Miên man hình thể trên lụa - Dấu ấn Bùi Tiến Tuấn

VHO - Có những đường nét không chỉ đơn thuần ghi lại hình hài, mà còn ngân vang như một bản nhạc thị giác, như những nhịp thở trải dài trên lụa. Chúng len lỏi giữa những mảng màu, lặng lẽ chuyển động theo tâm trạng.

Trong tranh của Bùi Tiến Tuấn, sắc đỏ rực rỡ, vàng cháy bỏng hay xanh lam trầm lắng không chỉ để tô điểm, mà còn để kể chuyện- những câu chuyện không lời chảy trôi theo từng sợi tơ, mong manh nhưng không yếu mềm, dịu dàng mà vẫn mãnh liệt như chính những người phụ nữ trong tranh anh.

Những người phụ nữ ấy vừa hiện hữu vừa hư ảo. Gần gũi nhưng cũng xa vời. Họ thả mình trong sắc đỏ bùng nổ, rực lên giữa thành phố huyên náo. Lấp lánh trong gam vàng chói sáng. Rồi lại tan vào sắc lam tĩnh lặng, như một tiếng thở dài.

Đôi khi, họ ẩn mình trong những mảng đen huyền bí-sự tối giản không để che giấu, mà để tôn vinh. Màu đen không nuốt chửng ánh sáng, mà làm nó rực lên sắc nét. Để đường cong trở nên táo bạo. Để cảm xúc thêm phần ám ảnh.

Một thế giới lụa mong manh nhưng không vỡ vụn, rực rỡ nhưng chất chứa những khoảng lặng sâu thẳm.

Những người phụ nữ ấy không chỉ là hình hài, mà còn là những cảm xúc đối lập - vừa rực rỡ vừa u tối, vừa bùng nổ vừa trầm mặc. Và chính trong sự giao thoa ấy, họ bước ra từ tranh với một khí chất không thể bị bó buộc.

"Tôi vẽ phụ nữ không chỉ để tôn vinh vẻ đẹp của họ, mà để lắng nghe họ, để cảm nhận những điều họ chưa nói thành lời," Bùi Tiến Tuấn từng chia sẻ.

Và quả thực, trong tranh của anh, phụ nữ không còn nép mình trong những khuôn mẫu dịu dàng của tranh lụa truyền thống. Họ mạnh mẽ, tự do, phóng khoáng nhưng cũng đầy trăn trở.

Dưới những lớp màu rực rỡ, có khi là tiếng cười ngạo nghễ, có khi là nỗi cô đơn ẩn dưới váy áo hào nhoáng.

Như một nốt nhạc lơ lửng giữa bản giao hưởng thành phố, họ tồn tại -  không phải để được chiêm ngưỡng, mà để được lắng nghe.

Lụa - Giấc mơ không biên giới

Lụa mềm. Nhưng lụa cũng là một bề mặt đầy thử thách. Nó không chấp nhận những nét vẽ vội vàng, không dễ dàng dung chứa những lớp màu dày đặc.

Vẽ trên lụa là một cuộc đối thoại giữa sự tinh tế và tiết chế, nơi mỗi chi tiết đều phải cẩn trọng mà vẫn giữ được tinh thần tự do, phóng khoáng.

Bùi Tiến Tuấn không trói mình trong cách vẽ lụa truyền thống của Việt Nam, mà mở rộng biên độ cảm xúc bằng sự giao thoa văn hóa. Tranh của anh mang hơi thở của nihonga Nhật Bản- nơi những đường nét mềm mại, bố cục thanh thoát, không gian phẳng mà giàu chiều sâu nội tâm.

Tinh thần ấy gợi nhớ đến cách Uemura Shōen hay Takeuchi Seihō khắc họa thế giới nữ giới với vẻ đẹp vừa tĩnh lặng, vừa mang sức hút đầy nội tại.

Nhưng anh không sao chép tinh thần Nhật Bản. Anh biến nó thành của riêng mình- tinh giản đường nét để nhấn mạnh hình thể, để mỗi cử động, mỗi dáng hình đều mang nhịp điệu thị giác đặc biệt.

Những cô gái trong tranh anh không đơn thuần là hình ảnh, mà còn là cảm giác. Một nét vẽ có thể là một làn tóc bay, một đường uốn có thể là hơi thở của lụa vờn trong gió.

Phụ nữ- Những cá thể tự do giữa thành phố

Nếu như tranh lụa truyền thống của Nguyễn Phan Chánh, Lê Phổ hay Mai Trung Thứ ghi lại những khoảnh khắc dung dị của đời sống thôn quê, thì tranh Bùi Tiến Tuấn lại mở ra một thế giới khác- thế giới của những người phụ nữ nơi phố thị.

Họ không còn nép mình sau vạt áo dài e ấp. Họ buông lỏng dáng hình, cởi bỏ những khuôn phép cũ kỹ để thả mình vào những đường nét mềm mại nhưng đầy biểu cảm.

Những đôi mắt xa xăm, những mái tóc xoã dài như thể chúng đang lả lơi trong một bản nhạc vô hình.

Đôi khi họ xuất hiện trong sắc đỏ rực rỡ- như một tiếng cười lớn giữa đám đông.

Đôi khi họ chìm trong những mảng màu trầm, lặng lẽ như một câu chuyện bỏ ngỏ.

Nhìn vào tranh anh, ta thấy phảng phất tinh thần hội họa phương Tây thế kỷ XIX- khi Edgar Degas hay Henri de Toulouse-Lautrec khắc họa đời sống thị dân từ những vũ công ballet đến những người phụ nữ trong quán café.

Nhưng Bùi Tiến Tuấn không chỉ dừng lại ở quan sát. Anh kéo dài hình thể người phụ nữ theo một nhịp điệu miên man, tạo cảm giác vừa hiện thực, vừa siêu thực.

Nhà nghiên cứu mỹ thuật Phạm Long từng nhận xét: "Ở tranh lụa của Bùi Tiến Tuấn, ta thấy những người phụ nữ thời đại mới: họ mạnh mẽ nhưng cũng đầy trăn trở. Trên nền lụa mỏng manh là những xúc cảm vừa dịu dàng, vừa nổi loạn, là sự giằng xé giữa vẻ đẹp kiêu sa và nỗi cô đơn sâu thẳm."

Những đường cong uyển chuyển, những tư thế biểu cảm không chỉ tái hiện vóc dáng mà còn dẫn dắt người xem vào một không gian tâm lý sâu lắng.

Sau vẻ ngoài hào nhoáng, phía sau những bộ trang phục lộng lẫy, là những khoảng trống cảm xúc- nơi người phụ nữ hiện đại vừa mạnh mẽ, vừa chông chênh giữa cuộc sống đủ đầy.

Một hành trình - Một chương mới của tranh lụa Việt Nam

Ba thập kỷ cầm cọ, Bùi Tiến Tuấn vẫn không ngừng tìm kiếm, thử nghiệm và bứt phá.

Nếu Nguyễn Phan Chánh đặt nền móng cho tranh lụa hiện đại, nếu Lê Phổ và Mai Trung Thứ mang tranh lụa Việt Nam ra thế giới, thì Bùi Tiến Tuấn lại mở ra một ngôn ngữ mới- một cuộc đối thoại giữa truyền thống, Nhật Bản và hơi thở đương đại.

Anh phá vỡ cách xử lý màu nước truyền thống, tạo nên một bảng màu táo bạo hơn, tách rời khỏi sự tĩnh lặng vốn có của lụa để mang đến cảm giác chuyển động không ngừng.

Những đường nét của anh không chỉ ghi lại dáng hình, mà còn gợi lên cả những tầng sâu cảm xúc.

"Tôi luôn tin rằng lụa có thể chở nhiều hơn những gì chúng ta vẫn nghĩ. Nó có thể kể chuyện, có thể cảm nhận, có thể chạm vào những điều không dễ diễn đạt bằng lời."

Và quả thực, tranh của anh đã làm được điều đó. Nó không chỉ là hình ảnh, mà còn là không gian của xúc cảm.  Một thế giới của lụa.

Như nhịp đập thành phố, hòa cùng hơi thở của người phụ nữ đương đại. Rực rỡ nhưng ẩn chứa nỗi niềm.

Tự do nhưng vẫn chông chênh. Và trong từng đường nét, họ sống động, thầm lặng, nhưng không bao giờ biến mất.