Gieo mầm văn hóa đọc dưới “lăng kính” của Gen Z

VHO - Dù chỉ mới là sinh viên năm 2 tại Học viện Phụ nữ Việt Nam, Lê Thị Thuyết đã góp phần đáng kể vào việc phát triển văn hóa đọc qua việc đồng sáng lập Thư viện Hạnh Phúc tại Hà Nội.

Từ khi ra đời vào năm 2022, thư viện không chỉ là nơi nuôi dưỡng tình yêu sách mà còn là không gian lan tỏa tri thức và khát vọng cống hiến cho cộng đồng. Hiện tại, Thư viện Hạnh Phúc đã mở 2 điểm đọc tại xã Liên Minh và xã Ô Diên, sở hữu hơn 6.500 đầu sách, với sự tham gia của 80 tình nguyện viên và thu hút hơn 2.500 độc giả.

 Phóng viên Báo Văn Hóa đã có dịp trò chuyện cùng Lê Thị Thuyết về hành trình gieo mầm văn hóa đọc, qua góc nhìn của thế hệ trẻ.

 P.V: Trong khi nhiều bạn trẻ mải mê với các thiết bị điện tử, điều gì đã thôi thúc Thuyết theo đuổi hành trình gieo mầm văn hóa đọc, chung tay xây dựng và vận hành dự án Thư viện Hạnh Phúc?

- Bạn Lê Thị Thuyết: Là một người yêu sách và mong muốn được cống hiến, em đã gắn bó với Thư viện Hạnh Phúc từ những ngày còn học lớp 10. Đây là thư viện đầu tiên tại xã Liên Minh (Hà Nội), được dựng nên để lan tỏa tình yêu sách, bất kỳ ai đều có thể đến học hỏi, tìm thấy niềm vui từ những trang sách.

Trong khi nhiều bạn bè chọn công việc làm thêm hay tận hưởng niềm vui giải trí, em nhận ra điều mình cần là những cuốn sách nuôi dưỡng trí tuệ, những người bạn đồng hành biết sẻ chia cùng môi trường để kiến tạo giá trị chung. Với em, Thư viện Hạnh Phúc không đơn thuần là không gian đọc, mà đã trở thành “mảnh đất” gieo mầm tri thức cho thế hệ tương lai, nơi bồi đắp sức mạnh tinh thần và khơi dậy khát vọng đổi thay của mỗi con người trên quê hương này.

 Hiện nay, văn hóa đọc trong giới trẻ đang chịu chi phối bởi các thiết bị nghe nhìn. Dưới góc nhìn của Gen Z, theo bạn, làm sao để việc đọc sách trở thành một nhu cầu tự thân của giới trẻ, từ đó lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng?

- Trong thời đại số, văn hóa đọc của giới trẻ đang đứng trước nhiều biến đổi. Một bộ phận dần trở nên thờ ơ với sách, thay vào đó dành sự quan tâm cho các nền tảng mạng xã hội với vô vàn nội dung ngắn, dễ tiếp cận và nhanh chóng tạo cảm giác giải trí. Thói quen “lướt” liên tục khiến các bạn dễ bị cuốn vào những mẩu thông tin tức thời, trong khi sách lại đòi hỏi sự kiên nhẫn, khả năng tập trung và tư duy sâu hơn.

Để ngọn lửa đọc sách lan tỏa bền vững, cần sự chung tay của gia đình, nhà trường và xã hội. Gia đình là nền tảng, nơi bố mẹ không chỉ khuyến khích mà còn trực tiếp làm gương, tạo cho con môi trường gắn bó với sách từ thuở nhỏ. Trường học cần coi việc đọc là một hoạt động quan trọng song hành cùng giảng dạy, dành thêm thời gian cho giờ đọc sách, tổ chức hoạt động thư viện để học sinh được tiếp cận nhiều đầu sách ngoài sách giáo khoa.

Trong cộng đồng, việc hình thành thêm nhiều thư viện tại các địa phương sẽ giúp mọi tầng lớp, từ học sinh, sinh viên đến người lao động... đều có cơ hội tiếp cận tri thức. Chỉ khi đó, văn hóa đọc mới thật sự bén rễ và lan tỏa trong đời sống.

 Trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ, công nghệ có thể mở ra những cơ hội nào để lan tỏa và nâng tầm văn hóa đọc?

- Công nghệ đang thay đổi mạnh mẽ cách con người tiếp cận tri thức. Chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, chúng ta có thể đọc sách, nghe sách nói ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào. Trên xe buýt, trong lúc tập thể dục hay khi nghỉ ngơi, tri thức luôn ở trong tầm tay. Với em, vấn đề không nằm ở việc đọc qua sách giấy, ebook hay sách nói, mà là duy trì được thói quen đọc và tìm thấy giá trị trong những cuốn sách phù hợp với nhu cầu, điều kiện của mỗi người.

Đặc biệt, nhờ sự phát triển của công nghệ, văn hóa đọc không chỉ được duy trì mà còn lan tỏa mạnh mẽ hơn. Những tấm gương người tốt, việc tốt trong việc giữ gìn và phát huy văn hóa đọc được lan tỏa rộng rãi thông qua mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến. Đồng thời, những cuốn sách hay, mới nhất cũng được các nhà xuất bản, công ty cập nhật thường xuyên, giúp công chúng tiếp cận dễ dàng hơn. Sách vì thế không còn là kho tàng tri thức xa vời, mà trở thành người bạn đồng hành gần gũi, khơi gợi sự tìm tòi, khám phá và nuôi dưỡng khát vọng học hỏi trong mỗi người.

- Dưới góc nhìn của một bạn trẻ, em muốn nhắn nhủ điều gì đến thế hệ của mình về việc giữ gìn thói quen đọc và nuôi dưỡng văn hóa đọc như một phần không thể thiếu của hành trình trưởng thành?

- Trong một thế giới ngày càng hiện đại, quen được gọi là “thế giới phẳng”, mạng xã hội và các thiết bị điện tử đã trở thành công cụ thiết yếu trong đời sống, học tập và công việc. Nếu không kịp thời tiếp thu những tiến bộ công nghệ, người trẻ có thể tụt hậu. Nhưng ngược lại, nếu bỏ quên sách, chúng ta cũng dễ đánh mất sự sâu sắc và khả năng chiêm nghiệm trên hành trình trưởng thành trong chính “thế giới phẳng” ấy.

Đọc sách không chỉ giúp chúng ta hiểu về sự vận động của thế giới, mà còn soi sáng hành trình tự khai phá bản thân mình: Hiểu lẽ sống, đạo lý làm người giữa nhịp sống xã hội có phần xô bồ. So với những mẩu tin vội vã trên mạng xã hội, sách mang trong mình một “độ trễ” nhất định. Nhưng chính “độ trễ” ấy lại làm nên giá trị: Nó cho phép tri thức được chắt lọc, trải qua thời gian để đúc kết thành sự bền sâu. Nhờ vậy, mỗi trang sách không chỉ là thông tin, mà là sản phẩm đúc kết từ tri thức, cảm xúc và tính nhân văn. Do đó, em mong mỗi bạn trẻ hãy dành một khoảng thời gian nhỏ trong ngày để đọc và “thưởng” sách.