Eo biển Hormuz và những tác động nếu bị Iran đóng cửa

VHO - Quốc hội Iran đã thông qua việc đóng cửa eo biển Hormuz – một trong những tuyến đường thương mại quan trọng hàng đầu trên toàn cầu, nơi hơn 1/5 nguồn cung dầu của thế giới đi qua mỗi ngày.

Theo tờ The Gardian, quyết định chưa từng có của Tổng thống Donald Trump khi ra lệnh không kích ba cơ sở hạt nhân của Iran đã làm gia tăng lo ngại về một cuộc xung đột lan rộng tại Trung Đông. Việc Mỹ cùng Israel tham gia một chiến dịch quân sự lớn nhất của phương Tây nhằm vào Iran kể từ năm 1979 đã khiến thế giới hiện phải dồn sự chú ý vào cách thức, mức độ Iran sẽ đưa ra phản ứng.

Theo giới phân tích, một trong những cách Iran có thể trả đũa chính là đóng cửa eo biển Hormuz – một tuyến giao thương thiết yếu, nơi mỗi ngày có hơn 1/5 lượng dầu mỏ toàn cầu, tương đương 20 triệu thùng, cùng phần lớn khí hóa lỏng thế giới đi qua. Trước đây, Iran từng đe dọa đóng eo biển này nhưng chưa bao giờ thực hiện.

Eo biển Hormuz là gì?

Đây là một trong những tuyến vận chuyển dầu quan trọng bậc nhất thế giới. Eo biển Hormuz có ý nghĩa chiến lược không chỉ với Mỹ mà còn ảnh hưởng tới hàng loạt quốc gia khác trên toàn cầu. Sức mạnh của nền kinh tế thế giới hiện đang phụ thuộc rất lớn vào dòng chảy ổn định của dầu mỏ. Do đó, chỉ cần một động thái bất thường ở eo biển Hormuz cũng sẽ gây ra những hậu quả không hề nhỏ với nền kinh tế.

Eo biển này nằm giữa Oman và Iran, nối vịnh Ba Tư ở phía Bắc với vịnh Oman ở phía Nam và biển Arab ở cách đó không quá xa. Tại điểm hẹp nhất, eo biển chỉ rộng 33 km, trong đó làn tàu hàng hải chỉ rộng khoảng 3 km.

Vì sao eo biển này lại quan trọng đến vậy?

Theo dữ liệu từ hãng phân tích Vortexa, từ đầu năm 2022 đến thời điểm tháng trước, mỗi ngày có khoảng 17,8 - 20,8 triệu thùng dầu thô, khí ngưng tụ và nhiên liệu được vận chuyển qua eo biển này.

Các thành viên của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) – gồm Saudi Arabia, Iran, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Kuwait và Iraq – chủ yếu xuất khẩu dầu thông qua tuyến đường này, phần lớn hướng tới thị trường châu Á.

Hạm đội 5 của Mỹ, đặt tại Bahrain, được giao nhiệm vụ bảo vệ hoạt động hàng hải thương mại trong khu vực này.

Điều gì sẽ xảy ra nếu eo biển bị đóng?

Việc đóng cửa eo biển sẽ là một đòn đánh trực tiếp vào chính quyền của Tổng thống Trump. Eo biển bị đóng cửa cũng đồng nghĩa với việc giá dầu tăng đột biến và một đợt lạm phát sẽ gần như ngay lập tức bùng lên ở Mỹ cũng như trên toàn cầu.

Tuy nhiên, Iran đóng cửa tuyến đường biển này cũng được xem là hành động tự gây tổn hại nghiêm trọng cho nền kinh tế khi chính dầu mỏ của Tehran cũng đi qua cửa ngõ này. Tại Trung Đông, các nước Arab – những bên chỉ trích gay gắt cuộc tấn công của Israel – có khả năng cũng sẽ tham gia vào cuộc chiến hiện nay nhằm bảo vệ lợi ích kinh tế khi eo biển quan trọng này bị đóng lại.

Hành động trên nếu thực sự diễn ra cũng sẽ gây thiệt hại lớn cho Trung Quốc – nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và là quốc gia mua gần 90% lượng dầu xuất khẩu của Iran.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã kêu gọi Trung Quốc có động thái ngăn chặn Iran đóng cửa tuyến vận chuyển dầu này. Phát biểu với Fox News, ông cho biết: “Tôi kêu gọi chính phủ Trung Quốc ở Bắc Kinh hãy gọi điện cho họ (Iran) về vấn đề này, vì họ (Trung Quốc) phụ thuộc rất nhiều vào eo biển Hormuz để nhập dầu”.

Nói về Iran, ông Rubio nhấn mạnh: “Nếu họ làm như vậy, đó sẽ là một sai lầm khủng khiếp nữa. Đó là hành động tự sát về kinh tế đối với họ nếu họ làm như vậy”.

Theo một số nguồn tin, đã có những báo cáo cho thấy một số siêu tàu chở dầu đã quay đầu trên vùng biển chiến lược này sau cuộc không kích của Mỹ cuối tuần qua.

Iran nói gì về eo biển Hormuz?

Kênh Press TV của Iran đưa tin vào cuối tuần qua rằng Quốc hội nước này đã thông qua một biện pháp nhằm đóng cửa eo biển Hormuz, nhưng quyết định cuối cùng sẽ phụ thuộc vào các lãnh đạo cấp cao của Tehran.

Hôm 22.06, Ngoại trưởng Iran Seyed Abbas Araghchi ám chỉ rằng Tehran có thể tiến hành hành động trả đũa không giới hạn khi nói rằng quyết định tấn công của Mỹ vào Iran của Tổng thống Trump "sẽ gây ra hậu quả lâu dài".

Tuy vậy, trong phát biểu đầu tiên kể từ khi Mỹ tham chiến cùng Israel tại Iran, Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei tuyên bố rằng Israel đã phạm một “sai lầm nghiêm trọng” và “phải bị trừng phạt”, nhưng không đề cập cụ thể tới eo biển Hormuz.