Bảo tàng Lagos mang đến góc nhìn khác về cách tiếp cận văn hoá Yoruba

VHO - Theo CNN, Trung tâm John Randle về Văn hóa và Lịch sử Yoruba đã mở cửa vào tháng 10 năm ngoái, mang đến cách tiếp cận mới về ý nghĩa của bảo tàng.

Khu phố Onikan là trung tâm văn hóa của Lagos - thành phố lớn nhất ở Nigeria. Với những ô lưới màu đỏ và vàng uốn cong trên một vành đai cây xanh tươi tốt hướng lên bầu trời, Trung tâm John Randle về Văn hóa và Lịch sử Yoruba đã mở cửa vào tháng 10 năm ngoái và mang đến cách tiếp cận mới về ý nghĩa của bảo tàng.

Được biết đến là “vùng đất kỳ ảo” của văn hóa Yoruba, Trung tâm Lịch sử và Văn hóa Yoruba John Randle - do kiến trúc sư dự án Seun Oduwole thiết kế - là hiện thân sống động, mang bản sắc văn hóa gắn kết nhóm dân tộc lớn thứ hai của Nigeria.

“Trung tâm tái hiện văn hóa bằng vật thể, thay vì chỉ là các hoạt động kỷ niệm”, Kiến trúc sư Seun Oduwole nói.

Tiến sĩ Will Rea, một học giả người Anh chuyên về nghệ thuật châu Phi và lịch sử Yoruba nhận định trung tâm hiện là minh chứng cho thấy Nigeria có thể xây dựng bảo tàng chất lượng cao.

Trong thời gian dài, Kiến trúc sư Oduwole, Tiến sĩ Rea và một nhóm nhà sưu tập đã thực hiện các chuyến đi khắp Nigeria và các bảo tàng quốc tế để tìm kiếm các hiện vật có nguồn gốc văn hoá Yoruba.

Người Yoruba hầu như chỉ sống ở vùng Tây Nam của Nigeria. Với số lượng hơn 40 triệu người, họ là bộ tộc lớn nhất ở Tây Phi. Tại khu vực trung tâm rộng lớn của thành phố Lagos, người Yoruba tập trung sinh sống rất nhiều, họ có lối sống khá hiện đại và ngôn ngữ là phương thức đơn giản để nhận biết người của bộ lạc tại đây. 

"Năng động và luôn thay đổi"

Tại bảo tàng, quá trình sắp xếp các hiện vật chỉ chiếm 1/4 không gian triển lãm và được thực hiện bởi công ty thiết kế triển lãm bảo tàng quốc tế Ralph Appelbaum Associates.

Nhóm nghiên cứu đã tái hiện bức tranh văn hóa Yoruba năng động và luôn thay đổi, mang đến câu chuyện trải nghiệm nhiều giác quan. 

Khu vực đầu tiên trong bốn khu vực chính của triển lãm thường tập trung vào bối cảnh quá khứ. Sau khi khám phá không gian liên quan đến thần thoại và truyền thuyết của người Yoruba, du khách sẽ bước vào hành trình khám phá các phong tục và tập quán của văn hóa Yoruba trong tương lai được tưởng tượng ra.

Ngoài ra, du khách cũng có rất nhiều cơ hội tương tác tại triển lãm. Đứng trước một máy quay thông qua hình chiếu kỹ thuật số, du khách có thể biến hình thành các nhân vật như Egúngún, một nhân vật đeo mặt nạ gỗ hiện thân cho quá trình thờ cúng tổ tiên trong các buổi biểu diễn nghi lễ hoặc lễ hội.

Ngoài ra, du khách cũng có thể biến thành các vị thần Yoruba khác nhau. Đây là cách thể hiện khác để tôn vinh di sản văn hoá Yoruba trong thế giới hiện đại.

"Công nghệ bảo tàng ở đây thực sự tiên tiến. Điều đó thật phi thường", ông Rea nói. 

Kỹ thuật mô phỏng

Tại bảo tàng, các hiện vật trưng bày sẽ được minh hoạ bằng văn bản tiếng Yoruba - hiển thị đầu tiên và quan trọng nhất - kèm theo bản dịch tiếng Anh bên dưới, bằng phông chữ nhỏ hơn.

Ông Oduwole cho biết, đó là một phần của sứ mệnh tạo nên bản sắc Yoruba riêng, ngay cả kiến trúc. Các vật liệu thô như cát và sỏi cũng được sử dụng làm sàn để mô phỏng sàn cát ở các ngôi làng Yoruba, đặc biệt là gỗ tái chế treo trên trần nhà để che các thiết bị điều hòa không khí.

Bản thân cách sắp xếp gỗ cũng thể hiện sự tôn vinh Ifá, một hệ thống bói toán của người Yoruba, thường sử dụng các đường đơn và đôi để biểu thị tổng cộng 256 dấu hiệu.

“Những người hiểu về văn hoá Yoruba có thể đến và đọc được. Với du khách, bạn chỉ cần xem nó như một mô hình trừu tượng thực sự đẹp mắt. Vì vậy, tùy thuộc vào trình độ hiểu biết của du khách, sẽ có nhiều lớp ý nghĩa khác nhau khi bạn trải nghiệm. Nếu bạn là người hiểu về văn hoá Yoruba, biểu tượng sẽ ngay lập tức thu hút sự chú ý của bạn”, Kiến trúc sư Oduwole nhấn mạnh.

Bên ngoài, hình dạng mái xanh dốc của tòa nhà, dường như nhô lên từ lòng đất, phản ánh tính tuần hoàn của cuộc sống theo tục ngữ Yoruba.

Bố trí cảnh quan xung quanh trung tâm — bao gồm hồ bơi được phục hồi và quảng trường công cộng — tuân theo các nguyên tắc của Yoruba.

Với những ý nghĩa đó, trung tâm hướng đến mục tiêu trở thành ngọn hải đăng cho một cộng đồng người di cư đã lan rộng khắp toàn cầu./.