Lạc quan về văn hoá đọc hiện nay

VHO - Sáng 29.8, tại Trung tâm Triển lãm Việt Nam đã diễn ra tọa đàm “Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) trong sự nghiệp phát triển văn hóa đọc cho học sinh, sinh viên”.

 Toạ đàm với sự tham gia của nhà thơ Trần Đăng Khoa – Phó Chủ tịch Hội Nhà Văn Việt Nam; PGS.TS Nguyễn Đăng Điệp – Chủ tịch Hội đồng Lý luận Văn học – Hội Nhà văn Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Văn học; PGS.TS Nguyễn Văn Tùng – thành viên HĐTV, Phó Tổng Biên tập NXBGDVN; cô giáo Nguyễn Thị Thu Hà – Hiệu trưởng Trường THCS Trưng Vương.

Lạc quan về văn hoá đọc

Tại tọa đàm, các chuyên gia đã thảo luận về những thách thức trong việc thu hút học sinh đọc sách trong kỷ nguyên số; đưa ra những đề xuất các giải pháp phối hợp giữa nhà trường, gia đình và NXBGDVN để xây dựng môi trường đọc sách hiệu quả, biến việc đọc sách thành thói quen tốt cho học sinh, hướng đến việc xây dựng một thế hệ học sinh không chỉ giỏi kiến thức mà còn có tình yêu và kỹ năng đọc sách.

Theo PGS. TS  Nguyễn Văn Tùng, văn hoá đọc bao gồm các yếu tố: Biểu hiện thói quen đọc sách và cao hơn là đam mê đọc sách; Có kỹ năng đọc sách; Thái độ ứng xử với sách; Tinh thần chia sẻ, lan toả cuốn sách hay; Tính cộng đồng, gia đình, nhà trường có trách nhiệm với sách; Đa dạng thể loại.

Nhà phê bình Nguyễn Đăng Điệp nhấn mạnh vai trò văn hoá đọc sẽ nuôi dưỡng tâm hồn, định hướng cho học sinh. Bên cạnh đó, văn hoá đọc cũng định hình nhân cách học sinh, sinh viên, thông qua số phận mảnh đời. Hai chữ con người đẹp nhất và là tinh hoa của thế gian. Nhờ có văn hoá đọc, chúng ta biết yêu thương, chia sẻ, biết cảm xúc căm ghét, biết nhớ về ngồn cội. Văn hoá đọc cũng khiến chúng ta gắn với dân tộc, đồng thời hoà vào thế giới, nhân loại.

Nhận xét về văn hoá đọc của học sinh, sinh viên hiện nay, nhà thơ Trần Đăng Khoa không cho rằng chúng ta ít đọc sách, hoặc văn hoá đọc hiện nay “có vấn đề”. Nhà thơ tỏ ra rất lạc quan và khẳng định văn hoá đọc của chúng ta hiện nay “không có vấn đề gì cả”.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa đưa ra dẫn chứng, khi ra hiệu sách thì chúng ta có đủ thể loại, và gần như tất cả các sách hay của các nước đều được dịch và xuất bản tại Việt Nam. Đây là điều rất thú vị và cần thiết cho văn hoá đọc Việt Nam. Thậm chí nhiều cuốn sách giá trị sau đó đều được các giải thưởng danh giá trên thế giới cũng đã được dịch trước đó tại Việt Nam khá lâu.

Dù chúng ta không có nhà xuất bản tư nhân (trừ NXBGDVN, NXB Kim Đồng, NXB Quân Đội không bị tư nhân chi phối) còn gần như tất cả NXB đều có sự “liên kết” của tư nhân và mục đích chính là bán sách, thu được lợi nhuận. Việc làm này đã “vô tình” khiến các nhà sách đã góp phần phát triển dân trí và mở mang kiến thức cho nhân dân – nhà thơ Trần Đăng Khoa nhận định.

Văn hoá đọc đang đối mặt với thách thức

Tuy nhiên nhà thơ Trần Đăng Khoa cũng cho rằng, văn hoá đọc của chúng ta hiện nay phải đối mặt với việc, đối tượng chính cần đọc lại không có thời gian đọc, đó là cán bộ, học sinh, sinh viên.

Học sinh sinh viên học nặng quá nên không có thời gian đọc sách, cán bộ nhiều khi cũng bận quá nên khó có thời gian đọc sách. Tác giả Góc sân và khoảng trời mong muốn học sinh, sinh viên được thiết kế lại chương trình học giảm tải, chỉ học những gì cần thiết nhất, để có thời gian đọc sách. Vì nếu không có thời gian đọc sách thì vô nghĩa, không có giá trị gì.

Chia sẻ thêm về việc các phương tiện truyền thông, mạng xã hội, các hình thức giải trí tràn ngập hiện nay có phải là “trở ngại” cho việc phát triển văn hoá đọc không, nhà thơ Trần Đăng Khoa cho rằng mỗi một hình thức của truyền thông hay mạng xã hội hiện nay, nếu sử dụng đúng cách thì đều phục vụ tốt cho cộng đồng, không có vấn đề gì. Vì vậy chúng ta cần tận dụng phương tiện truyền thông để phát huy hiệu quả.

Để phát triển văn hoá đọc trong học sinh, sinh viên, cô giáo Nguyễn Thị Thu Hà cho biết, các em cần phải có kỹ năng chọn sách. Để các em hình thành được văn hoá đọc thì không chỉ phụ thuộc vào nhà trường mà còn phụ thuộc vào môi trường mỗi gia đình. Mỗi gia đình với các thành viên cần làm gương về thói quen đọc sách thì sẽ hình thành, nuôi dưỡng đam mê cho các em.

Tuy nhiên, cô giáo Hà cảm giác yếu tố này đang bị thiếu, vì dường như các phụ huynh quá bận rộn, chưa chú trọng vấn đề này.

Tại toạ đàm, các đại biểu cũng đã cùng nhau đưa ra các giải pháp để phát triển văn hoá đọc trong học sinh, sinh viên.

Về phía NXBGDVN, PGS.TS Nguyễn Văn Tùng cho biết, nhiều năm qua NXB đã mở ra nhiều cuộc thi về văn hoá đọc cho học sinh, sinh viên, giáo viên. Đồng thời NXB cũng hỗ trợ thư viện trường học, tặng sách giáo khoa, tài liệu tham khảo cho học sinh, thư viện trường học các vùng khó khăn, góp phần xây dựng và làm phong phú thêm tủ sách trường học.

Tiếp đến NXBGDVN đã phát triển các nền tảng học liệu số, sách điện tử và bài tập tương tác, giúp việc đọc và học trở nên hấp dẫn hơn, đáp ứng nhu cầu học tập theo xu thế công nghệ. NXBGDVN cũng tổ chức các buổi tọa đàm, giao lưu tác giả, giới thiệu sách mới, tạo sân chơi để học sinh tiếp cận với sách và văn hóa đọc một cách tự nhiên.

Nhà phê bình Nguyễn Đăng Điệp cho rằng thư viện trường học có tầm quan trọng hết sức đặc biệt, cần phải được chú trọng và chuyên sâu hơn nữa. Người quản lý thư viện cần có kỹ năng, kiến thức để hướng dẫn các em chọn sách, đọc sách…

Ngoài ra còn thư viện cần phải có sách nghiên cứu chuyên sâu; sách về văn hoá nghệ thuật, tinh tuyển, văn học tinh hoa, mang tri thức về văn hoá; sách về khoa học công nghệ; sách song ngữ, sách không chỉ hay về nội dung mà hình thức cũng rất cần phải đẹp… cũng rất cần hiện diện trong mỗi thư viện nhà trường - PGS.TS Nguyễn Đăng Điệp gợi ý.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa cũng đồng tình với việc cần chú trọng thư viện trong nhà trường hơn nữa. Và sách trong thư viện cần có là “sách các em cần” để trang bị những kiến thức cần thiết, và “sách các em thích”.

Cô Hà chia sẻ thêm một số mong muốn của các em về sách là dung lượng không quá dài, hình ảnh minh hoạ đẹp, có phần tương tác trong mỗi cuốn sách sẽ khiến các em vừa hứng thú vừa nhớ lâu.