VHO - Phối hợp theo từng cặp là khái niệm sơ khởi và đơn giản nhất trong chiến thuật bóng đá. Ngày nay, bóng đá đã trở nên phức tạp gấp nhiều lần bởi sự lao động và sáng tạo không ngừng của các huấn luyện viên. Tuy nhiên, chiến thuật sinh ra chủ yếu để hạn chế sự thua thiệt trước đối phương. Khi đã có đối tác hoàn hảo để phối hợp theo cặp như Lionel Messi, đội tuyển Argentina chẳng cần chiến thuật quá cầu kỳ để làm gì.

Messi tiếp tục tỏa sáng tại Argentina nhờ sự hỗ trợ hiệu quả của đồng đội xung quanh

 Chọc khe hoặc bật tường

Trong thời kỳ chiến thuật bóng đá phát triển rực rỡ, điều nghịch lý là ở cấp đội tuyển quốc gia, đội bóng nào càng chơi bóng đơn giản, ít giáo điều, lại càng thành công. Tây Ban Nha toàn thắng tại vòng bảng Euro 2024 nhờ buông bỏ dần tiqui-taca, tận dụng nhiều khả năng xuyên phá của bộ đôi chạy cánh Nico Williams và Lamine Yamal. Tuyển Đức cũng gây ấn tượng bởi sự đa dạng, biến hóa cho dù đâu đó vẫn có sự chấp niệm về “chất Đức”. Và tiêu biểu nhất, đội bóng đang đứng trên đỉnh thế giới, đương kim vô địch Argentina càng chơi bóng đơn giản hơn.

Dấu hiệu của các khái niệm chiến thuật phức tạp như gegen-pressing, định hướng vị trí, chuyển trạng thái... khá mờ nhạt trong lối chơi của Albiceleste. Chiến thuật của đội tuyển Argentina rất đơn giản, bố trí các cầu thủ tối ưu ra sân, tập trung vào các pha phối hợp theo cặp, đưa bóng đá 11 người trở thành trận chiến của chỉ 2 cầu thủ. Công thức của Albiceleste càng dễ hiểu, là mối liên hệ giữa Messi và đồng đội. Messi chuyền bóng, đồng đội chạy chỗ. Hoặc chuyền chéo - chạy thẳng, hoặc chuyền thẳng - chạy chéo.

Cả hai bàn thắng của Argentina trong trận đấu mở màn Copa America năm nay trước Canada đều đến từ những tình huống Messi chuyền thẳng (chọc khe) và đồng đội chạy chéo, phá bẫy việt vị băng xuống đối mặt thủ môn. Bàn thứ nhất, Mac-Allister băng xuống, Julian Alvarez ập vào đá bồi. Bàn thứ hai, Lautaro Martinez ghi bàn. Trước đó, ở trận giao hữu với Guatemala, Messi in dấu giày vào 2 bàn thắng bằng cách kết hợp cả hai lối chuyền bóng vừa nêu, tức tạo thành những pha bật tường.

 Messi có khoảng trống đồng nghĩa điều kỳ diệu sẽ đến

Đơn giản như Messi, đơn giản vì Messi

Sự đơn giản ấy đưa Argentina đến chức vô địch Copa America lẫn World Cup vì 2 lý do chính và liên hệ mật thiết lẫn nhau. Thứ nhất, tại cấp ĐTQG, các cầu thủ không có sự ăn ý như cấp CLB. Do đó việc sử dụng lối chơi quá cầu kỳ đôi khi chỉ phản tác dụng. Ngược lại, những đội bóng tận dụng được tài năng của các cá nhân, đặc biệt những cầu thủ siêu việt, càng dễ thành công. Và nói về tài năng xuất chúng bậc nhất trong lịch sử bóng đá thế giới, không thể không đề cập đến Messi. Đội tuyển Argentina may mắn có Messi và tạo ra được hệ thống để siêu sao này phát huy hết tài năng thiên bẩm. Đó là lý do để Albiceleste thành công.

Trở lại với sự đơn giản trong lối chơi của Argentina. Đầu tiên cần minh định bản thân Messi cũng là cầu thủ chơi bóng cực kỳ đơn giản. Anh hiếm khi sử dụng các tuyệt kỹ mang tính phô diễn kiểu đảo chân như rang lạc, rabona, xoay compa... Trong cuộc phỏng vấn vào đúng dịp sinh nhật 24.6 mới đây, chính siêu sao người Argentina thừa nhận: “Rõ ràng là tôi sinh ra như thế này là vì Chúa đã chọn tôi. Đây là món quà mà Chúa dành cho tôi. Tôi cố gắng và làm mọi cách để tận dụng tối đa món quà đó”. Nói dễ hiểu, trời sinh như thế nào, Messi chơi bóng như thế ấy. Một cách thuận tự nhiên.

Khi càng lớn tuổi, Messi càng không phù hợp với những hệ thống chiến thuật tinh vi của bóng đá hiện đại. HLV Lionel Scaloni tìm ra yếu quyết ấy và xây dựng đội hình xoay quanh La Pulga, sao cho cầu thủ này ít phải chạy chỗ, nhận bóng thoải mái và có nhiều phương án chuyền bóng nhất. Đáng kể như Rodrigo de Paul, gã cận vệ hiếu chiến luôn đứng bên cạnh và tranh chấp mọi tình huống Messi không thể hoặc không nên tranh chấp. Alexis Mac-Allister, máy chạy sẵn sàng di chuyển theo mọi đường chuyền của M10. Lautaro Martinez, trung phong làm nhiệm vụ hút người hay “anh bạn già” Di Maria, người hiểu ý Messi qua từng cái chớp mắt.

Bản sắc độc đáo của một xứ sở

Cần nhấn mạnh, đây là điểm khác biệt so với các Argentina “thất bại” trước đây, khi các đồng đội chỉ biết “quẳng” trái bóng cho Messi tự xử lý trước hàng phòng ngự dày đặc và luôn sẵn sàng đốn hạ M10. Trong cả hai bàn thắng của Argentina vào lưới Canada, Messi đều nhận bóng trong thế không hề bị theo kèm và có cả khoảng trống mênh mông trước mắt. Và, nếu để thầy phù thủy này rảnh chân, phép màu luôn xảy ra trên sân cỏ.

Mở rộng vấn đề, chơi bóng đơn giản, không cầu kỳ vốn là bản sắc của bóng đá Argentina, nơi sản sinh ra những cầu thủ cá tính và mưu mẹo. Trong quá khứ, những ngôi sao tấn công lẫy lừng của xứ sở tango đều thích độc lập tác chiến hơn là bị đặt vào hệ thống chiến thuật phức tạp. Bởi vậy, từ Maradona cho đến Ariel Ortega, Riquelme, Juan Sebastian Veron, họ chỉ thi đấu hiệu quả khi một mình chơi ở vị trí “số 10” thay vì phối trộn theo kiểu cặp tiền vệ tấn công “số 8”. Tương tự, các chân sút Argentina cũng ưa độc lập tác chiến thay vì kết hợp với nhau. Có Gabriel Batistuta, không Hernan Crespo tại World Cup 2002. Dùng Gonzalo Higuain, cất Sergio Aguero trong nhiều kỳ World Cup và Copa America. Dễ hiểu, các tiền đạo Argentina sở hữu bộ kỹ năng để tự xử lý trong vòng cấm, thay vì bổ sung cho nhau theo kiểu “một cao, một thấp”.

Bản thân Aguero không hề phù hợp với hệ thống chiến thuật gia kỳ tài Pep Guardiola xây dựng tại Man City. Tuy nhiên, bởi tài săn bàn tuyệt luân, cậu bạn thân của Messi vẫn có chỗ đứng tại Etihad suốt nhiều năm liền. Bản thân chính Messi cũng cho rằng phong cách của Guardiola gây nên “hiểu nhầm lớn” về bóng đá, cho dù chính nhà cầm quân người Tây Ban Nha đã tạo ra bệ phóng để anh trở thành cầu thủ xuất sắc nhất thế giới tại Barcelona, giai đoạn 2008-2012. “Ngày nay, ai cũng muốn chơi bóng theo kiểu Guardiola. Họ bảo những đứa trẻ chỉ được chơi bóng hai chạm và chuyền nhanh. Độ tuổi đấy cần được trải nghiệm như chúng tôi trước đây. Đừng lấy đi tính tự phát của chúng”, siêu sao người Argentina chia sẻ. Trong khi đó, Guardiola nhiều lần thừa nhận dù kỹ tính về chiến thuật, nhưng đối với ông, Messi là ngoại lệ duy nhất và được phép chơi bóng theo ý mình. “Phát kiến số 9 ảo” của nhà cầm quân này thực ra cũng chỉ muốn tận dụng tài nghệ siêu việt của La Pulga ở sát khung thành hơn.

Tựu trung, tính tự phát, sự độc lập là đặc trưng của cầu thủ Argentina. Trên nền bản sắc độc đáo ấy, xây dựng nên lối chơi đơn giản. Lối chơi đơn giản ấy lại phát huy hết khả năng của cầu thủ vĩ đại nhất thế giới. Đội tuyển Argentina đã và đang thành công nhờ vậy. Như huyền thoại Johan Cruyff, người được ca tụng như một nhà hiền triết của bóng đá và là thầy của Pep Guardiola, từng nói: “Bóng đá là trò chơi đơn giản nhưng chơi thứ bóng đá đơn giản mới là điều khó nhất”.