Cơn “sốt sách” chưa từng có trong 10 năm, sau hiệu ứng điện ảnh và giải thưởng

VHO - Thành công rực rỡ của phim "Mưa đỏ" tại phòng vé, và sau vinh danh giải thưởng cho "Nỗi buồn chiến tranh" thị trường sách bất ngờ chứng kiến làn sóng “cháy hàng” chưa từng có trong 10 năm gần đây.

Những con số tái bản “ngoài dự đoán”

Những ngày gần đây Nỗi buồn chiến tranh của nhà văn Bảo Ninh bất ngờ trở thành tâm điểm của sách “cháy hàng” sau khi được vinh danh trong danh sách “50 tác phẩm văn học, nghệ thuật biểu diễn Việt Nam tiêu biểu, xuất sắc sau ngày đất nước thống nhất (1975 - 2025)”. Ngay sau lễ vinh danh, sách lập tức bán hết sạch và độc giả phải chờ tới lần tái bản thứ 32.

Dịch giả Nguyễn Tuấn Bình, người sáng lập Bình Books cho biết thêm, hàng loạt tác phẩm khác trong danh sách vinh danh cùng với Nỗi buồn chiến tranh cũng có sức mua tăng đột biến như: Mình và họ (Nguyễn Bình Phương), Mảnh đất lắm người nhiều ma (Nguyễn Khắc Trường), Cánh đồng bất tận (Nguyễn Ngọc Tư), Mẫu Thượng Ngàn (Nguyễn Xuân Khánh), Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng), Thời xa vắng (Lê Lựu)…

Trước đó, khi Mưa đỏ lập kỷ lục trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại tại phòng vé Việt, cuốn tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Chu Lai ngay lập tức rơi vào tình trạng “cháy hàng”.

Nói thêm về việc cuốn tiểu thuyết Mưa đỏ hot trở lại sau thành công của bộ phim, phía Bình Books nhận định, đây là một sự cộng hưởng rất đặc biệt của năm 2025, một năm có nhiều dấu mốc lớn như A50, A80. Bầu không khí kỷ niệm, ký ức lịch sử, cùng tinh thần yêu nước dâng cao đã tác động mạnh đến nhu cầu đọc của độc giả, đặc biệt là giới trẻ.

Theo ông Bình, thời điểm đó mạng xã hội còn đóng vai trò “tiếp lửa” khi hàng loạt clip về các nhân vật lịch sử như bà Nguyễn Thị Bình hay phi công Nguyễn Văn Bảy liên tục viral.

Không chỉ riêng Mưa đỏ, hàng loạt sách về chiến tranh, ký ức dân tộc đều bán chạy trở lại như: Những bức di thư thành cổ, Hồi ức Quảng Trị, Hồi ký Nguyễn Văn Bảy, Hồi ký Nguyễn Thị Bình…

Đáng chú ý, phía Bình Books đã dự đoán hiện tượng cháy hàng Mưa đỏ từ rất sớm. Khi được hỏi có nên tái bản thêm Mưa đỏ, ông Bình khẳng định “hãy làm ngay”, vì sau dịp 30.4 sẽ là thời điểm công chúng quan tâm mạnh đến hòa hợp dân tộc và lịch sử đất nước.

Ban đầu, lượng in tái bản được dự đoán chỉ khoảng 3.000 bản. Tuy nhiên, sau khi phim khởi chiếu và tạo thành “cơn sốt”, số lượng phải nâng lên 10.000 bản rồi nhanh chóng tiến tới 30.000 bản và nhiều hơn thế nữa, vượt xa mọi ước tính ban đầu.

Thông thường xu hướng tái bản hiện nay chỉ in từ 1.500 - 2.000 bản tùy theo mức đặt hàng. Nhưng với Mưa đỏ hay Nỗi buồn chiến tranh, con số tái bản thấp nhất là 10.000 bản, một bước nhảy vượt chuẩn và khó dự đoán.

"Những hiện tượng kể trên của năm 2025 đúng là tôi chưa từng thấy trong 10 năm làm sách" - ông Bình chia sẻ.

Những cú hích

Câu chuyện điện ảnh “nâng cánh” văn chương không phải mới. Trước đó, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, Đất rừng phương Nam, Tết ở làng địa ngục cùng nhiều cuốn sách khác từng tạo thành chuỗi tiêu thụ bùng nổ sau khi được chuyển thể thành tác phẩm điện ảnh.

Những cuốn sách cháy hàng kể trên phản ánh một xu thế rõ rệt, khi sách được cộng hưởng bởi điện ảnh hoặc danh hiệu uy tín, nhu cầu tìm lại tác phẩm gốc lập tức tăng mạnh. Độc giả muốn tìm hiểu sâu hơn, so sánh với phim, hoặc đơn giản để “không đứng ngoài cơn xôn xao”... là những nguyên nhân khiến sách được tìm đọc nhiều.

Từ góc nhìn thị trường, câu hỏi đặt ra là: Liệu nhà văn đương đại khi viết sách có nên định hình tác phẩm của mình trong một “hệ sinh thái”, nơi tác phẩm có sẵn cơ hội lên phim, lên sân khấu, hoặc truyền thông đa nền tảng?

Ông Bình thừa nhận đây là câu hỏi khó, nhưng dẫn chứng, nhà văn trẻ Thảo Trang với tác phẩm Tết ở làng địa ngục đã bán tới 10.000 bản, và sau khi dựng thành phim, sách còn bán chạy hơn nữa.

“Phải chăng công thức của một tác giả ngày nay không chỉ là viết hay, mà còn phải biết khai thác yếu tố văn hóa Việt, kết hợp truyền thông, hoặc đặt mục tiêu chuyển thể lên phim từ ngay khi bắt đầu viết?” - ông Bình đặt vấn đề.

Thực tế nhiều năm qua cho thấy, có hàng chục lý do khiến một cuốn sách “nóng” trở lại: đạt giải lớn, chuyển thể thành phim, gây tranh luận, hoặc chỉ đơn giản vì hiệu ứng đám đông. Nhưng dù lý do nào, việc độc giả tìm đến sách và đọc vẫn là tín hiệu tích cực.

Tuy nhiên, mọi “cơn sốt” rồi cũng qua. Điều còn lại không phải là biểu đồ bán chạy theo mùa, hay theo sự kiện mà là những tác phẩm có giá trị thực sự vượt qua được thử thách nghiệt ngã của thời gian. Những cuốn sách có tầm vóc cần được lan tỏa bằng nhiều hình thức sâu và rộng hơn nữa, bên cạnh những “cơn sóng” nhất thời.

Điện ảnh có thể tạo cú hích, giải thưởng có thể tạo uy tín, nhưng một nền văn hóa đọc bền vững mới là điều cần thiết về lâu dài.