Xây dựng quy trình xử lý những người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật có hành vi vi phạm pháp luật: Thêm “barie” để gìn giữ môi trường nghệ thuật

VHO- “Bộ TT&TT đã đề xuất với Bộ VHTTDL xây dựng quy trình xử lý những người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật có hành vi vi phạm pháp luật. Theo đó, dự kiến bên cạnh việc xử phạt hành chính sẽ áp dụng các hình thức hạn chế người vi phạm, dừng, tạm dừng xuất hiện trên sóng truyền hình, phát thanh, đăng tải trên các nền tảng mạng xã hội và hoạt động biểu diễn trực tiếp…”.

 Quyền Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn NSƯT Trần Ly Ly đã thông tin như vậy trong cuộc trao đổi với Văn Hóa về vấn đề này.

 P.V: Việc phối hợp của Bộ VHTTDL trong quy trình xử lý này được thể hiện như thế nào, thưa bà?

- Quyền Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn Trần Ly Ly: Trong thời điểm hiện nay, hoạt động của các nghệ sĩ ngoài thực tế còn được thực hiện trên nhiều nền tảng mạng xã hội khác nhau, bởi vậy việc phối hợp để giữ một môi trường nghệ thuật lành mạnh là rất cần thiết. Vừa qua, Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ TT&TT) và Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VHTTDL) đã có những buổi làm việc xung quanh vấn đề này.

Theo đó, với mỗi trường hợp liên quan tới biểu diễn, nghệ sĩ… thẩm định về nội dung chuyên môn sẽ do các đơn vị chuyên môn của Bộ VHTTDL xem xét, xử lý. Về phía kỹ thuật trên các nền tảng mạng xã hội hay trên môi trường internet, khi được xác định là có vi phạm thì sẽ do phía Bộ TT&TT đảm trách. Chúng tôi đánh giá cao vai trò của Bộ TT&TT khi đã thực sự “vào cuộc” tích cực cùng cơ quan quản lý nhà nước của ngành VHTTDL để giải quyết những bất cập nảy sinh trong hoạt động nghệ thuật biểu diễn hiện nay và giúp thêm một “barie” để những người làm nghệ thuật điều chỉnh cho đúng chuẩn mực, thực hiện đúng quy định của pháp luật.

Nghệ sĩ hay là người của công chúng cần ý thức đầy đủ hơn trách nhiệm của mình với xã hội, thay vì tạo scandal rẻ tiền để làm nên sự nổi tiếng. Trong ảnh: Những ngày đại dịch Covid-19 chưa được kiểm soát, với nhiều nghệ sĩ khác, tiếng kèn Saxophone của Trần Mạnh Tuấn đã làm cho nhiều bệnh nhân xúc động với những giai điệu ngọt ngào tại BV dã chiến thu dung số 3, TP.HCM  Ảnh: HẢI AN

Cơ quan quản lý có xây dựng barem cụ thể về các hành vi vi phạm nào sẽ bị “cấm sóng”, cấm diễn, cấm mạng không, thưa bà?

- Với người nghệ sĩ, được biểu diễn, được xuất hiện trước công chúng là điều cực kỳ quan trọng. Bởi vậy, khi phải áp dụng các hình thức cấm xuất hiện trên truyền hình, trên các nền tảng xã hội và cấm biểu diễn trực tiếp là điều cơ quan quản lý không mong muốn và sẽ rất cân nhắc. Phần lớn nghệ sĩ, diễn viên đang hoạt động trong các đơn vị sự nghiệp công lập đều thực hiện rất tốt Quy tắc ứng xử của người hoạt động nghệ thuật.

Song như chúng ta biết, bên cạnh “Influencer” hay “KOL” (những người có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội), họ có thể đến từ nhiều lĩnh vực, ngành nghề khác nhau, không chỉ có nghệ sĩ, diễn viên… mà bất kỳ người dùng Internet nào cũng có thể trở thành một Influencer hay KOL. Tuy nhiên, đã là nghệ sĩ, là người của công chúng và là người có ảnh hưởng với xã hội, họ luôn là tâm điểm của công chúng, chỉ một hành động, cử chỉ của nghệ sĩ sai lệch đều có thể gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng. Công chúng không bao giờ chấp nhận người làm văn hóa, nghệ thuật mà lại có những hành xử, phát ngôn thiếu chuẩn mực, thiếu văn hóa. Vì thế với những trường hợp vi phạm nghiêm trọng, có tính chất lặp đi lặp lại dù đã được cảnh báo nhắc nhở… thì cũng cần phải có những biện pháp mạnh mẽ, kiên quyết.

 Xin bà cho biết, với những trường hợp hạn chế xuất hiện trên các phương tiện truyền thông, nền tảng mạng xã hội có quy định về thời gian như vậy không?

- Liên quan tới các cấp độ hành vi vi phạm, thời gian áp dụng các biện pháp phạt bổ sung đang được bàn bạc, tính toán và xây dựng để đảm bảo tính minh bạch, đúng người, đúng tội. Có trường hợp sẽ khóa kênh, cắt nguồn tiền quảng cáo, cắt sóng, cấm biểu diễn… hoặc áp dụng đồng thời tất cả các hình thức.

 Diễn viên hài Hữu Tín bị Công an quận 8 (TP.HCM) bắt quả tang sử dụng ma túy tại căn hộ chung cư vào tháng 6.2022 Ảnh: CACC

Những vi phạm trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn đã được quy định trong nhiều văn bản quy phạm pháp luật, và vừa qua, Bộ VHTTDL cũng ban hành Bộ quy tắc ứng xử đối với văn nghệ sĩ… Phải chăng các mức phạt chưa đủ sức răn đe?

- Dư luận và giới nghệ sĩ vẫn luôn nhắc đến những cụm từ như: Giữ gìn thuần phong mỹ tục, đạo đức, tác phong, hình ảnh…, nhưng những chuẩn mực đó cụ thể như thế nào thì chưa có một văn bản nào quy định chi tiết và mang tính định hướng. Dư luận bức xúc, lên án những phát ngôn tùy tiện, hành vi coi thường công chúng… của một số nghệ sĩ, người nổi tiếng nhưng lại lúng túng khi “chỉ mặt, gọi tên” những hành vi, phát ngôn đó dựa trên một hệ quy chiếu chuẩn mực, để từ đó thấy rằng, sự lệch chuẩn ấy là việc nghệ sĩ không nên làm, không được làm. Xuất phát từ thực tế này, Bộ VHTTDL đã soạn thảo và ban hành “Quy tắc ứng xử của người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật”, nhấn mạnh nguyên tắc công khai, minh bạch, kịp thời trong công tác xã hội, giữ niềm tin, uy tín, trách nhiệm, danh dự người hoạt động nghệ thuật, không lạm dụng danh hiệu, hình ảnh để tư lợi. Phát huy uy tín cá nhân để lan tỏa các giá trị nhân văn, những việc làm tốt, hình ảnh đẹp, hành vi ứng xử văn hóa trong xã hội đến cộng đồng. Đối với hoạt động quảng cáo, nghệ sĩ phải đảm bảo truyền đạt thông tin trung thực, chính xác, rõ ràng…

Song cũng cần khẳng định, quy tắc ứng xử này mang tính định hướng để những người hoạt động trong ngành nghệ thuật noi theo nhằm điều chỉnh hành vi. Thực tế vẫn tồn tại những đối tượng cố tình gây sự chú ý bằng scandal, mắc sai phạm có hệ thống, lặp đi lặp lại nhiều lần gây bức xúc dư luận… nên cần phải có những hình thức mang tính răn đe mạnh hơn. Bên cạnh việc xây dựng quy trình xử lý người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật có hành vi vi phạm pháp luật, cơ quan quản lý nhà nước cũng đề nghị các cơ quan liên quan có trách nhiệm cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục ý thức chấp hành pháp luật về nghệ thuật biểu diễn, quảng cáo, an ninh mạng đến các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động văn hóa, nghệ thuật; Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm…

Dự kiến là thời điểm nào sẽ áp dụng những hình thức phạt bổ sung này?

- Từ kinh nghiệm của một số nước trên thế giới, Bộ VHTTDL cùng Bộ TT&TT tiếp tục rà quét, xử lý các vi phạm để xử lý hoạt động nghệ thuật của các nghệ sĩ trên môi trường mạng. Dự kiến có thể công bố và áp dụng các hình thức hạn chế này trong năm 2023.

Xin cảm ơn bà!

 THÚY HIỀN - NGỌC NHIÊN