Khát vọng vươn lên và vai trò của thế hệ trẻ kiều bào

VHO - Góp ý vào Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, Nguyễn Duy Anh - Kiều bào tại Nhật Bản cho rằng thế hệ trẻ kiều bào ngày nay mang trong mình lợi thế kép, vừa được giáo dục trong môi trường quốc tế hiện đại, vừa mang dòng máu và tâm hồn Việt Nam.

Kiều bào Nguyễn Duy Anh – Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Hội người Việt Nam tại Fukuoka, Hiệu trưởng Trường Nhật ngữ GAG, Tổng thư ký Mạng lưới dạy tiếng Việt toàn cầu nhấn mạnh, điểm then chốt để phát huy nguồn lực người Việt ở nước ngoài hiện nay là xây dựng cơ chế kết nối thực chất giữa giáo dục, trí thức và doanh nghiệp trong và ngoài nước. 

Góp ý cho dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, kiều bào Nguyễn Duy Anh đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm lan toả văn hoá Việt, khơi dậy khát vọng vươn lên của thế hệ trẻ kiều bào và củng cố lòng tin, sức mạnh đại đoàn kết dân tộc.

Theo kiều bào Nguyễn Duy Anh, để thực hiện thành công Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị cần xây dựng cơ chế kết nối đồng bộ và thực chất giữa các cơ sở giáo dục, viện nghiên cứu, doanh nghiệp trong nước với mạng lưới trí thức và sinh viên Việt Nam ở nước ngoài.

Việt Nam cũng cần hình thành một nền tảng quốc gia về dữ liệu và kết nối nhân lực chất lượng cao – nơi quy tụ thông tin về chuyên gia, nhà khoa học, doanh nhân và sinh viên kiều bào.

Trên cơ sở đó, các trường, viện và doanh nghiệp trong nước có thể dễ dàng tìm kiếm đối tác nghiên cứu, cố vấn hoặc tuyển dụng phù hợp, hướng tới phát triển các chương trình “chuyển giao tri thức hai chiều”.

Bên cạnh đó, cần thúc đẩy các chương trình trao đổi học thuật, thực tập và nghiên cứu ngắn hạn giữa Việt Nam và các cơ sở giáo dục ở nước ngoài, đặc biệt tại những quốc gia có cộng đồng người Việt lớn mạnh như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Úc.

“Khi Nhà nước tạo hành lang pháp lý thuận lợi và chính sách đãi ngộ phù hợp, tôi tin rằng nguồn chất xám của người Việt toàn cầu sẽ trở thành động lực mạnh mẽ cho sự phát triển giáo dục và khoa học nước nhà,” anh nhấn mạnh.

Kiều bào Nguyễn Duy Anh cho rằng thế hệ trẻ kiều bào hiện nay mang trong mình lợi thế kép – vừa được giáo dục trong môi trường quốc tế hiện đại, vừa mang dòng máu và tâm hồn Việt Nam.

Để khơi dậy và phát huy khát vọng đó, Việt Nam cần mở rộng các chương trình trao đổi thực tế, học kỳ tại quê hương, tình nguyện cộng đồng, trại hè khởi nghiệp hoặc nghiên cứu ứng dụng dành cho thanh niên kiều bào.

"Tôi từng chứng kiến nhiều bạn trẻ ở Nhật Bản, sau khi tham gia các dự án về giáo dục, công nghệ, hoặc tình nguyện tại Việt Nam, đã trở thành những “sứ giả trẻ” lan toả hình ảnh Việt Nam tích cực, hiện đại và hội nhập. Đó chính là cách để khát vọng vươn lên của dân tộc được tiếp nối qua từng thế hệ – vừa tự hào về cội nguồn, vừa chủ động đóng góp cho tương lai đất nước", Kiều bào Nguyễn Duy Anh chia sẻ.

Khơi dậy khát vọng: Từ niềm tự hào đến cơ hội cống hiến thực chất cho thế hệ trẻ kiều bào

Liên quan đến mục tiêu "khơi dậy khát vọng vươn mình mạnh mẽ của dân tộc", Tiến sĩ Dân tộc học Hồng Hà – Chủ tịch hội Tinh hoa, Sứ giả Tiếng Việt ở nước ngoài năm 2025, hiện công tác tại Pháp khẳng định đối tượng quan trọng nhất chính là thế hệ trẻ, bao gồm cả thanh niên, sinh viên trong nước và thế hệ trẻ kiều bào.

Một điểm rất mới trong góp ý của Tiến sĩ Hồng Hà là làm mới khái niệm "niềm tự hào dân tộc" trong mắt giới trẻ.

 "Niềm tự hào không chỉ đến từ lịch sử hào hùng hàng ngàn năm, mà còn phải đến từ những thành tựu của hiện tại. Thế hệ trẻ kiều bào đang sống trong môi trường cạnh tranh quốc tế, các em sẽ tự hào khi thấy một Việt Nam năng động, đổi mới sáng tạo, đang phát triển mạnh mẽ về công nghệ cao như Fintech, AI, Chuyển đổi số. Chúng ta cần đẩy mạnh truyền thông về những hình ảnh này để truyền cảm hứng", Tiến sĩ Hồng Hà nhấn mạnh.

Bà cũng đề nghị cần có chính sách tôn vinh và chủ động lan tỏa các hình mẫu kiều bào trẻ thành công, đã và đang có những đóng góp thiết thực cho quê hương, tạo động lực và truyền lửa cho các bạn trẻ khác.

Tuy nhiên, Tiên sĩ Hồng Hà cũng cho rằng, khát vọng và niềm tự hào phải được "tiếp đất" bằng những cơ hội tham gia cụ thể, minh bạch.

Để giải quyết bài toán này, bà kiến nghị xây dựng một "Cổng thông tin cơ hội quốc gia". Đây sẽ là một nền tảng tập trung, minh bạch, cập nhật mọi nhu cầu về dự án, đề tài nghiên cứu, vị trí thực tập, và các hoạt động tình nguyện từ tất cả các bộ, ngành, địa phương, và doanh nghiệp lớn trong nước.

"Khi đó, một sinh viên ở Pháp, một kỹ sư ở Nhật hay một nhà nghiên cứu ở Mỹ đều có thể dễ dàng tìm thấy cơ hội phù hợp với chuyên môn của mình để tham gia", bà giải thích.

Gốc rễ của vấn đề, theo bà, nằm ở rào cản thủ tục hành chính. Đây là điểm mà Tiến sĩ Hồng Hà cho là cần có sự đột phá mạnh mẽ nhất.

"Chúng ta nói nhiều về thu hút nhân tài, nhưng các em về nước vẫn gặp quá nhiều rào cản về giấy tờ. Tôi kiến nghị cần cải cách thực chất, có cơ chế 'một cửa' đặc thù cho kiều bào trẻ", bà Hồng Hà nói.

Cụ thể bà đề xuất, "Nhà nước có thể nghiên cứu thí điểm chính sách 'Visa Trí thức trẻ' hoặc 'Visa Tình nguyện'.

Đây không chỉ là một chính sách về thị thực, mà là một thông điệp mạnh mẽ, khẳng định rằng 'Tổ quốc chào đón các bạn'.

Visa này có thể có thời hạn 1-2 năm, cấp cho kiều bào trẻ dưới 35 tuổi có bằng cấp, cho phép các em về nước thực tập, nghiên cứu, làm việc tại các viện, trường, hoặc các dự án khởi nghiệp một cách thuận lợi, nhanh chóng nhất". 

Theo Tiến sĩ Hồng Hà, các đề xuất này chính là giải pháp cụ thể, mang tính đột phá nhằm góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết 71-NQ/TW mới ban hành của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển đội ngũ trí thức, đặc biệt trong mục tiêu "thu hút, trọng dụng" và tạo môi trường thuận lợi cho các nhà khoa học, trí thức trẻ, bao gồm cả trí thức kiều bào.

Cuối cùng, để hỗ trợ "sức mạnh mới" này, Tiến sĩ Hồng Hà đề nghị Nhà nước tạo cơ chế và quỹ hỗ trợ cho các dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của thanh niên kiều bào muốn triển khai tại Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực ưu tiên như công nghệ xanh, y tế, giáo dục.

Đồng thời, cần phát huy và kết nối chặt chẽ các Mạng lưới chuyên gia, trí thức kiều bào hiện có như Mạng lưới Đổi mới Sáng tạo Việt Nam toàn cầu để họ trở thành những "người cố vấn", trực tiếp dẫn dắt và trao truyền kinh nghiệm cho thế hệ trẻ tham gia vào các dự án trọng điểm của đất nước.

Những đề xuất của Tiến sĩ Hồng Hà tập trung vào hai nhóm giải pháp mang tính đòn bẩy như đầu tư cho "gốc rễ" văn hóa thông qua các chiến lược bài bản về ngôn ngữ và công nghệ số; 

Đồng thời, "mở đường" cho khát vọng cống hiến của thế hệ trẻ kiều bào bằng các cơ chế đột phá về hành chính và tạo cơ hội. Đây là những góp ý cụ thể, thiết thực, xuất phát từ chính thực tiễn hoạt động cộng đồng và chuyên môn sâu.

Khi những rào cản được gỡ bỏ, khi văn hóa thực sự trở thành "sức mạnh mềm" và thế hệ trẻ kiều bào được trao cơ hội thực chất, khối đại đoàn kết toàn dân tộc sẽ được củng cố.

Đó chính là nguồn sức mạnh nội sinh vô tận, là nền tảng vững chắc để Việt Nam hiện thực hóa khát vọng phát triển phồn vinh, hạnh phúc trong giai đoạn mới.