Những bước ngoặt định hình cục diện thế giới năm 2025

VHO - Năm 2025, thế giới đối mặt với nhiều thử thách, khi xung đột, cạnh tranh chiến lược và sự chia rẽ gia tăng, đặt ra những thách thức lớn đối với ổn định, hợp tác và trật tự toàn cầu trong một bối cảnh đầy biến động và khó lường.

Theo đánh giá của giới chuyên gia, những bước ngoặt định hình thế giới trong năm 2025 không chỉ tạo ra những chuyển động lớn về địa chính trị và kinh tế toàn cầu, mà còn làm dấy lên nhiều vấn đề then chốt liên quan đến tương lai trật tự quốc tế, vai trò của các thể chế đa phương và mức độ hợp tác giữa các quốc gia trong ứng phó với các thách thức chung.

Trước thời khắc chuyển giao sang năm mới, việc nhìn lại những dấu ấn thế giới nổi bật nhất năm 2025 không chỉ nhằm tổng kết một năm đầy biến động, mà còn giúp nhận diện rõ các xu hướng lớn và những vấn đề then chốt được dự báo sẽ tiếp tục chi phối cục diện toàn cầu trong thời gian tới.

Năm 2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai với mục tiêu “Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại”. Việc chính quyền Tổng thống Trump triển khai hàng loạt chính sách cứng rắn về kinh tế, thương mại, nhập cư và đối ngoại đã tạo ra những tác động sâu rộng không chỉ đối với nước Mỹ mà còn ảnh hưởng lan rộng trong cục diện chính trị - kinh tế toàn cầu.

Một năm qua, các chính sách này đã tạo ra những làn sóng tranh luận rộng khắp. Nước Mỹ thay đổi và thế giới cũng phải thay đổi theo.

Nổi bật nhất là chính sách thuế quan của Mỹ, đánh dấu một bước ngoặt mới trong lĩnh vực kinh tế, tạo ra những tác động lan tỏa mạnh mẽ và trở thành một mảnh ghép quan trọng góp phần định hình cục diện thế giới trong năm 2025. Washington áp thuế với hơn 180 nền kinh tế, trong đó có cả đồng minh, nhằm đưa sản xuất trở lại Mỹ.

Chính sách áp thuế đã thúc đẩy dòng chảy thương mại toàn cầu. Các doanh nghiệp buộc phải dịch chuyển sản xuất hoặc tìm kiếm thị trường khác thay thế Mỹ. Bên cạnh những biện pháp đáp trả qua lại, các quốc gia khác cũng tìm cách xích lại gần nhau qua các hiệp định thương mại mới.

Bên cạnh đó, thông qua các chính sách về nhập cư và an ninh biên giới, chính quyền Mỹ đã tăng cường kiểm soát dòng người di cư, đẩy mạnh xây dựng và củng cố hệ thống bảo vệ biên giới; đồng thời siết chặt quy trình cấp thị thực và trục xuất nhằm bảo đảm an ninh quốc gia và bảo vệ thị trường lao động trong nước.

Năm 2025, Mỹ đóng vai trò trung gian hòa giải, góp phần chấm dứt căng thẳng leo thang trong xung đột Israel - Iran, thúc đẩy hòa bình Campuchia - Thái Lan và kết thúc xung đột Nga - Ukraine. 

Áp lực ngoại giao từ Mỹ cũng đã góp phần thúc đẩy Israel và Hamas đạt được thỏa thuận ngừng bắn, khép lại hai năm giao tranh ác liệt tại Gaza, nơi khủng hoảng nhân đạo kéo dài đã để lại hậu quả nặng nề. Thỏa thuận này không chỉ chấm dứt bạo lực tàn khốc kéo dài, mà còn tạo điều kiện cho việc tăng cường viện trợ nhân đạo vào Gaza, dù theo các báo cáo của Liên Hợp Quốc và các tổ chức phi chính phủ, nguồn lực hiện vẫn chưa đủ đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người dân.

Ngoài ra, nỗ lực ngoại giao cũng thúc đẩy chấm dứt cuộc xung đột Nga - Ukraine, trong đó Mỹ và châu Âu đưa ra các đề xuất hòa bình. Đáng chú ý, thượng đỉnh Nga - Mỹ đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng và tái khởi động đối thoại chiến lược giữa hai cường quốc. Thượng đỉnh cũng được xem là bước ngoặt quan trọng, mở đường cho hy vọng tiến trình đàm phán cấp cao giữa Mỹ, Nga, Ukraine và châu Âu trong thời gian tới.

Thêm vào đó, vấn đề leo thang căng thẳng khu vực châu Á - Thái Bình Dương trong năm nay cũng “thực sự đáng lo ngại” trong bối cảnh thế giới đầy biến động. Các chuyên gia cho rằng xung đột biên giới Campuchia - Thái Lan đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới quan hệ song phương và ổn định khu vực. Điều này đã tạo thêm một điểm nóng căng thẳng nữa cho Đông Nam Á, trong bối cảnh khu vực vốn dĩ đã đối mặt với nhiều thách thức.

Tổng thống Trump cũng nhiều lần bày tỏ mong muốn đưa Thái Lan và Campuchia vào bàn đàm phán, hướng tới chấm dứt xung đột kéo dài giữa hai nước. Các kênh ngoại giao song phương và vai trò trung gian của ASEAN tiếp tục được kích hoạt nhằm kiểm soát tình hình, tránh để căng thẳng vượt khỏi tầm kiểm soát bằng biện pháp hòa bình và luật pháp quốc tế.

Đáng chú ý nhất trong năm 2025 là sự phát triển mạnh mẽ của Trí tuệ nhân tạo (AI), trong đó Mỹ và Trung Quốc tạo ra thế song hành chưa quốc gia nào có thể sánh kịp. Cuộc đua AI đang bùng nổ mạnh mẽ bởi những mô hình AI chi phí thấp và các ứng dụng AI tạo sinh ngày càng phát triển.

AI đã tác động sâu sắc đến cấu trúc, quy mô và cách thức phân bổ lực lượng lao động trên phạm vi toàn cầu. Không chỉ là một lĩnh vực công nghệ mang tính đột phá, AI đang nổi lên như một “mặt trận” địa chính trị mới, nơi các quốc gia cạnh tranh không chỉ về công nghệ mà còn về quyền lực, ảnh hưởng và vị thế chiến lược.

Việc làm chủ trí tuệ nhân tạo gắn liền với ưu thế về kinh tế, quân sự, an ninh và kiểm soát chuỗi giá trị toàn cầu, khiến AI trở thành yếu tố then chốt định hình cán cân sức mạnh trong kỷ nguyên số.