(Emagazine) Biên đạo Mạnh Quyền: Từ giấc mơ dưới chân Đại Nội đến hào quang bên Điện Kremlin

Mạnh Quyền lớn lên trong một con hẻm nằm trên đường Đào Duy Từ, bước vài bước đến dòng Đông Ba, con sông được đào dưới thời vua Gia Long, gắn liền với lịch sử xây dựng Kinh thành Huế.

Sông Đông Ba chỉ dài ước chừng 3 cây số, nối liền hai đoạn sông Hương từ phía cầu Gia Hội đến phố cổ Bao Vinh. Ngược dòng thời gian, sông không chỉ làm nhiệm vụ phòng hộ phía đông Kinh thành, mà còn là chốn đô hội nức tiếng vào cuối thế kỷ XIX.

Câu ca dao “Đông Ba - Gia Hội hai cầu/Ngó qua Diệu Đế bốn lầu hai chuông” hay những phủ đệ rêu phong, trầm mặc của các ông hoàng, bà chúa chính là dấu tích còn lại của một thuở vàng son.

Đắm mình trong lớp trầm tích ấy là một may mắn cho Mạnh Quyền, như chính anh thừa nhận: “Sinh trưởng trên vùng đất cố đô, tôi cảm thấy mình thật may mắn được thấm nhuần những nét văn hóa đặc sắc của xứ Huế trầm mặc. Cộng với niềm đam mê lịch sử và du lịch, tất cả tổng hòa như một nhân duyên giúp tôi tạo nên màu sắc riêng”.

Mạnh Quyền là vũ công/biên đạo/vũ sư có tiếng trong giới nghệ thuật biểu diễn.  Tên tuổi của anh gắn liền với vai trò biên đạo, tổng biên đạo của hàng loạt chương trình truyền hình đình đám, từ “WeChoice Awards”, “Anh trai say hi”, “Anh trai vượt ngàn chông gai” cho đến “Chị đẹp đạp gió rẽ sóng”.

Những tác phẩm được anh dàn dựng công phu như “Mưa trên phố Huế”, “Anh trai đất Việt”, “Phong Nữ – Cô Đôi Thượng Ngàn”, “Bắc thang lên hỏi ông trời”, “Mẹ yêu con”… đã trở thành điểm nhấn nghệ thuật, góp phần tạo nên thành công vang dội của nhiều chương trình.

Đáng chú ý, vở xiếc “Vùng đất kỳ bí” do anh biên đạo đã gây tiếng vang lớn, tạo ra cơn sốt vé chưa từng có tại TP.HCM và trở thành hiện tượng trên mạng xã hội trong những tháng đầu năm 2025.

Các sáng tạo của Mạnh Quyền luôn giàu tính tự sự, kể chuyện bằng ngôn ngữ nhảy múa. “Thông qua vũ đạo, tôi muốn không chỉ kết hợp giữa chuyển động cơ thể và âm nhạc, mà còn xem đó như một phương tiện để chuyển tải bản sắc văn hóa”, anh chia sẻ.

“Có mới, nới cũ” là điều thường thấy trong đời sống. Cái mới xuất hiện, tất yếu cái cũ phải lùi dần, thậm chí đứng trước nguy cơ mai một. Nhưng cái mới, để có thể đứng vững, luôn cần được nuôi dưỡng từ tinh hoa của cái cũ. Khi hội đủ thiên thời, địa lợi, nhân hòa, những giá trị truyền thống lại có cơ hội hồi sinh trong một diện mạo mới, rực rỡ hơn.

Trong trường hợp của Mạnh Quyền, bên cạnh tài năng và sự nỗ lực tìm tòi sáng tạo, chính trầm tích văn hóa lắng đọng trong con người đã trở thành nền tảng vững chắc cho những thành công hôm nay.

Sở hữu bảng thành tích ấn tượng như vậy, song Mạnh Quyền lại thuộc dạng đi đường vòng. Anh không được đào tạo qua trường lớp chính quy mà trưởng thành từ va đập thực tế.

Khởi điểm của anh là một B-boy đường phố, chuyên về thể loại Breaking, tức vũ công thi đấu chứ không phải vũ công biểu diễn.

Một chiều gió mưa u hoài xứ Huế, khi đang là sinh viên năm thứ nhất trường Cao đẳng Du lịch, Quyền quyết định dừng việc học và khăn gói vào TP.HCM lập nghiệp. Đó là quyết định khó khăn, bởi gia đình chưa ủng hộ vì không hiểu tương lai một vũ công sẽ như thế nào. Thậm chí, chính Quyền cũng có chút hoài nghi giữa ngã ba đường.

Bước ngoặt đưa Mạnh Quyền trở thành dancer chuyên nghiệp là thành tích lọt vào top 8 "Thử thách cùng bước nhảy - So you think you can dance" mùa 3. Kết quả này không hẳn nổi trội nhưng giúp anh vạch rõ đường hướng tương lai.

Từ đó, Quyền gia nhập UDG Việt Nam và được vũ sư John Huy Trần trực tiếp chỉ bảo để trở thành vũ công trình diễn chuyên nghiệp. Đó không đơn thuần là vấn đề kỹ năng mà còn cả lối sống, cách sinh hoạt.

“Trong sự nghiệp của tôi có hai người thầy đặt dấu ấn lớn. Nếu thầy John – người thầy thứ hai – đã chắp cánh cho sự nghiệp của tôi bay xa, thì thầy Bảo Cường…”, Mạnh Quyền bồi hồi nói “…là người thầy đầu tiên, người đã giữ tôi lại với niềm đam mê nhảy múa trong thời điểm bão bùng và vô định nhất”.

Dân xứ Huế không ai không biết mệ Hường. Mệ nhỏ người, nét mặt hiền hậu pha lẫn kham khổ, thường đội nón lá ngồi đầu cầu Trường Tiền, đoạn rẽ xuống chợ Đông Ba, bán trống lùng tùng và con ve ve.

Trống lùng tung được làm từ tre, giấy màu và hồ. Tre được vót thành những cán nhỏ, phơi khô, rồi căng giấy màu rực rỡ thành mặt trống, dán thêm hai sợi dây buộc cục bột nếp vo tròn. Chỉ cần một cái lắc tay, hai cục bột nếp ấy chạm vào mặt giấy, phát ra tiếng “lùng tùng” giòn giã.

Cũng từ tre, nhưng khi biến tấu thành món “con vè ve”, âm thanh lại khác hẳn. Một thanh tre có nhựa thông được gắn khéo léo, nối cùng sợi dây cước và ống tre nhỏ. Một đầu ống bịt kín bằng giấy, đầu kia để rỗng. Mỗi lần quay vòng, dây cước, nhựa thông và thanh tre ma sát, tạo nên âm thanh râm ran chẳng khác nào tiếng ve gọi hè.

Thanh âm lóc cóc vui tai từ thứ đồ chơi dân gian ấy vẫn đều đặn vang lên trên tay mệ Hường, báo cho người qua đường tranh thủ mua về làm quà cho trẻ nhỏ, nhất là mỗi dịp Trung Thu. Qua nửa thế kỷ, mệ Hường, trống lùng tung, con ve ve trở thành ký ức tuổi thơ của biết bao thế hệ.

Đối với Mạnh Quyền, mảnh ký ức về mệ Hường lại có phần khác biệt. “Ôi mệ ơi, con nhớ mệ”, anh chia sẻ đầy cảm xúc khi vô tình nhìn thấy mệ qua phóng sự về một người muôn năm cũ vẫn cố gắng lưu giữ truyền thống cha ông.

Anh viết tiếp: “Mỗi khi còn nhỏ ,con ra phụ mệ bôi hồ dán giấy. Rồi mệ đi bán. Mệ cho con 2 ngàn để con dồn tiền để học nhảy. Mệ thật sự mạnh mẽ khi 20 năm trôi qua con lớn lên, mệ vẫn theo đuổi nghề này...”.

“Tôi sinh ra trong một gia đình lao động có điều kiện kinh tế khá khó khăn”, Mạnh Quyền chia sẻ. “Thuở nhỏ, tôi nghịch ngợm và ngổ ngáo. Cho đến một ngày, tôi tìm thấy niềm đam mê nhảy múa. Trước khi nhảy múa cho tôi cơ hội vươn lên, nhảy múa đã điều chỉnh văn hóa, cách ứng xử, cách xưng hô và thậm chí tính cách của tôi”.

Trở lại 20 năm về trước, Mạnh Quyền chập chững bước vào con đường trình diễn qua lớp học nhảy ở Nhà Văn hóa Trung tâm Thành phố Huế của thầy Bảo Cường. Quyền cho biết, thầy Cường vốn dòng dõi Tuy Lý Vương - Miên Trinh (con trai thứ 11 của vua Minh Mạng, nổi tiếng uyên bác và giỏi làm thơ).

“Học phí lớp nhảy của thầy Bảo Cường khi đó là 40 ngàn đồng. Mỗi ngày, ba mẹ cho tôi 2 ngàn tiền ăn sáng. Cả tháng tôi dành dụm được 20 ngàn. Đến hạn nộp học phí rồi mà bây chừ tôi không biết phải làm sao để kiếm đủ tiền”, anh miên man trong dòng hồi ức. “Nhưng thấy thế thầy thương nên cho thiếu, sau đó thầy còn miễn học phí cho tôi”.

Hằng ngày, Mạnh Quyền đi bộ 30 phút từ nhà đến Nhà Văn hóa để học nhảy. Thấy niềm đam mê cháy bỏng của cậu bé nghèo, thầy lại hỗ trợ mua xe đạp để thuận tiện đi lại. Có phương tiện đi lại, Quyền càng nổ lực hết sức để theo đuổi đam mê.

“Tôi làm đủ mọi nghề, từ phụ hồ, bán café, trông xe… để có tiền đi nhảy. Những ngày đầu, tôi chỉ có duy nhất chiếc áo đỏ in ngôi sao vàng năm cánh để mang đi thi đấu, đôi chân thì bỏng rát vì nhảy trên đường nhựa. Nhiều người còn nhầm tưởng tôi… bán vé số vì dáng vẻ gày gò, đen nhẻm”, Quyền nhớ lại những gian truân thời niên thiếu.

Đến bây giờ, khi đã sống ổn với nghề, có chỗ đứng vững vàng trong giới, Mạnh Quyền luôn nhớ tới thầy Bảo Cường, mệ Hường mỗi khi trả lời phỏng vấn.

Khi giúp đỡ Quyền, hẳn nhiên thầy Cường hay mệ Hường cũng chẳng hề mưu cầu lợi lộc về sau từ cậu bé nghèo xứ Huế. Những tấm lòng để gió cuốn đi và tỏa hương muôn đời sau.

Một trong những yếu tố quan trọng đưa đoàn Việt Nam đăng quang Intervision 2025 là hình ảnh, vũ đạo công phu.

“Tiết mục của Việt Nam thực sự nổi bật nhờ sự tinh vi trong kỹ thuật dàn dựng và vẻ rực rỡ của hình ảnh”, Mikhail Osin, phiên dịch viên của đoàn Việt Nam nhớ lại. “Tôi đặc biệt ấn tượng với cách ê-kíp xử lý giới hạn về số lượng nghệ sĩ biểu diễn, vô cùng thông minh và sáng tạo. Ở đoạn cao trào, trên màn hình bất ngờ xuất hiện hình ảnh của hàng chục vũ công, đồng loạt lặp lại chuyển động của bốn vũ công và ca sĩ trên sân khấu, tạo nên hiệu ứng như thể có cả trăm người cùng hòa nhịp. Tất cả được phối hợp trong một bảng màu thống nhất, vừa trau chuốt vừa mãn nhãn. Ngay khoảnh khắc ấy, không khí trong khán phòng như vỡ òa, ai nấy đều reo lên vì ngạc nhiên và khâm phục”.

Trang phục của các vũ công được lấy cảm hứng từ đội nghi trượng trong Hội Gióng đền Phù Đổng, kết hợp với chiếc nón, còn manh chiếu và thanh tre làm đạo cụ.

Chứng kiến hình ảnh đoàn vũ công từ hậu trường bước lên sân khấu biểu diễn thực như những chiến binh ra trận. Có hồi hộp, có quyết tâm. Có âu lo, có ý chí.

Vì thế, vẫn theo lời anh chàng phiên dịch viên: “Không chỉ tài năng, họ còn mang trong mình một năng lượng tích cực lan tỏa đến tất cả mọi người xung quanh. Tôi vẫn nhớ những buổi tập kéo dài hàng giờ, mồ hôi thấm đẫm sàn tập, vậy mà trên gương mặt họ vẫn ánh lên nụ cười và tinh thần không biết mệt. Họ luôn động viên nhau, chỉnh từng nhịp, từng động tác nhỏ, như thể đang cùng nhau dệt nên một bức tranh hoàn hảo cho phần trình diễn. Và họ nhanh chóng trở thành “huyền thoại” trong mắt những đoàn khác, ai cũng muốn trò chuyện và chụp hình với những chiến binh Việt Nam”.

Cho đến bây giờ, hơn nửa tháng trôi qua từ ngày đăng quang, Mạnh Quyền vẫn còn lâng lâng sung sướng. Anh chia sẻ:

“Hành trình ấy thật sự tuyệt vời. Ban tổ chức rất thân thiện và chuyên nghiệp, họ đối xử tử tế và hỗ trợ hết mình cho ê-kíp biên đạo của chúng tôi. Làm việc ở Nga không quá khó như tôi từng tưởng, nhưng đúng là chúng tôi phải điều chỉnh rất nhiều để thích nghi.

Mỗi ngày, chúng tôi tranh thủ từng giờ có mặt trên sân khấu để hoàn thiện chi tiết – từ việc tuân thủ các quy định an toàn như thêm xích bảo vệ cho bục đứng, đến giới hạn một số động tác xoay người. Điều quan trọng nhất là làm sao để phân đoạn cao trào vẫn bùng nổ dù có nhiều giới hạn kỹ thuật.

Ê-kíp liên tục trao đổi và phản hồi cho nhau, từ quan sát trực tiếp bằng mắt thường đến việc xem lại qua camera. Nếu chỉ một chi tiết nhỏ chưa hài hòa, cả đội lại chỉnh sửa ngay để tạo nên khung hình đẹp nhất. Chúng tôi ôn bài liên tục, thậm chí ngay cả trong phòng hóa trang hay phòng kỹ thuật.

Tôi nhớ mãi lời một bạn thí sinh đến từ Nam Phi nói với tôi sau đêm chung kết: ‘Đội Việt Nam chiến thắng là hoàn toàn xứng đáng, vì các bạn làm việc không ngừng nghỉ.’ Với chúng tôi, đó không chỉ là trách nhiệm nghề nghiệp, mà là tình yêu – tình yêu dành cho nghệ thuật và cho sự hoàn hảo, để không có dù chỉ một sai sót nhỏ xuất hiện trên sân khấu.

Và trên tất cả, đó là cảm giác tự hào khi nghệ thuật Việt Nam chạm đến đấu trường quốc tế – một niềm hạnh phúc và xúc động khó diễn tả. Khi thấy hình ảnh Việt Nam được phủ sóng rộng rãi đến hơn 4 tỷ khán giả trên toàn thế giới, tôi hiểu rằng mọi nỗ lực đều xứng đáng. Việc chúng ta mang chất liệu dân tộc, văn hóa truyền thống ra giới thiệu với bạn bè năm châu không chỉ là sự sáng tạo, mà còn là một sức mạnh – sức mạnh của bản sắc, của niềm tự hào Việt Nam.”

Từ cậu bé nghèo phụ mệ Hường dán giấy làm trống lùng tùng để bán bên cầu Tràng Tiền đến người biên đạo trẻ góp phần đưa nghệ thuật Việt Nam tỏa sáng giữa trời Âu – hành trình của Mạnh Quyền là minh chứng sống động cho sức mạnh của đam mê, nghị lực và bản sắc văn hóa dân tộc.

Hai mươi năm, quãng đường ấy không chỉ là hành trình rèn luyện của một nghệ sĩ, mà còn là hành trình trưởng thành của một tâm hồn Việt mang trong mình trầm tích cố đô.

Đứng giữa sân khấu lộng lẫy của Intervision 2025, dưới ánh đèn rực rỡ và tiếng hò reo của hàng vạn khán giả, có lẽ trong khoảnh khắc ấy, Mạnh Quyền đã thấy thấp thoáng bóng dáng dòng Đông Ba, hình ảnh mệ Hường, thầy Cường, thầy John, và cả những năm tháng tuổi trẻ nhiều gian truân mà đẹp đẽ.

Và cũng chính trong khoảnh khắc ấy, anh hiểu rằng - khi nghệ thuật được chưng cất từ văn hóa và lòng tự tôn dân tộc, thì mọi giới hạn về không gian, thời gian hay biên giới đều trở nên vô nghĩa.

Từ chân Đại Nội đến bên thềm Điện Kremlin, Mạnh Quyền không chỉ chạm đến một đỉnh cao nghệ thuật, mà còn khẳng định một điều giản dị mà sâu sắc: nghệ thuật Việt Nam có thể vươn ra thế giới, bằng chính trái tim Việt Nam.