xuất bản 51.443 đầu sách, với tổng số lượng 597 triệu bản in.

Lĩnh vực xuất bản điện tử có bước tiến rõ rệt, với 54,3% nhà xuất bản tham gia, tăng 29,1% so với năm trước.

Những con số tích cực này cho thấy, trong bối cảnh mới, với sự cạnh tranh gay gắt của các phương tiện truyền thông nghe nhìn, mạng xã hội, ngành xuất bản đã tích cực, chủ động đổi mới, sáng tạo để phát triển.

Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật nhấn mạnh, kỷ nguyên số (hay thời đại số) là thời kỳ mà công nghệ số, nhất là internet, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và các nền tảng kỹ thuật số trở thành nền tảng quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

Kỷ nguyên số đánh dấu một cuộc cách mạng toàn diện trong cách con người kết nối, sáng tạo và vận hành xã hội; bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, kỷ nguyên số cũng đặt ra nhiều thách thức đan xen đối với ngành xuất bản, làm thay đổi thói quen đọc sách, phương thức phát hành cũng như thị hiếu của bạn đọc.

Tại hội thảo, các đại biểu tập trung làm rõ những vấn đề lý luận cốt lõi về chuyển đổi số, xu hướng phát triển ngành xuất bản và bài học kinh nghiệm quốc tế đối với Việt Nam; yêu cầu về chất lượng nguồn nhân lực và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong hoạt động xuất bản; phân tích thực trạng hoạt động ngành xuất bản Việt Nam thời gian qua, đánh giá những kết quả đạt được, các khó khăn, hạn chế, những vấn đề đặt ra cũng như cơ hội phát triển trong kỷ nguyên số.

Bên cạnh đó, đề xuất định hướng và hệ thống các quan điểm, giải pháp trọng tâm, đột phá, có tính chiến lược nhằm phát triển của ngành xuất bản Việt Nam trong thời gian tới.

Kết thúc hội thảo, các tham luận đều thống nhất nhận định, chuyển đổi số, ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ là xu thế tất yếu, đồng thời là cơ hội để ngành xuất bản Việt Nam phát triển lên tầm cao mới, trở thành một trong những mũi nhọn của công nghiệp văn hóa quốc gia.

Muốn làm được điều này, cần nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, các địa phương về vai trò của hoạt động xuất bản.

Xác định rõ, đầu tư cho xuất bản là đầu tư cho tương lai, cho nền tảng phát triển bền vững của quốc gia.