Robot tiến sĩ đầu tiên của Trung Quốc biểu diễn Kinh kịch

VHO - Buổi biểu diễn Kinh kịch do một robot hình người đảm nhận vai chính tại Trung Quốc đã thu hút sự chú ý rộng rãi, không chỉ bởi trang phục cầu kỳ hay các tiết mục kinh điển mà là sự hợp tác đột phá giữa một robot được trang điểm hoàn chỉnh và một nghệ sĩ biểu diễn.

Buổi biểu diễn Kinh kịch tại Trung tâm Nghệ thuật Tây Bến, Thượng Hải, khán phòng rực sáng ánh đèn và tiếng chiêng trống vang lên mở màn cho một sự kiện chưa từng có trong lịch sử sân khấu Trung Hoa, buổi biểu diễn Kinh kịch do một robot hình người đảm nhận vai chính.

Khoác lên mình bộ trang phục uy nghiêm của Hạng Vũ, nhân vật bi tráng trong vở Bá Vương Biệt Cơ, “Học giả 01”, robot tiến sĩ đầu tiên của Trung Quốc, bước ra sân khấu trong ánh nhìn ngỡ ngàng của khán giả.

Bên cạnh nó là Vương Vũ Thần, sinh viên Học viện Hý kịch Thượng Hải, người bạn diễn bằng xương bằng thịt, cùng tạo nên một màn trình diễn kết hợp giữa  truyền thống và công nghệ chưa từng có.

“Học giả 01” không chỉ đơn thuần là một cỗ máy được lập trình để cử động. Mỗi bước đi, ánh nhìn, thậm chí nhịp chuyển tay của nó đều đồng bộ với tiếng nhạc nền và lời hát.

Dưới lớp hóa trang đặc trưng của Kinh kịch, robot tái hiện chính xác từng cử chỉ cách điệu đã được con người lưu truyền hàng trăm năm.

Với đạo diễn Vu Tường, người đứng sau dự án, đây không chỉ là một buổi biểu diễn, mà là một thử nghiệm mang tính khai phá: “Chúng tôi muốn khám phá xem công nghệ có thể trở thành ngôn ngữ mở rộng của nghệ thuật truyền thống ra sao, thay vì chỉ là công cụ minh họa.”

Màn trình diễn nhanh chóng gây bão trên mạng xã hội Trung Quốc. Các đoạn video lan truyền với tốc độ chóng mặt, thu hút hàng triệu lượt xem và hàng nghìn bình luận. Điều đáng chú ý là phần lớn người xem thuộc thế hệ trẻ,những khán giả vốn hiếm khi bước vào rạp hát Kinh kịch.

Nhiều bạn trẻ bày tỏ sự thích thú, thậm chí bắt đầu tìm hiểu ý nghĩa của các lớp hóa trang hay động tác biểu cảm trong vở diễn. Theo một khảo sát về di sản phi vật thể, có tới  67% người thuộc thế hệ Y và Z cho biết họ quan tâm đến opera truyền thống, và 71% tin rằng sự kết hợp công nghệ là hướng đi giúp nghệ thuật này sống lại trong đời sống hiện đại.

Tuy nhiên, không ít người lại lo ngại về ranh giới giữa sáng tạo và bản sắc. Với họ, Kinh kịch không chỉ là chuỗi động tác được mã hóa, mà là nghệ thuật của cảm xúc, hơi thở và linh hồn con người.

Một robot có thể tái tạo động tác chính xác, nhưng nó không thể hiểu được bi kịch của Hạng Vũ hay nỗi đau trong giọng hát của Ngu Cơ. Một số nhà phê bình nhận xét rằng, cảm xúc mới là phần làm nên giá trị của nghệ thuật biểu diễn. Nếu đánh mất điều đó, sân khấu chỉ còn lại vỏ bọc hào nhoáng.

Dù vậy, ngay cả những người hoài nghi cũng phải thừa nhận giá trị thực tiễn mà công nghệ mang lại. Robot có thể trở thành công cụ giảng dạy, giúp sinh viên Kinh kịch quan sát và luyện tập chính xác từng động tác.

Theo nhà sáng tạo robot Lý Thanh Độ, việc số hóa các chuyển động sẽ mở ra khả năng xây dựng kho lưu trữ biểu diễn, giúp bảo tồn nghệ thuật cổ truyền trong bối cảnh nhiều kỹ thuật đang dần thất truyền. Ông nói: “Nếu một cử chỉ có thể được ghi lại và tái hiện chuẩn xác, nó sẽ trở thành tài nguyên quý giá cho các thế hệ sau”.

Ở một khía cạnh khác, dự án còn phản ánh xu hướng toàn cầu đó là hòa trộn giữa âm nhạc truyền thống và công nghệ mới để tái định nghĩa cách con người tiếp cận di sản văn hóa.

Trong khi các sân khấu phương Tây đang thử nghiệm opera kết hợp thực tế ảo và AI, thì sân khấu Trung Hoa lại chọn cách kết hợp robot, một biểu tượng công nghệ hiện đại với Kinh kịch, loại hình nghệ thuật cổ xưa bậc nhất châu Á.

Chính sự đối lập này tạo nên sức hút đặc biệt, một cuộc trò chuyện giữa quá khứ và tương lai, giữa con người và máy móc. Tuy nhiên, công nghệ có thể trở thành đồng hành, chứ không phải kẻ thay thế, trong hành trình bảo tồn nghệ thuật. Robot có thể khuếch đại vẻ đẹp của Kinh kịch, nhưng cảm xúc và trí tuệ con người vẫn là linh hồn của sân khấu.

Buổi biểu diễn tại Thượng Hải không chỉ là một thí nghiệm công nghệ, mà còn là lời nhắc nhở rằng truyền thống chỉ thực sự sống khi nó biết đối thoại với thời đại.

Và có lẽ, trong tương lai không xa, khi ánh đèn sân khấu bật sáng, khán giả sẽ không còn ngạc nhiên nếu thấy bên cạnh nghệ sĩ là một người bạn máy móc, cùng nhau kể lại những câu chuyện xưa bằng ngôn ngữ mới của thời đại số.