Tham vấn ý kiến công tác bảo tồn, phát huy bền vững di sản Hội An trong bối cảnh mới

VHO - Chiều 4.12, tại phường Hội An, thành phố Đà Nẵng đã diễn ra hội nghị về công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An trong bối cảnh mới hiện nay.

Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới (BTDSVHTG Hội An) cho biết, từ đầu năm 2025 đến nay, trong bối cảnh tình hình cả nước và ở địa phương nói chung, trên lĩnh vực di sản văn hóa nói riêng có những thay đổi sâu sắc tác động trực tiếp đến hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị DSVHTG Hội An, trong đó có nhiều thay đổi do việc tổ chức chính quyền địa phương hai cấp cũng như triển khai Luật Di sản văn hóa sửa đổi.

Thực hiện chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính, xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, thành phố Hội An được tổ chức lại gồm: 3 phường (Hội An, Hội An Đông, Hội An Tây) và 1 xã (Tân Hiệp).

Trên cơ sở đó, hệ thống di sản văn hóa tại Hội An, bao gồm di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, tuy không thay đổi nội hàm nhưng có sự điều chỉnh về địa bàn phân bố và mô hình quản lý. Phạm vi khoanh vùng bảo vệ Đô thị cổ Hội An hiện nằm hoàn toàn trên địa bàn phường Hội An.

Tại 4 xã, phường Hội An, Hội An Đông, Hội An Tây, Tân Hiệp hiện có 1.439 di tích lịch sử - văn hóa ở các loại hình kiến trúc nghệ thuật, khảo cổ, lịch sử đấu tranh yêu nước cách mạng, danh thắng.

Trong đó, trên địa bàn phường Hội An (vùng lõi đô thị) có 1.194 di tích, trong đó có 1 di tích quốc gia đặc biệt, 11 di tích cấp quốc gia; 24 di tích cấp tỉnh; 13 di tích thuộc danh mục bảo vệ cấp tỉnh.

Phường Hội An Tây có 77 di tích, trong đó có 5 di tích quốc gia; Hội An Đông có 40 di tích, trong đó có 4 di tích quốc gia và Tân Hiệp có 27 di tích, trong đó có 7 di tích cấp quốc gia. Hệ thống di tích, di sản này đóng góp quan trọng trong việc thu hút bình quân gần 5 triệu lượt khách mỗi năm đến đô thị cổ Hội An.

Bên cạnh đó, Quốc hội ban hành Luật Di sản văn hóa; Bộ VHTTDL ban hành các thông tư nhằm hướng dẫn thi hành Luật Di sản văn hóa năm 2024. Luật và hệ thống văn bản mới có nhiều điểm bổ sung, hoàn thiện, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ và toàn diện cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa trên cả nước.

Triển khai thi hành Luật Di sản văn hóa

VHO - Phó Thủ tướng Mai Văn Chính vừa ký Quyết định số 723/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Di sản văn hóa.

Căn cứ các quy định này, Sở VHTTDL thành phố Đà Nẵng đang xây dựng để trình UBND thành phố ban hành Quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Song song, Trung tâm đang tham mưu điều chỉnh Quy chế bảo vệ DSVHTG Đô thị cổ Hội An cho phù hợp với tình hình mới.

Trong bối cảnh đó, từ tháng 7.2025 đến nay, Trung tâm BTDSVHTG Hội An đã đã triển khai nhiều nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị di sản Hội An.

Nổi bật như tham mưu UBND TP Đà Nẵng tổ chức Hội nghị tổng kết quy hoạch tổng thể đầu tư bảo tồn, tôn tạo DSVHTG Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch và TP Hội An giai đoạn 2012-2025.  Hiện nay, Trung tâm cũng đang tham mưu xây dựng nhiệm vụ quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị Đô thị cổ Hội An trong giai đoạn tiếp theo

Tham mưu điều chỉnh, trình xin ý kiến hoàn thiện đối với “Quy chế bảo vệ Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An”; đồng thời đang tham mưu xây dựng Quy chế phối hợp trong thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Những kết quả đạt được đã góp phần làm phong phú sản phẩm du lịch văn hóa, lan tỏa giá trị di sản vật thể và phi vật thể, đồng thời củng cố vị thế Đô thị cổ Hội An như một điểm đến di sản độc đáo, hấp dẫn trên bản đồ du lịch Việt Nam và quốc tế.

Hội nghị cũng đặt ra một số vấn đề trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị DSVHTG Hội An trong bối cảnh mới hiện nay.

Ông Phạm Phú Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm BTDSVHTG Hội An, cho biết, theo chỉ đạo của UBND thành phố Đà Nẵng kết luận tại Hội nghị tổng kết "Quy hoạch tổng thể đầu tư bảo tồn, tôn tạo DSVHTG Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch và TP Hội An giai đoạn 2012-2025" xác định quan điểm bảo tồn và phát huy giá trị DSVHTG Đô thị cổ Hội An trong thời gian đến phải không làm phá vỡ tính tổng thể của không gian lịch sử - văn hóa - sinh thái của Đô thị cổ Hội An trên địa bàn các địa phương liên quan (phường Hội An, phường Hội An Đông, phường Hội An Tây và xã Tân Hiệp).

Bảo tồn và phát huy giá trị các làng nghề truyền thống, di tích lịch sử - văn hóa; các không gian sông nước, biển đảo; giữ vững mối liên kết không gian bảo tồn giữa khu Di sản và Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An.

Đây là cơ sở định hướng để các cơ quan, đơn vị, địa phương có những quy hoạch, định hướng phát triển giúp cho di sản được bảo tồn và phát huy tốt trong thời gian đến.

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý và chính quyền địa phương tổ chức thực hiện Luật Di sản văn hóa và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật. Song song với đó cần sớm hoàn chỉnh bộ khung pháp lý riêng Khu di sản thế giới Hội An.

Ngoài ra, một số cơ chế chính sách đặc thù đã được UBND thành phố Hội An thực hiện hiệu quả trong thời gian qua như: Cơ chế hỗ trợ tu bổ, tôn tạo di tích tư nhân - tập thể trong và ngoài khu phố cổ; Quy định hỗ trợ kinh phí bảo vệ cho các di tích tín ngưỡng cộng đồng cũng cần được đề xuất tiếp tục áp dụng.

Cần có sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan trong thực hiện nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị di sản Hội An, cả trong khu vực khoanh vùng bảo vệ và các di tích vùng ven, các làng nghề truyền thống, các không gian lịch sử - văn hóa - sinh thái có giá trị để vừa bảo tồn tốt di sản văn hóa, vừa phục vụ phát triển kinh tế -  văn hóa - xã hội của các địa phương, nâng cao đời sống người dân.

Cần tiếp tục có sự chung tay của các chủ/ đại diện chủ di tích, cộng đồng thực hành di sản văn hóa phi vật thể, các nhà nghiên cứu, những người tâm huyết với di sản để cùng cơ quan nhà nước và chính quyền địa phương bảo tồn tốt các di sản văn hóa Hội An.

Tại hội nghị, các nhà quản lý, nhà nghiên cứu, cộng tác viên bảo tồn di sản văn hóa cũng chia sẻ nhiều đóng góp trong việc định hướng, xây dựng một quy hoạch tổng thể nhằm bảo tồn và phát huy bền vững nhất các giá trị di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An cho giai đoạn tiếp theo sau sáp nhập.

Các đại biểu là các nguyên lãnh đạo địa phương, nhà nghiên cứu, nghệ nhân... đã đóng góp nhiều ý kiến để tiếp tục bảo tồn, phát huy hiệu quả giá trị di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An trong bối cảnh mới.

Đáng chú ý, là các ý kiến, kiến nghị về việc sớm chi kinh phí hỗ trợ cho đội ngũ phục vụ công tác trông coi, quản lý ở một số di tích đình làng đã được xếp hạng; nghiên cứu đặt tên đường Hồ Nghinh tại Hội An; sớm khoanh vùng, cải tạo công viên ở khu vực mộ cụ Nguyễn Duy Hiệu; có giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị hát tuồng (hát bội) đang mai một nặng nề...